یەكێك لە لایەنە زەقەكانی شەڕی ناوخۆی سوریا پشتیوانی بەهێزی ئیدارەی ئۆبامایە لە هەڵوێستی توركیا لە ئاست شەڕەكەدا. چونكە لە ڕاستیدا هەر كاتێك ڕووداوێكی سەربازی لەسەر سنوری سوریا-توركیا ڕوویدابێت، واشنتۆن ئۆباڵی كێشەكەی خستۆتە ئەستۆی دیمەشق، تەنانەت كاتێك ڕاستیە بنیچینەییەكانیش ناڕۆشن بن. هەروەها بەرپرسانی ئەمریكا ستایشی توركیایان كردووە بۆ فەراهەمكردنی نەوایەكی ئارام بۆ ئاوارەكانی سوریا و بە بێدەنگی پشتیوانی لە هاوكاریكردنی لۆجیستیی توركیای كردووە بۆ سوپای ئازادی بەرهەڵستكار سوریا.
لە ڕاستیدا، راپۆرتگەلێكی جێی باوەڕپێكردن هەن كە باس لەوە دەكەن ئەمەریكا لە ڕێی توركیاوە هاوكاری بۆ سوپای ئازادی بەرهەڵستكار سوریا دابین دەكات
بە ڕەچاوكردنی ئەو گرژییەی لەم ساڵانەی دواییدا لە پێوەندییەكانی ئەمریكا و توركیادا هەبوو، ئەوا پشتیوانیی بەرچاو و دیاری واشنتۆن بۆ ئەنكەرە پەیوەست بە شەڕی سوریاوە، جێی سەرسوڕمانی زۆر لە چاودێران بوو. لە دوای ئازادكردنی عیراقەوە لە ساڵی 2003 بە سەركردایەتی ئەمەریكا، جیاوازی و ناكۆكییەكان دووبارە دەبوونەوە و زۆرجار فۆرمێكی توند و زبرییشیان وەردەگرت لە ئاست ئەوەی چ سیاسەتێك لە بەرامبەر عیراقدا پیادە بكرێت.
ڕێگەنەدانی حكومەتی توركیا لە سەرەتای ساڵی 2003ەوە بە هێزە هاوپەیمانەكان بۆ ئەوەی «بەرەی باكوور» بكەنەوە لە دژی سەددام حوسێن تووڕەییەكی زۆری لە نێو سەركردە سیاسی و سەربازییەكانی ئەمەریكادا دروست كرد. زۆرێك لەو سەركردانە ئەم هاوكاری نەكردنەی توركیایان وەك ناپاكی هاوپەیمانێكی ناتۆ لێكدایەوە.
هەر لەو كاتەوە گرژی و ئاڵۆزییەكان دووبارە دەبوونەوە، ئەویش بەهۆی ناكۆكییان لە ئاست ئەوەی چ سیاسەتێك بەرامبەر عێراق بگرنەبەر، بە تایبەتی كە توركیا پێداگیری دەكرد لەسەر ئەنجامدانی هێرش و پەلامار لە باكووری عێراقدا لە دژی جەنگاوەرە بەرهەڵستكارەكانی پارتی كرێكارانی كوردستان. هاوكاریی ئاشكرای سوپای توركیا لەگەڵ هێزەكانی ئێراندا بۆ ئەنجامدانی ئەم جۆرە چالاكییانە گومانیان لەلای واشنتۆن دروستكرد.
هەروەها پێوەندییە دووقۆڵییەكانی هەردوولا لەسەر پرس و بابەتی دیكە گرژی تێكەوت. هەوڵە هاوبەشەكانی ئەنكەرە لەگەڵ بەرازیل بۆ ئەوەی چارەسەرێكی مامناوەند بۆ پرسی ئەتۆمی ئێران بدۆزنەوە، كە ئەمە دەرچوونێكی ئاشكرا بوو لەو سیاسەتەی ئەمەریكا و هێزەكانی دیكەی ناتۆ – لە ئاست ئەم پرسەدا- پیادەیان دەكرد، بە ڕاددەیەكی گەورە ئەمریكای بێزار كرد. هەروەها هەوڵی توركیا بۆ گرێدانی پێوەندیی نزیكتر لەگەڵ رووسیادا هەمان دەرئەنجامی لێكەوتەوە، ئەو كارەی نەك هەر بووە هۆی قووڵكردنەوەی پێوەندییە ئابوورییەكان، بەڵكو بووە هۆی ئەوەی توركیا بە توندی پشتیوانیكردن لە جۆرجیای پاڵپشتكراو لەلایەن ئەمریكا ڕەتبكاتەوە، كە ئەم وڵاتە لە ساڵی 2008دا لەگەڵ رووسیا لە شەڕدا بوو.لە سەروو هەموو ئەوانەوە گیروگرفتەكانی توركیا لەگەڵ ئیسرائیلدا بووە هۆی دوورخستنەوەی گرووپگەلێكی سەرەكی- كە بە پێیان دەگوترێت گڕووپەكانی بیروڕا- لە ئەنقەرە.
ئەگەرچی قەیرانی سوریا سەریكێشا بۆ دروستبوونی هاوكارییەكی نزیك لە نێوان توركیا و ئەمریكادا، بەڵام ئەم پێوەندییانە پێش ساڵێك لە هێرشكردنە سەر ڕژێمەكەی ئەسەد بەرەو باشبوون دەڕۆیشتن. وردە وردە ئەنكەرە وەڕس دەبوو لە هەوڵەكەی بۆ ئاشتبوونەوە لەگەڵ ئێراندا، چونكە حكومەتی تاران ئامادەییەكی كەمی پیشاندا بۆ سازشكردن لەسەر پرسی مشتومڕ ئامێزی ئەتۆمی وڵاتەكەی، هاوكاریی ئێران دژی یاخیبوانی عیراق و ڕۆژهەڵاتی توركیا بەرەو كەمبوونەوە دەچوو.
واشنتۆن سوودی لەو دەرفەتە نوێیە وەرگرت، ئەویش لە ڕێی پشتیوانیكردنی سیاسەتی ئەنكەرە لە ئاست چەند پرسێكدا، لە نێویاندا ئەندامێتیی توركیا لە یەكێتیی ئەوروپادا.
ئەوەی ڕوویدا تا ڕاددەیەكی زۆر گەڕانەوە بوو بۆ دۆخی ئەو پێوەندیانەی پێشتر لە ئارادابوون، واتە پێش ئەوەی پێوەندییەكانیان لە سەرەتای ساڵی 2003دا پچڕانی تێبكەوێت. لە ساڵانی نەوەدەكان و چەند ساڵی سەرەتای سەدەی بیست و یەكدا، واشنتۆن بە شێوەیەكی زمنی شێوە هەڵسوكەوتێكی گرتەبەر كە هەندێ لە شارەزایانی سیاسەتی دەرەكی پێی دەڵێن «سیاسەتی نوێی عوسمانی»، ئەمە ستراتیژییەتێك بوو بۆ پشتیوانیكردن لە توركیا وەك هێزێكی پێشەنگ لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا و بەشێكی زۆری ئاسیای ناوەڕاستدا.
ئەمە هۆكارێكی سەرەكی بوو بۆ پشتیوانیكردنی واشنتۆن لە هێزە موسڵمانەكان دژی سربیا لە بۆسنیا و كۆسۆڤۆدا. داڕێژەرانی سیاسەت لە سەردەمی ئیدارەی كلینتۆندا و سەرەتای ئیدارەی بۆشدا وەك هێزێكی سەقامگیركەر لە توركیایان دەڕوانی، كە لە ڕێیەوە ڕۆژئاوا دەتوانێت هەژموونی خۆی بە سەرجەم ناوچەكە بگەیەنێت. ئامانجەكە، دووبارە درووستكردنەوەی-ئەگەرچی بە شێوەیەكی نافەرمیش بێت- ئیمپراتۆریەتی كۆنی عوسمانی بوو.
هاوكاریی چڕ وپڕی دوولایەنە لە ئاست سوریادا دەستپێكردنەوەی ئەو ستراتیژییەتەیە، ئەویش دوای نزیكەی دەیەیەك لە پچڕانی پێوەندییەكانیان. بەڵام ئەمە ستراتیژییەتێكی مەترسیدار و كورتبینایە بۆ ئەمەریكا. عەرەب، كورد و ئەرمەنی و خەڵكانی دیكە سۆز و وپەرۆشیان نییە بۆ گەڕانەوە بۆ سەردەمی عوسمانییەكان، بەو پێیە هەر هەوڵێك بۆ زیندووكردنەوەی هەژموونی توركیا ڕووبەڕووی ڕەتكردنەوە دەبێتەوە.
هەروەها ئەنكەرە ئەجێندای خۆی هەیە، كە –لە باشترین حاڵەتدا- بەیەكدادەچێت لەگەڵ ئامانجەكانی واشنتۆندا. بە تایبەتی كە پشتیوانیی توركیا بۆ سوپای ئازادی سوریا بۆی هەیە بە ئاسانی سەربكێشێت بۆ لەبەریەكهەڵوەشاندنەوەی سوریا و بەهێزكردنی هێزە سیاسییە توندڕەوەكان. پەرەسەندنێكی لەم چەشنە نائارامی لێدەكەوێتەوە بۆ ناوچەكە، كە ئەمە مەسەلەیەكە ئەمەریكا دەیەوێت خۆی لێ لابدات. پشتیوانیكردن لە خەونە عوسمانییە نوێیەكان هەنگاوێكی ژیرانە نییە لە لایەن ئەمریكاوە.
*توێژەری باڵایە لە ئەنستیوتی كاتۆ لە واشنتۆن دی.سی، نووسەری هەشت كتێبە لەبارەی كاروبارە نێودەوڵەتیەكانەوە و ئەندامی بۆردی گۆڤاری وەرزی مێدێرترینیانە.