قەیرانی سوریا كێشەیەكی بۆ عێراق زەقكردۆتەوە كە چەندین ساڵە گەورە دەبێت. واقیعی جوگرافی ئەوە دەسەپێنێت كە دوژمنایەتی كردنی وڵاتێكی گەورەی سەر سنووری ڕۆژهەڵات كە ئێرانە لەلایەن هەر ڕژێمێكی عێراقەوە كارێكی مەترسیدارە. جگە لەو فاكتەرەش، پێدەچێت هەمیشە حكومەتی عێراق، كە شیعەكان سەركردایەتی دەكەن بە سەرۆكایەتی سەرۆك وەزیران نوری ئەلمالیكی مەیلی گرێدانی پێوەندیەكی دۆستانەی هەبێت لەگەڵ هاوئایینەكانی لە ئێراندا.
لە ڕاستیدا، بۆ چەندین ساڵە سەركردەكانی ئەمریكا بە نیگەرانی و بێزاریەوە لە پێوەندی نزیكی نێوان بەغدا و تەهران دەڕوانێت. ئیدارەی ئۆباما، بە چەشنی ئیدارەی پێشووی ئەمریكا، ئیدارەی بوش، هانی حكومەتەكەی مالیكی داوە و فشاری خستۆتەسەر بۆ پشتیوانیكردن لە سەپاندنی سزای ئابووری سەختتر لە دژی ئێران و گرتنەبەری ڕێوشوێنی دیكە بۆ دوورخستنەوەی سیاسەتەكانی عێراق لە سیاسەتی دراوسێكانی. چارەنووسی ئەو هەوڵانە سەركەوتوو نەبوو. بەغدا بە بەردەوامی بەرهەڵستی ناڕەزایەتیەكانی ئەمریكای كردووەو ئامادە نەبووە پاڵپشتی لە ئامانجەكانی ئەمریكا بكات.
تەنگ و چەڵەمە و خوێنڕێژی بەردەوامی سوریا شاردنەوەی ناكۆكیە قووڵەكانی نێوان ئەمریكا و حكومەتی عێراقی كردۆتە كارێكی مەحاڵ. ئاشكرایە واشنتۆن و هاوپەیمانەكانی لە ناتۆ، هاوشان بە سعودیە وڵاتانی كەنداو، هەوڵی ڕووخاندنی دەسەڵاتی سەركردەی سوری بەشار ئەسەد، دەدەن. ئەگەرچی پاساوی گرتنەبەری ڕێوشوێنی توندتر دژی ئەسەد، بریتییە لەو زەبر و زەنگەی لە دژی ڕكابەرە دیموكراتیەكانی بەكاری دەهێنێت، بەڵام ئەو ئیعتیبارە، تەنیا یەكێك لە فاكتەرەكانە.
كاركردن لە دژی ئەسەد دوو پاڵنەری گەورە لە خۆدەگرێت كە سعودیە و هاوپەیمانەكانی و ئەمریكا و شەریكەكانی لە ناتۆ پێكەوە گرێدەدات. لەبەر ئەوەی ئەسەد هاوپەیمانی سەرەكی تەهرانە، ئەوا وڵاتانی ئەوروپا و بەرەی سعودیە ڕووخاندنی ئەو دەسەڵاتەیان كردۆتە ئامانج. بەلای سعودیەوە، سوریا دەستكەوتێكی گرنگی جیوپۆلەتیكیە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. ڕووخاندنی ڕژێمەكەی ئەسەد هێزی سەرەكی شیعە لاواز دەكات، كە بریتییە لە ئێران، هەروەها بە ئەندازەیەكی گەورە دەستڕۆیشتوویی سعودیە وەك هێزێكی سوننەی سەرەكی زیاد دەكات. بەلای ئەمریكا و ناتۆوە، ڕاماڵینی ئەسەد یەكەم هەنگاوی گرنگە بۆ پوچەڵكردنەوەی خەونی ناووكی ئێران-جگە لەو ئامانجەش، دەتوانرێت گۆڕینی ڕژێمەكە لەڕێی هێزەوە دەستەبەر دەبێت.
سەرەڕای ئەوەی بە شێوەیەكی ڕۆتینی خیتابی پڕ لە هات و هاوار بۆ پشتیوانیكردنی دەستێوەردانی دەرەكی بەكار دەهێنرێت، ئەوا ناكۆكی ناوخۆیی سوریا بێئەندازە ئاڵۆزە و تەم و مژاویە. گومان لە گەندەڵی و سەركوتكاری ڕژێمەكەی ئەسەددا نییە، بەڵام ئەوەی پێی دەووترێت سوپای سوری ئازاد بریتییە لە كۆبوونەوەی چەند لایەنێك، كە پێدەچێت هەندێكیان لایەنی مەترسیدار و نادیموكراتی بن. لەبەر ئەوە ئەگەر لەبەر پێوەندی ئەسەد لەگەڵ تەهران نەبوایە، ئەوا واشنتۆن و ئەوروپا ئەوەندە بایەخیان نەدەدا بەوەی لە سوریا ڕوودەدات. ڕەنگە ئەمە بە باشترین شێوە لە دوورەپەرێزیان لە ئاست ناكۆكیەكی خوێناوتردا دەركەوتبێت لە وڵاتگەلێكی دیكەدا، وەك كۆماری دیموكراتی كۆنگۆ.
بەڵام لەبەر ئەوەی ئێران فاكتەرێكە لە كێشەكەدا، واشنتۆن و هاوپەیمانەكانی پێداگیری دەكەن لەسەر ڕووخاندنی ڕژێمەكەی ئەسەد، كە فشارێكی بێئەندازە توند دەكەنەسەر بەغدا بۆ ئەوەی پاڵپشتی ئەم هەوڵانە بكات. حكومەتەكەی مالیكی پشتیوانیكردنی سیاسەتی دژ بە ئەسەدی ڕەتكردۆتەوە، ئەویش لە بەشێكیدا وەك پارسەنگێك بۆ فشارەكانی ئێران. وەزیری دەرەوەی عێراق بە توندی ئەو پێشنیارانەی ڕەتكردەوە كە پشتیوانیكردنی وڵاتەكەی بۆ سەپاندنی سزای نوێ بەسەر دیمەشقدا لە خۆگرتبوو.
گرنگ نییە حكومەتی مالیكی چی دەكات، ئەوا عێراق لە پێگەیەكی بێئەندازە نالەباردایە. ئەگەر مل بۆ فشارەكانی ڕۆژئاوا و سعودیە بدات، ئەوا ئێران دەكاتە دوژمنی خۆی. ئەمەش مەترسی لە خۆدەگرێت لە پێوەندیدا بە سیاسەتی نێودەوڵەتی و ناوخۆییەوە. ئێران توانای خوڵقاندنی كۆمەڵێك سەرئێشەی بۆ عێراق هەیە، هەم لەسەر ئاستی ئابووری و هەم لەسەر ئاستی سەربازی. هەروەها لەبەرچاوگرتنی قەبارە و هێزی دانیشتوانی شیعەی عێراق، ئەوا مالیكی سەركێشی بە ئاییندەی سیاسی خۆیەوە دەكات ئەگەر ئەو ڕەوت و ڕێڕەوە بگرێتەبەر.
هەروەها ئەگەر ڕووبەڕووی سعودیە بوەستێتەوە كە وڵاتێكی دراوسێی دەوڵەمەندە، ئەوا ئەمە مەترسی بۆ سەر عێراق دەبێت، بە تایبەتی بە ڕەچاوكردنی ناكۆكی ڕیاز لەگەڵ تەهراندا. سعودیەكان چەك و پارە دەدەن بە لایەنە سوننیە عەرەبەكانی عێراق- ئەو گروپانەی بەرهەڵستی دەسەڵاتی حكومەتەكەی مالیكیان كردووە، كە بە زۆری بەرهەڵستیەكی چەكداریش بووە.
هەروەها ڕەنگە بەرهەڵستیكردنی واشنتۆن مایەی مەترسی زیاتر بێت بۆ عێراق، سەركردەكانی ئەمریكا تۆمارێكی دوورودرێژیان هەیە لەو ڕووەوە كە وەك دوژمنی ئەمریكا لەو حكومەتانەیان ڕوانیوە كە « هاوكار نەبوونە» و كاریان بۆ ڕووخاندنی دەسەڵاتەكانیان كردووە. لە ئێستادا ڕژێمی مالیكی نزیكەی لەوەی ئەو وەسفەی بەسەردا جێبەجێ ببێت. پوچەڵكردنەوەی ئامانجی ئەمریكا بۆ ڕووخاندنی ئەسەد دەبێتەهۆی ئەوەی پێوەندی نێوان واشنتۆن و بەغدا بگاتە نزمترین ئاستی خۆی لە دوای ڕووخانی سەددام حوسێنەوە.
حكومەتی مالیكی هەر سیاسەتێك بگرێتەبەر لە ئاست قەیرانی سوریا دژ بە هەوڵەكانی ئەمریكا، ئەوا عێراق خۆی لە پێگەیەكی نالەبار و لەرزۆكدا دەبینێتەوە.