ژیانی دنیا لە ڕوویەكدا بەرهەمی هەڵەیەكە كە مرۆڤ لە سەرەتادا كردوویەتی و، ژیانیش هەر لەم ڕووەوە هەلێكە بۆ بەخۆداچوونەوە و خۆ هەڵسەنگاندن و گرتنەبەری ڕێی گەڕانەوە بۆ بەهەشت.
ئادەم و حەوا (سەلامی خوایان لەسەر) فێریان كردین كە داننان بە هەڵە سەرەتای گەڕانەوەیە بۆ ڕاستی، بەڵام شەیتان چونكە دانی بە هەڵەی خۆیدا نەنا، ڕێگەی گەڕانەوەیشی لەسەرخۆی داخست.
داننەنان بە هەڵە دیاردەیەكی ئەوەندە زەقە كە وای كردووە هەندێك پێناسەی هەڵە بەم شێوەیە بكەن، هەڵە: هەر گوفتارێكە كە خۆت خاوەنی نیت و، هەر ڕەفتارێكیشە كە تۆ نەتكردبێ لەو ساتەدا!!
بۆیە كوردیش گوتوویەتی: خەتا (خڕە) بەسەر كەسەوە ناوەستێت، هەر لەبەر ئەمەشە لە كۆمەڵگەی كوردەواریدا خەتابار دیار نییە و لێپرسینەوەیشی لەگەڵدا ناكرێت، بەڵام لە فەرهەنگی ئایینیماندا شتی وانییە، بەڵكو خەتا وەك (خشتە)و بەهەموو بارێكدا و لەسەر هەموو كەسێك دەوەستێت!
مرۆڤ بە داهێنانی پێوەر بۆ پێوانی بارستایی و قەبارە و درێژیی و پێوانی پلەی گەرماو ڕادەی شێ و هێزی بومەلەرزە و.. تاد، توانی شتەكان بپێوێ بۆ بەراوردكردن و زانینی ڕاستییەكان، هەر بەم جۆرەش بوونی پێوەرێك بۆ پێوانی هەڵە زۆر پێویستە بۆ ئەوەی هەڵەش لە نەبوونی پێوەردا وەك كێشانی بە گۆترەی لێ نەیەت لە نەبوونی تەرازوودا.
داننان بە هەڵە، مرۆڤ ئازاد دەكات لە خۆ دیلكردن لە بازنەی سایكۆلۆژیای دوا هەڵەكردن، بۆیە دەڵێن: (مرۆڤی ئازاد كەسێكە كە ئەنجامی هەڵەكانی خۆی لە ئەستۆ دەگرێت).
زۆرێك لە مرۆڤانی سەردەمی ئێمە هیچ دەستكەوتێك و دەسەڵاتێك بە ئاشتییانە ئاڵوگۆڕ ناكەن، تەنها هەڵە نەبێت، چونكە ئێمە لە ئاڵوگۆڕكردنی ئاشتییانەی هەڵەدا زۆر شارەزاین و، ڕۆژانە هەڵەكان دەخەینە گەردنی یەكتر.
هەر لەبەر ئەمەشە ئێمە زۆر كەم شاهیدی بینینی ئەو دیمەنە بووینە، كە بەرپرسێكمان، یان بەڕێوەبەرێكمان دانی بە هەڵەی خۆیدا نابێت لەپێش چاوی جەماوەرەكەی، یان داوای لێبوردنی كردبێت لە بەرامبەر هەڵەیەك كە كردوویەتی!
چونكە ئێمە لە منداڵییەوە فێری ئەوە دەكرێین كە «پیاو ئەو پیاوەیە كە لە قسەی خۆی پەشیمان نەبێتەوە» یان «سواربوون عەیبێك و دابەزین دوو عەیب» ئیدی چۆن فێری ئەوە دەبین دان بە هەڵەی خۆماندا بنێین!
ئێمە لە كێشەكانماندا كەمتر زانیومانە خەتاو هەڵە هی كێ بووە؟ چونكە وەك كێشەی كوشتن و شەڕە كۆمەڵایەتییەكانمان بە سوڵحی عەشایەری چارەسەر دەكەین و خەتابار و بێ خەتا وەك یەك دەردەچن، ئاواش لە سیاسەتدا كەم كەس دان بە هەڵەی خۆیدا دەنێت.
ئەمە سەرباری ئەوەی كە زۆرێك لە ئێمە ئەگەر هەڵەش بكەین ئەوا لای خۆمان بە بۆچوون و شیكردنەوەی دەزانین، نەك هەڵە، لە كاتێكدا شیكردنەوە و بۆچوونی خەڵكی دی بە هەڵە لە قەڵەم دەدەین!a
ئێمە كە نازانین یان نامانەوێت دان بە هەڵەی خۆماندا بنێین، یان هەڵەی خۆمان دەخەینە پاڵ خەڵكی دی، ئەمە جۆرێكی دیكەیە لە خۆ بە مەعسوم زانین، لە هەمان كاتیشدا نیشانەی ئەوەیە كە ئێمە مرۆڤێكی ئازاد نین لە ناخی خۆماندا، چونكە نیشانەی گەورەی هەر مرۆڤێكی ئازاد ئەوەیە كە هەڵەكانی خۆی لە ئەستۆ بگرێت، ئەوەش تەنها دیل و بەندەكانن كە هەڵەكانی خۆیان دەخەنە گەردنی گەورەكانیان، چونكە ئیرادە و ئیدارە و كرداری مرۆڤی دیل لە دەست گەورەكەیەتی!!
هەر مرۆڤێك سەركردە بێت یان ئاسایی، عەلمانی بێت یان ئیسلامیی، هەڵە دەكات چونكە مرۆڤە، جا بۆ ئەوەی مرۆڤایەتی خۆی بسەلمێنی و، خۆی بە مەعسوم نەزانێت، پێویستە فێری ئەوەبێت دان بە هەڵەی خۆیدا بنێت و، فێری ئەوەش بێت داوای لێبوردن لەو كەسانە بكات كە بە هەڵەكەی زیانی ماددی یان مەعنەوی پێ گەیاندون.
ماوەتەوە بڵێین هەڵەكردن بەرامبەر بەخەڵك وەك زریانە، بەبێ زیان و زەرەر تێپەڕ نابێت، ڕێك وەك ئەو بزمارانە وایە كە بە هەڵە دادەكوترێن و، بە هەڵكێشانیشیان هەموو هەڵەكە چارەسەر نابێت، چونكە هەڵكێشانی بزمارە بە هەڵە داكوتراوەكان، ژمارەیەك كونی زۆر لەدوای خۆیان بەجێ دەهێڵن، كە پڕكردنەوەیان كار و كاتی زۆری دەوێت!