هەڵوەستەكردن بە بایەخێكی ئیستسنائییەوە لەسەر كۆمەڵێك حەقیقەت كە لە ساڵانی پێشوودا سەلمێنراون و گرنگی خۆیان هەبووە تا ئەو ڕادەیە بە هۆی غافڵ بوون و فەرامۆشكردنیانەوە نەگەینە ئاستی مەترسی و هەڕەشەلێكردن، یەكەمین شتێكیش لەم بارەیەوە بریتییە لەوەی سیاسەتی حزبەكان كە وردە وردە بەرەو فەلسەفەی كەهنووتەیی سیاسی و میكانیزمی تەكیەداری و بە ئاڕاستەی جڵەوگیركردنی زۆربەی لق و پۆپەكانی حكومەت كشاون، یان وایان كردووە تاكڕەوێتی لە بڕیارە گشتییەكاندا بە شێوازێكی وا بكەوێتەوە هەموو بنەماكانی هاوبەشیبوون و شەراكەتی نیشتمانی پێ رەت بكرێتەوەو هیچ ڕێزێك نەهێڵێتەوە بۆ یەكبوونی نیشتمانی كە لە كرۆكیدا واتای فرەیی دەبەخشێت، فرەییەك كە ددان دەنێت بە هەمەجۆرێتیدا، هەروەها بەو سەرچاوانەی رێزدادەنێن بۆ هەموو جەمسەرەكانی ناو پرۆسەی سیاسی...
ئەزموونەكانیش ئەوە دەسەلمێنن كە میتۆدی پیادەكردنی داپڵۆسین و جەورو ستەمكاری سەرەتا لە ئاستەنگ دانان بۆ ئازادییەكانی مافی دەربڕینی دەڤەرێكی دیاریكراوی وڵات یان لە بەرانبەر هێزێكی سیاسی دیاریكراو دەست پێدەكات و هەر كە زاڵ بوون بەسەریدا ئیتر بازنەی دیكتاتۆری سەردەكێشێت و بەرفراوان دەبێت و بە شێوازێك بەرەوە تۆتالیتێریی دەچێت و هیچ شتێك لە پێشی خۆی بە ساغ و سەلامەتی ناهێڵێتەوە، بێگومان ئەمڕۆ ئامانجە سەرەكییەكە پێشەنگان و سەرانی هێزە دیموكراتی و لییبرالی وهێزەكانی نیشتمانی و جەماوەرەكەیانە كە بەو موحاسەسەی تیرەگەرییە ڕازی نین، لەوەشدا هەرێمی كوردستانی لێ دەربچێت جگە لەو هەرێمە ئیتر لەهەموو پارێزگاكانی عێراقدا موحاسەسە تەشەنەی سەندووە، ئەوەی لەم قۆناغە ڕوودەدات پێویستە لێرەدا بە وردی دەست نیشانی بكەین، ئەوەی ڕوودەدات ئەوەیە كە لە چوارچێوەی هاوپەیمانێتیدان، كەسایەتییە سكۆلاریزمەكانی ناو لیستەكان دەكرێنە ئامانج و جگە لە گەمارۆدانیان؛ ئاستەنگیش بۆ كارایی بوونیان دروست دەكەن و بەربەستیان بۆ دادەنێن تا نەگەنە جەماوەری خۆیان، لەناو هەموو فراكسیۆنە دەسەڵاتدارەكانیشدا ئەم توخمانە هەن و ناتوانن بڕیارەكان ئاڕاستەی چوارچێوەی فراكسیۆنەكەیان بكەنەوە..
وێڕای ئەو جەنگە كوێرانەیەی كە دەكرێتە سەر توخم و ئەندامە كاراو ئیجابییەكان، چەندین هەڵمەتی واتەوات و گومڕاكارانە لە پێناوی بەرژەوەندییەكانی دەسەڵاتی ناوەندیی بێ پەروایانە دروست بووەو تەنانەت كار گەیشتووەتە ئەوەی بە حەقی هەندێك كەسایەتی بڕیارو سزای دادوەری دەربچوێنرێت یان تیرۆر بكرێن، دیوی پشتەوەی سیاسەتی حزبەكانی سەر بە حكومەت و سەركردایەتییەكەیان لە بەغدا لەوەدا كۆدەبێتەوە كە پێڕەوی پیادەكردنی سیاسەتێكی بەرنامەبۆداڕێژراو دەكات بە مەبەستی دەرپەڕاندنی هێزە لیبرالی و دیموكراتی و چەپەكان و گەمارۆدانیان.
بۆ ئەو مەبەستەش هەموو هێزی خۆیان كۆكردۆتەوە تا هەموو شێوازەكانی ئازادی بیرو ڕایان لێ بلەوتێنن، ئەمە جگە لە بەرپاكردنی جەنگ و ئەنجامدانی پاكتاوكردنی جەستەیی لە دژیان كە دەستی گەیشتۆتە ئەو ئەندامانەی لە ناو فەلەكی گەندەڵیدا نین و بە تیرەگەری سیاسییەوە نەگلاون، نموونەش لەم بارەیەوە هێندە زۆرن ڕۆژانە لەزۆریدا لێیان دەڕژێت و ئاشكرا دەبن..
هەنگاوی دووەمیان لەم پیادەكردنەی سیاسەتی پاكتاوكردنەدا ئامانجەكە كورد دەبێت لە ناو كوردستانەوە، ئەوكات هێزە تائیفیە حاكمدارەكانی بەغدا بە تەنیا نابن بەڵكو چەندین هێزی هەرێمایەتی بۆ بەكارهێنانی پرۆسەی تۆڵەسەندن هاریكاریان دەبن و بە هەنجەتی كێشەكانی سەرسنوورو دەستدرێژی دروستكراوی ترەوە خۆهەڵدەقورتێنن بۆ ئەوەی سەری كوردی پێ تاوانبار بكەن و هیچ هێزێكی كوردیش لەمەدا ئیستیسنا ناكەن بەڵكو سنووری كوردستان لەلایەن وڵاتانی دەوروبەرەوە دەبەزێنرێت، بە كۆمەڵێك بیانووی بەڵگەدارو بە هەنجەت تا تاوانەكانی خۆیانی پێ پەردەپۆش بكەن، لە سازكردنی ئەم ئاهەنگی خوێنڕێژییەدا هەموو هەڵخەڵەتاوان و چەواشەكاران لەڕێی ئاسانكارییانەوە بۆ هەڵایسان و پەرەسەندنی كێشەكانی ئێستا بلیتی بەشداربوون دەبڕن..
هەبوونی مۆدێلێكی سەركەوتووی كوردستان لە كاروانی بونیادنانەوەدا ناچێتە دڵی هێزە تائیفییەكانی كە لە عیراقدا حاكمدارن، چونكە ئەم مۆدێلە لە كۆتاییدا ڕۆڵی دەوڵەتی مەدەنی دیاریدەكات بۆ بونیادنانەوە و پێشكەوتن و خزمەتی هاووڵاتیان، ئەوەش پێچەوانەی میتۆدی كەهنوتەی سیاسی و بەرنامەكانی و جەوهەری ڕاستەقینەیەتی لە درێژەدان بە گەندەڵی و شێوازەكانی تیرۆرو تۆقاندن، لێرەدا ئاماژە بە كەسانێك دەكەین كە حزبەكانیان كردۆتە داردەست نەك ئاماژەدان بەو بزاڤ و حزبانەی كە بەرەو پرۆژە نیشتمانییەكان چوون..
رەنگە هەندێك لەمەدا رەتمبداتەوەو بڵێت جگە لە هەڵبژاردنی رێگەی دامەزراندنی حكومەتی هاوبەشی كردن و یەكبوونی نیشتمانی هیچ چارەسەرێكی تر بوونی نابێت، ئەوەش سەرەتا پێویستی بە دامەزراوییكردنی كارەكانە هەروەها پێویستی بەوەیە كەسەكان و فەلسەفەكانیان فەرزنەكرێن بۆ داپڵۆسین و كاروانەكەش تەتبیع بكرێت لە ڕێگەی رەتكردنەوەی سیاسەتی چەوسانەوەو رێگە گرتن لەوەی كەس پێی هەڵنەخلیسكێتە ناو تاكڕەوێتی و جڵەوگیركردنی دەسەڵاتی ئیتیحادییەوە بۆ مەرامی خۆی، ئەمەش چۆن دەبێت، سەرەتا پێویستە چاوبخشێنرێتەوە بە سروشتی هاوپەیمانێتییەكاندا لە لایەكی تریشەوە بە بەردەوامی شەراكەتی نیشتمانی لە نێوان پێكهاتە سەرەكییەكانی گەل ئەكتیڤ بكرێت، لەملاشەوە پێویستە لەسەر بنچینەی هاوپەیمانێتی میللی پشت بەستوو بە بنەمای جۆرایەتی كار بكرێت، گەرچی هێزە لیبرالی و دیموكراتییەكان لە ناو بازنەی حوكم و بڕیاردان بەدوورن، بەڵام جەماوەرێتییەكی وایان هەیە كە ئامادەن و لە هەر ساتەوەختێكدا بیانەوێت ئەكتیڤ دەبن..
كاروبارەكان بە پێوانەی ئەو كەسانەوە ناپێورێت كە كۆنترۆڵی دیمەنەكانیان كردووە، بە پێودانگی ئەوانەش ناپێورێت كە سەركردایەتی یەكێك لە سەرۆكایەتیەكان دەكەن یان دەسەڵاتی بڕیاردانی حكومییان لە چنگدایە، بەڵكو بەو بنكە جەماوەرییە دەپێورێت كە مەحسوبن لەسەریان ئەوەش بەهۆی دەنگ پێدانیانەوە بەو لایەنانەی كە فەلسەفەو دروشمەكانی هێزە لیبرالی و دیموكراتییەكانیان دەقۆزتەوە، لەوانە دروشمەكانی دەوڵەتی یاساو هاووڵاتیبوون و دامودەزگایی كردن وشتی تریان بەكاردەهێنا بۆ ئامانجی تایەفەگیری خۆیان، ئەوەتا ئێستاش هەمان جەماوەر كە دەنگی پێ داون ڕەهەندەكانی كەهنوتەی سیاسییان لا ئاشكرا دەبێت كە چۆن بەو دروشمانەی جێبەجێ نەكراون هەڵخەڵەتێنرابوون، لە ئەنجامدا نە داواكارییە میللییەكان و نە خزمەتگوزارییەكان و نە هیچی تریان نەبینی، بۆیە ئەو هێزە تائیفیانە سڵ دەكاتەوە لەوەی ئەو جەماوەرە دیموكراتخوازو لیبرالیخوازو كۆی هێزە مەدەنییەكەیان لە دەست دەربچێت و بوونی سروشتی خۆیان وەربگرنەوەو بڕۆنە پاڵ ئەو هێزانەی كە داواكاری و داخوازییەكانی گەل جێبەجێ دەكەن.
لەوانەیە لەسەر ئاستی حكومی، گرتنە بەری ڕێی دیبلۆماسی بەبەردەوامی پێویست بێت، واتە هاوپەیمانێتی لەگەڵ حكومەتدا ئەركێكی سەرەكی بێت بۆ بەدواداچوونی پابەندبوون بە ڕانەگرتنی ئاستی ئەدای دامودەزگایی حكومی، بە واتای بەردەوام بوونی ئەم هاوپەیمانێتییەی حكومەتی ئێستا، بەڵام ئەوەی بۆ ئەم قۆناغە نوێ بێت پێداویستییەكانی هاووڵاتیانە گەر بێتو پشتگوێ بخرێن بارودۆخەكە كارەساتئامێز دەردەچێت بەو شێوەیەی ئەندامە توندڕەوەكانی سەر بە حزبەكانی كەهنوتەی سیاسی دەیخوازن..
یەكەمین پێداویستی گرنگ لەم بوارەدا بەستنی هاوپەیمانێتییەكی ستراتیژییە لە نێوان بزاڤی ڕزگاریخوازی كوردی و هێزە دیموكراتخوازو لیبرالییەكانی ناو عیراقدا، رەنگە ئەمەش ببێتە سەنەدێكی پتەو بۆ نەگەیشتنی كارو ڕووداوەكان بەرەو ئاستێكی لەمەی ئێستا خراپتر، بە تایبەتیش كە ئەو جەنگە داپڵۆسێنەرەی لە دژی ئازادی بیروڕا بەرپاكراوە سەرەتایەكە نەك بۆ تاكڕەوێتی لە دەسەڵاتداو بەس بەڵكو سەرەتایەكە بۆ دیكتاتۆرییەت و ئامڕازێكە بۆ لەناوبردنی هەموو دەسكەوتەكانی هەرێمی كوردستان و بادانەوەیە بۆ لابردنی فیدرالییەت لە دوای زەفەر پێبردن بە پێشەنگانی دیموكراتییەت و خودی پرۆسەی دیموكراتی..
هەڕەشەكانی (ئیسلامی سیاسی) بە تایبەتی ئەمڕۆ لە ناو هەرێمی كوردستاندا گەورەتربوون كە لەجەوهەریدا كەهنوتەی سیاسی و فەلسەفەی توندوتیژی و خوێنڕشتن و دژایەتی دەوڵەتی مەدەنی و نسكۆ پێهێنانی ئاواتەكانی گەل بۆ دیموكراتییەت خۆی لەو هەڕەشانەدا حەشارداوە، ئەركی ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو هەڕەشە مەترسیدارە دەكەوێتە ئەستۆی هێزە چەپ و دیموكراتی و عیلمانییەكانەوە تا پێكەوە لەگەڵ گەلدا بەرەیەكی یەكگرتوو دابمەزرێنن..
ئەگینا هاوپەیمانی بەستن لەگەڵ هێزە تائیفیگەرو ئەندامە نەخۆشەكانیان بەو بەرنامەو پیلانانەیانەوە كە هەیانە، نابێتە بناغەیەكی مەتین بۆ داهاتووی عیراقێكی فیدرالی و دیموكراتی بەڵكو ئەو هێزانە بنەڕەتێكن بۆ تێكدانی ئەو داهاتووەو فیدرالیەتیش شان بە شانی دیموكراتییەت نەبێت لە عیراقدا ڕێ ناكات، لەمەوە پێویستە لەو گەمە مەترسیدارە ئاگاداربینەوە كە ئەو كەسایەتی و سەركردانە پێی هەڵدەستن كە ئێستا لەوانەیەو نزیكە بەوەی یەكێكیان لەسەر ئاستێكی دامەزراوەیی ئەنجامی بدات، ئەوەش بەبەكارهێنانی تاوانی ڕێكخراو، پێكەنینی دیكتاتۆرانیش لە دڵسافی كەسانی میللی ڕزگاریخوازەوە سەدا دەداتەوە، بەڵام لە ساتەوەختێكدا كە كات تێپەری بێت و هەوجەی نەمابێت بۆ پەردە هەڵماڵینی ئەو لە قاقادانە حەربائییەی دیكتاتۆر..
حیكمەتی ئەو وتە پیرۆزەی پێغەمبەر لە بیرەوەری زیندووماندا لە یاد نەكەین كە دەڵێت: موسڵمان لە مۆڵگەی خۆیدا دووجار لەسەر یەكتر پێوەنادرێت، بە پەند وەرگرتن لەم وتەیە نابێت سەرلەنوێ هاتنەوەی دیكتاتۆر قبوڵ بكرێت..
ئەوەی ئەمڕۆ لە چاوەڕوانیدایە، سازدانی كۆنگرەیەكی نیشتمانییە بۆ هێزە مەدەنی و دیموكراتخوازەكان لەسەرخاكی كوردستان، ئەوەش بۆ گۆڕینی پاییزو زستانی عیراقە بۆ بەهار تا بەهەردوو باڵەوە ئاوات و داخوازییەكانی گەل بفڕێنێت بە ئاسماندا، ئایا ئەم كۆنگرەیە بە داخوازی هەردوو ڕەوتی لیبرالی و دیموكراتییەكان لە لایەك و بزاڤی ڕزگاریخوازی كوردی لەلای ترەوە سازدەكرێت؟؟ یان بەهۆی خستنەفاقەوەو كەوتنەداوی ئەو پیلانە تاوانكارییانەی لەلایەن پیلانگێڕانەوە بۆی دەچنرێت، دوادەخرێت؟؟
بڕوام وایە سەركردەكانی بزاڤی دیموكراتی بەڕاگەیاندنی دامەزراندنی ڕەوتی دیموكراتخوازانەی یەكگرتوو ڕێگەخۆش دەكەن بۆ سازدانی كۆنگرەكە بەهەموو ڕوونبینی و ئاشكرایی لە هاوپەیمانی و سەركردایەتی و بەرنامە شەففافەكانییەوە، بڕواشم وایە سەركردایەتی سیاسی كوردستان ئاگای تەواوی لە ڕووداوەكانەو باش دەزانێت چۆن ئاڕاستە ڕاستەكان بگرێتەبەرو ئەو سەنگینیەشی هەیە تا بتوانێت بۆ ڕاستكردنەوەی ڕێگەكانی پرۆسەی سیاسی عیراق ڕۆڵی گونجاو ببینێت و گەیاندنی كاروانەكە بەرەو ئاڕاستەیەكی ڕاست زەمانەت بكات، لەوانەشە زۆر دوور نەبێت كە لە ماوەی داهاتوودا یەكتر ببینینەوە بە مەبەستی ئامادەسازیی كردن بۆ بەستنی كۆنگرە نیشتمانییە دیموكراتییە چاوەڕوانكراوەكە.