رۆژ و مانگ و ساڵەكان، لە ژمارە و دووبارەبوونەوەیان بەشێوەیەكی بەردەوام و ئاسایی هیچ كاتێك جێگەی بایەخ پێدانی زۆر نەبووە لەلایەن مرۆڤەوە، چونكە ئەوەی مانای جیاواز و گرنگ بە رۆژ و مانگ و ساڵ دەبەخشێت رووداوەكان و بۆنە جیاجیاكانە، بۆیە ئەوە رۆژ و مانگ و ساڵەكان نین كە رووداوەكان گرنگ دەكەن، بەڵكو ئەوە رووداو و بۆنە و یادەكانن كە رۆژ و و مانگ و ساڵەكان گرنگ دەكەن.
گەلانی سەر رووی زەمین بە جیاوازی نەتەوە و هۆز و ئایین و ئایینزا و كەلتووری جۆرا و جۆرەوە، زۆربەیان سەری ساڵی تایبەت بەخۆیان هەیە و، ساڵانە یادی دەكەنەوە بەشێوازی جۆراوجۆری ئاهەنگ و فیستیڤاڵ و رێوڕەسمی جیاجیا.
سەری ساڵی زایینیش یەكێكە لەو رۆژانەی ئەگەرچی لە جیهانی مەسیحییەوە سەری هەڵداوە، بەڵام لەبەر ئەوەی ئەمڕۆ زۆربەی وڵاتانی جیهان، ئەگەر نەڵێین هەموویان، پشتی پێدەبەستن لە كاروباری رۆژانە و ساڵانەیان، ئەمڕۆ ئەم بۆنەیە بۆتە بۆنەیەكی جیهانی و، لەسەرتاسەری جیهاندا یاد دەكرێتەوە.
سەبارەت بە ئێمەش وەك هەرێمی كوردستان و عێراق، ئەوە لە مێژە جەژنەكانی سەری ساڵ و لەدایكبوون كراوەتە پشووی فەرمی و، گەلانی عێراق پێكەوە ئەو یادە دەكەنەوە.
بەڵام ساڵانە، بەداخەوە- هەڵە و ناحاڵی بوونێك دێـتە ئاراوە لەلایەن هەندێ كەس و لایەنەوە، كە ئێمە كوردین هەقمان چییە بەسەر ئەم سەری ساڵی زاینییەوە؟ یان كە ئێمە موسڵمانین، هەقمان چییە بەسەر سەری ساڵی لە دایكبوونی (عیسا) وە(دروودی خوای لەسەر)؟!
یان هەندێك دەڵێن: بۆچی ئەم هەموو ئاهەنگە بۆ لە دایكبوونی عیسا و سەری ساڵی زایینی دەكرێت، بۆچی بۆ سەری ساڵی كۆچی ناكرێت؟!
لە راستیدا ئەم جۆرە بەراوردكردنە هەڵەیەكی مەنهەجییەو، نابێت بكرێت، چونكە سەری ساڵی زایینی بۆنەیەكی تایبەتی لەگەڵدایە كە لە دایكبوونی( عیسا)یە، دروودی خوای لەسەر- بۆیە بۆنەكە بۆنەیەكی ئاهەنگ ئامێزە.
هەرچی سەری ساڵی كۆچییە، بۆنەیەكە بۆ وەرگرتنی پەند و عیبرەت و، بۆنەكەی بۆنەیەكی خەمبار و هێمایە بۆ دەركردنی موسڵمانان لە خاك و زێدی باب و باپیریان و، بە زۆر كۆچ پێكردنیان بۆ ئاوارەبوون و غەریبی، بۆیە ناكرێت لەم سەری ساڵەدا ئاهەنگ بگێڕین و خۆشی دەرببڕین.
ئەو خۆشییەش كە لەسەری ساڵی لە دایكبوونی(عیسا)دا هەیە، موسڵمانان گواستوویانەتەوە بۆ دوازدەی مانگی رەبیعی یەكەم لە هەموو ساڵێكی كۆچی كە دەكاتە جەژنی لە دایكبوونی پێغەمبەری موسڵمانان(محەمەد)(دروودی خوای لەسەر)، كە تیایدا ئاهەنگ و خۆشی دەربڕین زۆر زیاتر دەكرێت لە بۆنەكانی دیكە و، بگرە لەسەرتاسەری جیهاندا بۆ یەكەمین جار كورد لە هەولێری كوردستان و سەردەمی، سەلاحەددینی ئەییووبی و سوڵتان موزەفەرەوە دایهێناوە و، دواتر بە جیهاندا بڵاوبۆتەوە.
هەروەها سەری ساڵی كوردیش، هێمایە بۆ سەركەوتن بەسەر زوڵم و ستەمدا بۆیە كورد لە هەموو جیهاندا ئاهەنگی خۆشی و گۆرانی و سەیران و گەشت و گوزاری تیادا ئەنجام دەدات.
بەم پێیە نابێت ئێمە دژایەتی ئەم بۆنە و یادانە بكەین، بەڵكو پێویستە رێز لە هەموویان بگرین و، هەر یەكەشیان وەك بۆنەی خۆمان تەماشا بكەین و، خۆشی و سنگ فراوانی و كامەرانی تێدا دەرببڕین.
چونكە سەری ساڵی زایینی بۆ ئێمەی كوردی موسڵمان، یادی لە دایكبوونی(عیسا) یە (دروودی خوای لەسەر) كە ئێمەی موسڵمان دەبێت بە لەدایكبوونی دڵخوش بین، چونكە پێغەمبەرانی خودا هەموویان برای یەكن لە پەیام و بەرنامەدا و، هەر هەمووشیان بۆ هەمان مەبەست نێردراون كە رزگاركردنی مرۆڤایەتییە لە بێباوەڕیی و زوڵم و ستەم و، بۆ دابینكردنی ئازادیی و دادپەروەریی نێردراون لەلایەن خوداوە.
لە هەمان كاتیشدا سەری ساڵی زایینی لە وڵاتانی موسڵماندا كراوەتە رۆژژمێر و، هەموو كار و بەرنامەكانی رۆژ و مانگ و ساڵی لەسەر رێك خراوە.
سەری ساڵی كۆچیش، رۆژژمێری بۆنە ئایینییەكانمانەو، رۆژووی رەمەزان و نۆمینەی حاجیان و، رۆژووی عاشورا و حەجی ماڵی خودا و ئیسرا و میعراج و. تاد. بەپێی ئەو رۆژژمێرە دەبێت.
سەری ساڵی كوردیش، یادی سەركەوتنی باپیرانمان و، دامەزراندنی دەوڵەت و سەروەریی نەتەوایەتی تێدا دەكەینەوە.
بەم جۆرە، سەری ساڵی زایینی، سەری ساڵی ئیداریی و كارگێڕیمانە.
سەری ساڵی كۆچی سەری ساڵی ئایینیمانە.
سەری ساڵی كوردی، سەری ساڵی نەتەوەییمانە.
بۆیە دەبێت بایەخ بە هەموو ئەم یاد و بۆنانە بدەین و، لە چوارچێوەی ئاداب و عورفی كۆمەڵایەتی و رێنمایی ئایینیدا ئەم یادانە زیندوو بكەینەوە و، بەرزیان رابگرین.
لەسەری ساڵی زایینیدا، پێویستە كولتووری یەكتر قبوڵ كردن زیاتر پەرەپێبدەین و، بەچاوی تەنگ لە گۆشەنیگای خراپەوە نەڕوانینە بەرامبەرەكانمان كە لە سەرتاسەری دنیادا ئەم یادە و، ئەم بۆنەیە بەسەر دەكەنەوە، چونكە ئەم بۆنەیە ئەمڕۆ بۆتە بۆنەیەكی جیهانی و، لەسەر ئاستی جیهاندا وەك كولتوورێكی گەلان سەیر دەكرێت.
پێویست ناكات زیاد لە راددە ئەم بۆنەیە بخرێتە پاڵ جیهانی مەسیحیەت و بە كاری خاچ پەرستان ناوزەد بكرێت، چونكە ئەوروپای ئەمڕۆ ئەوروپای دوێنێ نییە، ئەوروپای ئەمڕۆ زۆرینەیان جیهانییانە و مرۆڤدۆستانە بیر دەكەنەوە، بەڵام توندڕەوەكانیان كەمینەن، هەروەكو توندڕەوان لای ئێمەش هەر كەمینەن.
ئاهەنگەكانی سەری ساڵ ئێستا چەندین رەهەندی كولتووری و ئابووری نوێی وەرگرتووە، بۆ نموونە لەسەر ساڵدا هەر هاووڵاتییەكی بەریتانی نزیكەی(400) چوارسەد جونەیهی ئیستەرلینی خەرج دەكات بۆ ئەو بۆنەیە، بەم پێیەش بەریتانیا لە ساڵی (2008)دا نزیكەی (15) ملیار جونەیهی دەست كەوتووە.
بەپێی رۆژنامەی(تەلگراف)ی رۆژی (21/12/2010) یەك لەسەر پێنجی خەڵكی بەریتانیا ئاهەنگەكانی سەری ساڵ نابەستنەوە بە لەدایكبوونی مەسیحەوە، هەر بەپێی هەمان رۆژنامە، گەنجانی تەمەن(16-24) ساڵ بەرێژەی لە(78%)یان ئەم یادی سەری ساڵە وەك كولتوور تەماشا دەكەن نەك بۆنەیەكی ئایینی.
تەنانەت درەختی رازاوەی سەری ساڵیش لە ساڵی(1605)ی زاینیەوە هاتۆتە ئارا، هەروەها كەسایەتی(بابا نوئێل)یش لە ساڵی (1881)ی زاینیەوە هاتۆتە نێو یادەكەوە، ئەگەر نا ئەوە بۆ یەكەم جار و بەپێی رۆژنامەی(هار پریس) كەسایەتی بابانوئێل بۆ یەكەم جار كۆمپانیای(كۆكا كۆلا) بەكاری هێناوە وەكو ریكلام لە ساڵی(1881) دا، دواتر هاتۆتە نێو ئەم یادەوە.
بۆیە جێگەی خۆیەتی وەك یادێكی جیهانی و، وەك كولتوورێكی جیهانی لەم یادە بڕوانین و، تەفسیری زیاد لە راددەی بۆ نەكرێت.
زۆر گرنگە بۆ ئێمە ئەم بۆنەی سەری ساڵانە بكەینە وێستگەیەك بۆ بە خۆدا چوونەوە و، قوڵكردنەوەی كولتووری لێبوردەیی بەزانینی ئەو راستییە كە تەمەن كورتە و، ساڵ وەكو رۆژ دەڕوات و ناگەڕێتەوە، تەمەنێك بەشی خۆشەویستی ناكات، چ جای ئەوەی بەشێكی بۆ قین و دووبەرەكیی و سڕینەوەی بەرامبەر تەرخان بكەین.
ئێمەی مرۆڤ وەكو هاووڵاتی و هاونیشتمانی، بە جیاوازیی ئایین و زمان و نەتەوەوە، دراوسێی هەمیشەیی یەكدین لە هەمان هەرێم و دەوڵەتدا و، قەدەری هەمووشمانە كە لەسەر ئەم خاكە بووین و، لەسەری دەژین، ئەم شارە و ئەم هەرێم و ئەم وڵاتەش هەموومانی لە ئامێز گرتووە، بۆیە بمانەوێ و نەمانەوێت ساڵانی تەمەنمان هەر بەیەكەوە بەسەر دەبەین.
بۆیە دەبێت میانەڕەوبین لە گوفتار و لە رەفتارداو، بەدوای خاڵی هاوبەشی نێوان ئایین و نەتەوە و كولتوورەكاندا بگەڕێین و، فرە رەنگ و فرە دەنگ بین لە چوارچێوەی یەك نیشتماندا.
لەسەری ساڵدا پێویستە لەو راستییە بگەین كە مرۆڤەكان هەر هەموویان دروستكراوی یەك خودان، خوداش لێبوردەیەو، داوای لە مرۆڤەكان كردووە كە لێبوردەبن لە دڵەوە نەك تەنیا بە زمان بۆ هەمیشە نەك كاتیی، هەڵدانەوەی لاپەڕەیەكی نوێ لە ساڵی نوێداو، كردنەوەی دەرگایەكی دی بەڕووی ژیاندا، لە كارە جوانەكانی بۆنەی سەری ساڵی نوێن.