دوای ڕوخانی ڕژێمی پێشوی عێراق لەدوای ساڵی ۲۰۰۳،عێراق لەسەر دووبنەما بنیات نراوە کە پێک دێن لە تەوافوق و تەوازن،دەستووری عێراقیش وەک دادوەر لەنێوان پێکهاتەکانی عێراق بەتایبەتی کورد و عەرەب بەشیعەو سوننە سەنگی محک بوو.

سەرەتا کە شوێن پێیان نەبوو شیعە و سوننە پابەندی تەواوی خۆیان بەبڕگەومادەکانی دەستوور نیشاندەدا و ئەولەویەتی کارکردنیان جێبەجێکردنی دەستوور و چەسپاندنی بنەماکانی تەوافوق و تەوازن بوو لەگەڵ کوردا،بەڵام کاتێک شوێن پێی خۆیان قایم کردو و پێویستیان بەکورد نەما،ئەوەی کاریان پێی نەکرد پێکەوە کارکردن و دەستوربوو،بەزۆرینە و کەمینە مامەڵەیان لەگەڵ کورد دەکرد و کەوتنەوە سەنگەر گرتن و بەرەی دژە کوردیان پێکهێنا لەپەڕلەمان.

بێ ڕەچاو کردنی ئێش و ئازارەکانی کورد شیعەو سوننە پێکەوە دەستیان دایەوە دژایەتیکردنی گەلی کورد و هاوبەشی کوردیان هیچ کات قبوڵ نەبووە،چ لەڕابردوو،یان لەئێستادا،چونکە ئەوان شەڕی ئیرادە لەگەڵ کورد دەکەن و هەرچەندە لەنێو خۆیان ناتەبابن،بەڵام بۆ دژایەتیکردنی کورد و مافەکانی لەیەک سەنگەردان و بەهەمان بیری شۆڤێنیانەی جاران بەرامبەر کورد ڕەفتار دەکەن.

ئەم ڕەفتارانەیان وایکرد کە کورد بێ ئومێد بێ لە عێراقی نوێ و ڕیفراندۆم ئەنجام بدات و داوای جیابوونەوە بکات لەو عێراقەی کە بە دەست ڕژێمە یەک لەدوایەکەکانی ڕووبارێک خوێنی ڕژاوە و زوڵمی لێکراوە و چەوسێنراوەتەوە.
بۆیە ئەوەی پێویستە لەسەر کورد لە ئێستادا کە ئیتر لە دەسەڵاتدارانی بەغدا تێگەیشتبێ و چیتر بڕوا بە بەڵێنە درۆینەکانیان نەکات و سەرکردایەتی سیاسی کورد بڕیاری یەکلاکەرەوە بدات بەرامبەر بەغدا، کە یان گەڕانەوە بۆ دەستوور وئەوبنەمایانەی کەعێراقیان لە سەردامەزراوە جێبەجێدەکرێن ئەگەر بڕیارە کورد هاوبەشە لەعێراق،یانیش کشانەوە لە پڕۆسەی سیاسی عێراق و کارکردن بە ئەنجامی ڕیفراندۆم وەک بەدیلی ئەوە کە باشترین چارەسەرە بۆ هەردوولا.