ئەمریکا سیاسەت و ستراتیژییەتی جێگیری هەیە...

ئەمریکا سیاسەت و ستراتیژییەتی جێگیری هەیە...
ئەمریکا لە پێناو ستراتیژییەتی خۆی پێویستی بە کوردستان هەیە، بۆ ئەمریکییەکان گرنکە کە کورد خوێندنەوەیەکی درووست بۆ ڕەوشی ئێستای سیاسی عێراق بکات، وە دەیەوێت خوێندنەوەی ڕاست بۆ سیاسەتی تەواوی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بکات، ڕاستە کاتی ڕاپرسی بۆ سەربەخۆیی کوردستان و ڕووداوی فرۆشتنی کەرکوک ئەمریکا پشتیوانی کوردستانی نەکرد، بەڵام دووژمنایەتیشی نەکردین ، خۆ ئەگەر خیانەت و پەرتەوازەیی نێو ماڵی کورد ڕووی نەدابوایە ئەوا معادەلەکە پێچەوانە دەبوویەوەو ئەمریکاو وەڵاتانی نێونەتەوەیش ئەوسا پشتگیریان دەکردین و وەک ئەمری واقیع مامەڵەیان لەگەڵ گشتپرسی دەکرد...
هەروەها ئەگەر تەحلیلی ڕووداوەکە بەو جۆرەش بێت کە ئەمریکا پشتی تێکردین ڕەنگە نەیویستبێت هەرێمی کوردستان لە عێراق دەرچێت و نەویستبێت عێراق هەمووی بکەوێتە ژێر کۆنترۆڵی ئێران، چون ئەوکات نا هاوسەنگی زۆر لە نێوان سووننەو شیعە دەبوو! پێم وایە ئەمریکا هەمیشە ویستویەتی لە ڕێگەی هەرێمی کوردستان کۆنترۆڵی تەواوی عێراق بکات و ئێستاش هەمان سییاسەت پەیرەو دەکات، وە دوای هاتنە پێشەوەی قۆناغێکی ئاڵۆزتر لە پێوەندی نێوان ئەمریکاو ئێران، کە ناوچەکەی ڕوو بە ڕووی دۆخێکی مەترسیدار کردۆتەوە، گەورە بەرپرسانی ئەمریکا ڕۆژانە لە پەیوەندیدان لە گەڵ ڕێزداران سەرۆکی هەرێمی کوردستان و سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان و دەخوازێت کورد لە قۆناغی داهاتوو بەهەڤرای نێوەخۆیی بە ئاگابن و بەژداربن لە هێڵ بۆ ڕاکێشراوی ناوچەکە لە لایەن وەڵاتەکەیانەوە، وە دەیەوێت کورد ڕۆڵی کاریگەر ببینێت لە قۆناغی داهاتووی عێراقی دوای قاسمی سولێمانی و هەمیشەش دوپاتی کوردستانێکی بەهێزیان لەناو عێراقدا کردۆتەوە، بەڵام دەبێ ئیدی تێگەیشتبێتین کە ئەمریکا بۆ جێ بەجێ کردنی ستراتیژیەتی خۆی چەمکی دیموکراسی و مافی مرۆڤ و جاڕنامە نێونەتەوەییەکان تەنیا لەسنوری خۆیدا ڕەچاودەکات و جێ بەجێ دەکات، لەدەرەوەی سنوری خۆی ئامادەیە نیوەی جیهان وێران و خاپور بکات.

لە ئێستاشدا پەیوەندیەکانی ئەمریکا لەگەڵ وەڵاتانی ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوین لە دۆخێکی خراپ دایە، پێشتر تورکیە هاوپەیمانی ئەمریکا بوو، بەڵام ئێستا ڕەوشەکە گۆڕانکاری بەسەردا هاتووەو زیاتر لە بلۆکی رووسیە نزیکە و مەترسی گەورەشی هەیە لە سەر بەرژەوەندیەکانی ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوین...، پێويستیشه بزاندريت كه ستراژيەتى ئەمريكا لە ناوچەكه وايكردووه كه پشتگيرييەكانى بۆ کوردستان ڕاستەوخۆ نەبێت و سنورداربيت! كارى ئەمريكا لەهەمبەر ڕاگرتنى باڵانسى دپلوماتيكى لەگەڵ توركيا قورس بوو، چون لە ئەگەرى دروستكردنى كيانێكى سەربەخۆ بۆ ئێمەی کورد، بێ گومان كوردانى دانيشتووى توركيا و ئێران دەخرۆشران و بەوەش بەرژەوەندى هەردوو وەڵات دەکەوتە مەترسيەوەو ئەمريكا دوو كاراكتەرى سەرەكى بە تەواوى لەدەستی دەدا، ئەوە لەکاتێکدا توركيە ئەندام ى ناتويەو پێگەى جوگرافی بازرگانى گرنگى هەيەو پەيوەنديەكى مێژوى گرنگيان هەيه له گەڵ ئەمريكا، ڕەنگە هەر ئەوەش وای کردبێت کە نەتوانێت بەسانایی پشتگوێی بخات و فڕێی بداتە باوەشی بلۆکی بەرامبەر.

هەروەها کورد لە دوای ۲۰۰۳ وە گەورەترین کارتی ئەمریکا بوو لە بەرامبەر سوریەو تورکیەو ئێران و عێراق، بەڵام بەهۆکاری هەندێ گالفام و هەرزەکاری سیاسی لەناو کورد بەتایبەتی لە سێ بەشی باشور، ڕۆژئاوا، باکور، کە ئەو کارتە مەزنەیان لە دەستی ئەمریکییەکان دەرهێنا، تایبەتر ڕووداوی ۱٦ی ئۆکتۆبەری ساڵی ۲۰۱۷ زۆر بێ ئومێدی کردن، پیلان هەبوو کە قەوارەی هەرێم بسڕنەوە، دوای داستانە بێ وێنەکەی پردێ کەوەڵامی جەرگبڕی دووژمنان و خیانەتکاران درا، هەر زۆر بە روونی ئەمريكا دوپاتيكردەوە كه "دەمانەوێت كوردستانێكى بەهێز لە چوارچێوەى عێراقێكى يەكگرتوو هەبێت و هەموو مافى پێكهاتەكانى تيدا دەستەبەر كرابيت و تێیدا دەستوور سەروەربێت، لە ئێستەیشدا کوردستانی باشور بەهێزترین کارتی ڕۆژئاواییەکانە، بەو پێیەش کورد لەو بەشەدا یەکگربێت و هاوشانی هەردووک سەرۆکایەتی هەرێم و ئەنجومەنی وەزیران لەگەڵ بەرژەوەندییەکانی گەلەکەیاندابن و لە سیاسەتی وەڵاتەکەیان دەرنەچن ، وەبەرژەوەندی خۆیان و ئەمریکا بپارێزن ، قۆناغەکە بە قازانجی کورد بەکۆتا دێت.

خۆ ئەگەر بێت و ئەو پلانەی دەرکردنی ئەمریکییەکان لەعێراقدا سەربگرێت، ئەوا تا ڕادەیەک حكومەتەكانی ئێران، سووریا، عێراق و حزبوڵای لبنان بەیەكەوە بلكێن، هیلالێكی شیعی درووست دەبێت و ئەوسا گەورەترین زیان بە کوردو سووننە دەکەوێت لەناوچەکەدا، چون ئامانجی ئێران لە پێوەندی لەگەڵ حكوومەتی داهاتووی عێراق بۆ دروستكردنی ئەو ڕایەڵەیە، بەتایبەت دوای نەمانی قاسمی سلوێمانی تەنها کاتی گەرەکەو شەڕ لە بەرژەوەندی ئێرانیەکاندا نیە، لە ئێستادا ناوچەکە بە پرۆسەی "بە شیعەكردنی عەرەبی سوننە" لەلایەن كۆماری ئیسلامی ئێران تێدەپەڕێت و شیعەكانی ناو جیهانی عەرەبیش وەفادارییان بۆ كۆماری ئیسلامی ئێران زیاتر هەیە تا وڵات و خاكی خۆیان، بۆیە نابێ پێمان وابێت کە پڕۆژەی هیلالی شیعی بە کوشتتنی قاسم سولێمانی پەکخراوەو ئێران دەست و قاچەکانی بردراوەو بەکۆتا هات !. ڕاستە کارەکتەری قاسم سولێمانی لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کاری گەری هەبوو و زۆر بەجدی کاری بۆئەوە دەکرد پڕۆژەی هیلالی شیعی بگەێنێتە ئامانج و جموجۆڵەکانی ئەم دوایەشی هەربۆئەوە بوو کە لەڕۆژهەڵاتی ناوین ئەمریکا هەژموونی نەمێنێت و ئێران دەسەڵاتی ڕەهای هەبێت و هیلالەشیعیەکەی پەرە پێی بدات بۆیە ئەمریکا پێی وایە بە کوشتنی قاسم سولەیمانی کۆمەڵێک دەستکەوتی بەدەست هێناوە کە هەم کەسایەتیەکی کاریزمای وەک قاسم سولەیمانی لەناوبرد کە بۆ ئێران و ڕۆژهەلاتی ناوین گەورەبوو هەمیش پرۆژە هیلالەشیعیەکەی لایەنی کەم ئێرانی ئیستاکە جێگرەوەیەکی نیە کە بە کرداری وەک قاسم سولەیمانی دەیکرد، بەڵام پێموایە تا ڕادەی پێویست بۆچوونەکە هەڵەیە، چون ئەوە قاسم سولێمانی نەبوو کە پڕۆسەی بەهیلالی کردنی ڕۆژهەڵاتی ناوینی دەستپێکرد، بەڵکو ناسیۆنالیستی شیعییە کە تەواوی مەزهەبە شیعییەکانی ناوچەکە لە دەوری ئەو پڕۆسەیە کۆکردۆتەوە، بۆیە پێم وانیە پڕۆژەی هیلالی شیعی نەبە کوشتنی قاسم سولێمانی کۆتایی پێدێت نەبە جەنگی ئەمریکاو ئێران کۆتایی دێت کە ڕوونادات، چونکە ئەوە پڕۆژەیەکی هەمەلایەنەو کەوتۆتە سەر سکەی خۆی بەلام بە کوشتنی قاسم سولێمانی کەمێک لاوازی پێوەدیار دەبێت، لەئەگەری هەردوو بۆچوونەکە دەبێت چاوەڕوانی ساڵانی داهاتوو بکەین کە وەڵامە دروستەکەمان دەداتەوە.

ئەمریکییەکان دوای پڕۆسەی ئازادکردنی عێراق لە دوای ۳۰۰۳ تێگەیشتوون کە ڕۆژێک دێت عێراق دەبێتە ده‌وڵه‌تێکی شکستخواردوو ھاوشێوەی لوبنان و لیبیا و سوریا و ئەو دەوڵەتە عەرەبیانەی تر کە وەڵاتانی دیکە ڕۆلیان ھەبووە لە دروستکردنیاندا...! بەڵام دۆزینەوەی نەوتە زۆرەکەی، بەفەڕمی شکستی دەوڵەتەکەی دواخستووە، سەر ئەنجام ئەو دەوڵەتە ھەر کۆتایی پێدێت و سەرۆک بارزانیش ئەو ڕاستیەی لا روون بوو وە دەیزانی ستراتیژیەتی ئەمریکا لە عێراق پشتی پێ دەبەستێت بۆ سەقامگیری وەڵات جێی ئیعتوبار نیە، بۆیە بەهەر نرخێک بوو ڕاپرسی بۆ سەربەخۆیی هەرێمی کوردستان ئەنجام داو تیایدا سەرکەوتوو بوو، کە هەرکات هەل رەخسا دەتوانرێت ئەو کارتە ڕابکێشرێت، لە ئێستاشدا هەموو سیاسیەک درک بە وەزعێکی مەترسیدار و یاریەکی بەهێز لە ناوچەکە دەکات!! خۆشبەختانە هەموو ڕووداوەکان کە دێنە کایەوە لەناو عێڕاق و دەرەوەی عێڕاق لەبەرژەوەندی کورد دەشکێتەوە! بەڵام پێویستە کورد لێرە یاری بەڕووداوەکان بکات و بزانێت چۆن بە قازانجی خۆی هەڵگەڕێنێتەوە.
ڕووداوەکانی چەند هەفتەی ڕابردووش چۆن و بەهەر شێوەیەک بووبێت، یاخود هەر سیاسەتێکی لە پشتەوە وەستابێت ھەمان سیاسەتی دابەشکاری و کۆنتڕۆڵی جیۆسیاسی ناوچەکەیە لە نێوان بلۆکە ئیمپریالیستەکان و ھاوپەیمانە ناوچەییەکانیاندا... ئەو جەنگەی کە لە ناوچەی ڕۆژھەڵاتی ناوین لەئارادایە جەنگێکی لەمێژینەی ھاوچەرخە لەنێوان دەوڵەتە سەرمایەداریە ئیمپریالیستەکان و ھاوپەیمانە ناوچەییەکانیان وە لە ناوەڕۆکدا چوارچێوەی گرفت و کێشە نێوەخۆییەکان خودی ئەو وەڵاتانەی تێپەڕاندوە...
ئیدی عێراق لە جەرگەی ئەو ڕێڕەوە گشتیانەداو ئەو جەنگەی کە لە ئارادایە دەژیێت، وە لەگەڵ ھەر توند بوونەوەیەکی ململانێی نێوان ئەمریکا و ئێران مەترسی ئەوەی کە ببێتە یەکێک لە مەیدانەکانی ئەو ڕووبەڕوو بونەوەیە زیاتر دەبێت. وە ناتوانرێت بە ووتار و خۆزگەخوازی حکومەتی عێراقی و کۆبوونەوەکانی هەر “سێ سەرۆکایەتی”ەکە و پێداگرتنەوەیان لەسەر بێ لایەنی عێراق، یان بڕیاری پەرلەمانی تاکلایەنانەی شیعە دژی چوونەدەرەوەی ئەو بلۆکەی کە جیهان لەرزۆکە لە ئاستیدا، ووڵاتەکە لەو مەترسیە ڕزگار بکرێت، بەڵکو بەسەپاندنی پاشەکشەو کۆتایی ھێنان بە خودی ڕژێمی سیاسی دەستەڵاتداری حەشد و ڕەوتەکانی شیعی سیاسی و مەرجەعییەتەکانی تائیفی زاڵ دەبێت بەسەر ئەو دۆخەی ئێستادا، وە لەو مەترسیە ڕزگاریی دەبێ، ئەوەش لە ڕێگەی خۆیەکلاکەرەوەیان بۆ چوونە نێو بلۆکی ئەمریکاو بەهەماهەنگی لەگەڵ ئەوان دەشێ.

Top