ب دیتنا ئەڤ رەفتارێن سیاسی و لەشكەری یێن ڤێ دۆماهیێ یێن تۆركیە، دەربڕینێ ژ جێبەجێكرنا بەندێن "میساقا میللی" یێ توركیە دكەت، كو ئێكە ژ وان بڕیارێن ئۆسمانی شانازیێ پێ دبەن وەكو دەستكەفتەكێ گرنگ ژی لسەر دئاخڤن، هەر ئەڤرۆژی ئەردۆگان لسەر ئاخڤی.

لپەی پەیمانا میساقێ میللی، ئەوا تورك بانگەشێ بۆ دكەن، سنوورێ تۆركیە هاتییە دیاركرن، كو تۆركیە یا نها تێ دپەڕینیت بۆ ناڤ سۆریە و عیراقێ و باژێڕێن حەلەب و مۆسل كەكووك و هەولێر سلێمانیێ ژی ڤەدگریت.
ئانكو لپەی وی میساقی تۆركیە مافێ هەی نەهێلیت ڤان چ كەسەك ڤان باژێڕان داگیر بكەت و مافێ لڤاندنا لەشكری ژی هەیە" هەر لەوا ژی دەما دەست ب ئۆپەراسیۆنا مۆسل هاتییە كرن توركیە گەلەك هەوڵدان كو بەشداریێ تێدا بكەت" لێ ئیراق رازی نە بوو، هەر لەوا ژی تۆركیە بنگەهەكێ لەشكری ل باشیك دامەزراند.
میساقێ میللی ل 28/1/1920ێ ب سەرجەمێ دەنگێ ئەندامێن جڤاتا ئۆسمانی یا هاتە ئەرێ كرن، كو پشتی شەڕێ رزگارییا تۆركیە وەكو مانفێستا سیاسی یا تۆركیە دهێتە تەماشەكرن، و ئەردۆگانی چەند جاران گۆتی یە: نەچارین لسەر میساقێ میللی دەنگ بكەین".

موسته‌فا كه‌مال ئه‌تاتورك، ل‌ 30/1/1923ێ دەما لناڤ پەرلەمانی دا گۆتارەك پێشكێشكری لدور میساقا میللی هەموو باژێڕێن لسەری هاتین دیاركرن ژ دەست داینە بەری ئەتاتۆرك و تۆرك ڤی میساقێ پیرۆز بكەن.
لێ حكومەتێن ئێك لدویڤ ئێك یێن تۆركان ئەڤە سەد ساڵە ب پشت بەستن لسەر گۆتارا ئەتاتۆركی وەسا دزانن هەر وەكو چەوا كەركووك بۆ تۆركیە یا هەستیارە ب هەمان ئاوایی ژی ژبۆ كوردان یا هەستیارە و ئەتاتۆركی ژی ئەڤ چەندە پشت راست كریە كو كورد و تورك خوەدی یێن ڤێ ئاخێنە، لێ تورك نها دبێژن نە بەس یا توركانە، و دراستی ژی د خوە ناڤێ كەركووكێ ژی كوردی یە، و ژ هەر دوو پەیڤێن (كار+كووك= كاركووك) ئانكو ب رامانا كارێ كووك یان باش یان چاك هاتییە.
لێ دەما تۆ ل توركەكی ژی دپرسی رامانا میساقێ میللی چییە؟ دێ بێژیت رامانا وێ بەرفرەهكرن و مەزنكرنا سنوورێن توركیە یە!، چ ب زانین یان ب نەزانین ڤە ئەڤ تێگەهشتنە و بەرسڤە هەیە، لێ د راستی دا بەرۆڤاژی یا وێ گۆتنێ راستە، كو وێ پەیمانێ سنوور و دەستهەڵاتا توركیە ل دڤەرێ كچكە و بەرتەسك كری یە، و ڤێ پەیمانا "میساقا میللی" ئۆسمانی نەچاركرینە دەستبەرداری زۆرینە یا دەڤەرێن دەرڤەی توركیا یا ئەڤڕۆ ب تایبەتی مووسل و كەركووك و بەلقانێ ببیت.
پشتی ئوسمانییان ئەڤ پەیمانە یان میساقە ل جڤاتا نوینەران ئەندامان ب كوما دەنگان پەسەندكری پشتی چار مەهان جڤات هەلوەشی یا و نەما و پەرلەمانێ توركیا هاتە دامەزارندن و ب چەند گۆهڕینێن كێم ڤە جارنەمەیەكا شەش خالی راگەهاند و د ناڤەڕۆكێ دا هاتییە كو "(توركیا) ئانكو ئۆسمانی ب هەفت دەولەتێن هەڤسۆ یێن خۆ گۆتییە، دانپێدانێ ب هەلوەشاندنا ئیمراتۆریەتا ئۆسمانی دكەین، و ئەو تشتێن وە تاڵانكرین و ژناڤبرین و ب دەست ئێخستین چەوا دابەش دكەن دابەش بكەن، مە نەرازیبوون نییە، ئەو سنوور و ئەو مەرجێن وە بۆ مە داناین و دەستنیشانكرین ئەم یێن پێ رازینە و قابلی قەبولكرنێ نە"، ئانكو ئەو پەیمان یان میساقا میللی شكەستن و دانپێدان بوویە ب شكەستنا ئوسمانیان، ئانكو سنوورێن نیشتیمانا توركیە یا پشتی میساقا میللی و ل پەی پەیمانا ئاگربەستا مۆندرۆس ل 30ێ ئۆكتۆبەرا 1918ێ هاتییە دیاركرن و سەربازێن تورك دپارێزن، و ناهێلن ب هیچ شێوەیەكی دەستكاری بكەن یان بهێنە پارچەكرن، ل دەمەكی كو ل قوناخا ئاگربەستێ دا باژێڕێن موسڵ، كەركووك، رەققە، و حەلەب ل ژێر دەستهەڵاتا هێزێن فەرەنسا و بریتانیا دا بوون ، لەوا ژی ل پەی خالا ئێكێ یا جارنامێ ئەڤ هەرێمە ئێدی نە یێن توركیایێ نە، لێ توركیە گەنجێن خۆ لسەر وێ یەكێ شاش پەروەردەكرینە و تێگەهشتاندینە، هەروەها ئەڤ تێگەهشتنە چەند جاران "ئەحمەد داوود ئۆغلۆ"ی دەما وەزیرێ دەرڤە بوو هاتییە باسكرن و دگۆت و راگەهاند كو "توركیا مافێ هەی جارەكا دی ل گەل وان گەلێن ژێ دابڕیاین ئێك بگرنەڤە" و ئەردۆگانی ژی چەند جاران ئاماژە ب پەیمانا میساقا میللی داینە، نەخاسمە پشتی قەیرانا سوریا ل ساڵا 2011ێ سەرهەلدای، هەیا گەهشتە وی ئاستی كو ئیرانێ كاردانەڤە ل هەمبەر وان گۆتنان هەبیت و باڵوێزێ توركیە بانگهێشت بكەت، داكو نەرازیبوون و نیگەرانی یا ئیرانیان لسەر پرسا میساقێ میللی ب توركیا بگەهینیت.

ل دوماهیێ میساقێ میللی یێ كو تورك پیرۆز دكەن، دانپێدانەك بوو ب شكەستنا ئیمبراتۆریەتەكێ یا بناڤێ خیلافەتا ئۆسمانی یا یا ئیسلامی" نە وەك بەرۆڤاژی كو دێ توركیا ب وی میساقێ بەرفرەه بیتن.