هەرێما کوردستانێ دبلوماسیەت و پاراستنا بەرژوەندان
July 11, 2019
وتار و بیروڕا
(هنودێن کەڤن) دبلوماسیەت وەسا داینە دیارکرن کو شیانێن سەرهلدانا شەرى یە بەلێ د هەمان دەم دا دوپاتى ل ئاشتیێ ژى کرینە دناڤبەرا دوو وەلاتان دا, یانژى (شارل کالفو) ددەتە دیارکرن کو دبلوماسیەت زانستەکە بو خاندنا پەیوەندیێن دوو وەلاتان یان پتر دهێتە بکارئینان ب مەرەما پاراستنا بەرژەوەندێن پێگهور یێن وان وەلاتان د بازنێ پرەنسیپێن یاسا دەولەتى و ئەحکامى و رێکەفتنێن دەولى دا، گەلەک ژ بیرمەندا وەسا داینە دیارکرن کو دبلوماسیەت بیرتیژ و شەهرەزایى و هونەرێ سەرەدەرى کرنێ یە دگەل پرسگرێکێن نیف دەولەتى کو کەسێ سیاسمەتدار بو بەرژەوەندا وەلاتێ خو بکاربینیت..
دیارکرنا ئەڤان هەمى پێناسا بو هندێ بویە کو دڤێت ئەم جیاوازیێ دناڤبەرا هەرێمێ و وەلاتەکێ سەربەخو دا بکەین چونکە هەمى پێناسێن ل سەرى دیار دبلوماسیەتێ ب دەولەتێ ڤە گرێددەن، بەلێ بو هەرێمەکا وەکو کوردستانێ چونکە دیاردەکا نوى یا نیف دەولەتى یە ئەم نەشێین بێژین هەرێم خودان دبلوماسیەتە وەکو مەنزوما دبلوماسى بەلێ گەلەک جاران ئەم تێگەهێ (پارا دبلوماسى) ب کاردئینین تاکو ژلایێ ئەکادیمى ڤە ئەم توشى چ شاشیان نەبین، زوربەى ئەوان بزاڤێن دبلوماسى یێن ل قوناغێن بوورى هەرێما کوردستانێ ئەنجام داین جهێ ل سەر راوستاندنێ نە ژبەر بەرفرەهـ بوونا سیستەمێ نیف دەولەتى و کارتێکرنا ئەندامێن دەولى وەکو دەولەت، پێش نوکە هژمارا وەلاتان یان دەولەتان زور کێم بویە بەلێ ئەڤرو نێزیکى دووسەد وەلاتان هەنە لەورا پێویستى ب دبلوماسیەتەکا نوى دکەت تاکو رێکخستنا پەیوەندیێن دناڤبەرا ئەندامێن خێزانا دەولى دا بکەت چونکە ئوتوماتیکى بەرفەرهـ بوون دبیتە هوکارێ پەیدا بوونا کارێن نوى و هەرێما کوردستانێ ژى د ئەڤى بازنەى دا پێویستى ب هندێ هەیە د بازنێ بەرژەوەندێن خو یێن نشتیمانى دا دارێیشتنا پەیوەندیێن خو بکەت..
گەلەک جاران کەسایەتیێن کورد د قوناغێن جودا دا رول و کاریگەریا خو هەبویە نەخاسمە کاک نێچیرڤان بارزانى وەکو دبلوماتکارەکێ نیف دەولەتى ل سەر ئاستێ جیهانێ دهێتە دیتن و سەرەدەرى دگەل دا دهێتە کرن و کاک نێچرڤان بارزانى شیایە ب دروستى ئەرکێن خو یێن دبلوماتکارى جێبەجێ بکەت ئەوژى وەکو بالیوزەکى بویە بو پاراستنا بەرژەوەندێن مللەتێ کورد ل زوربەى وەلاتێن دونیایێ و ئێک ژ وەزیفەتێن نوى یێن دبلوماسى گرنگى دان ب بەرژەوەندێن هەڤپشک یێن مللەتانە ژبەرکو هەر وەلاتەکێ ل دونیایێ هەبیت خودان بەرژەوەندە و پێویستە ئەڤ بەرژەوەندە بهێنە پاراستن لەورا ئاراستا دبلوماسى بەر ب چەوانیا پاراستنا ئەڤان بەرژەوەندا چوو ل سەر هندەک بنەمایێن دبلوماسى، پێشکەفتنا ئالاڤێن پەیوەندى و هاتن چوونێ کاریگەریا خو ل سەر پەیوەندیێن وەلاتان کرینە ژبەرکو بەرى نوکە هاتن چوون زور یا ب زەحمەت بویە یانژى دەمەکێ زور بو پەیوەندیکرنێ دچوو هەتا کو کەسەک شیابا پەیاما وەلاتێ خو بگەهینیت بەلێ ئەڤرو ب تویتەکى یان نامەکێ زوربەى وەلاتان ئاگەهى ژ رەوشا وەلاتێن دى و بەرژوەندێن خو هەیە، ل دوو قوناغێن ژئێک جودا دا ل دەمێ (شەرێ تیرورێ و شەرێ بەرەڤانى کرنێ ژ قەوارێ دستورى یێ هەرێما کوردستانێ) کاک نێچیرڤان شیایە ب دروستى و ب ئەمانەت رولێ خو جێبەجێ بکەت ژوانا ب راستى نوینەرێ ئێش و ئازارێن هەرێما کوردستانێ بویە کو ژلایێ مللەتێ کورد ڤە هاتیە راسپاردن نوینەراتیا هەرێما خو بکەت و ل ناڤەندێن دبلوماسى دەربرینێ ژ سیاسەتا گشت خەلکێ خو دکەت دیسان کارێ وى پاراستنا بەرژەوەندێن وەلاتى و نیشان دانا رویێ جوان یێ وەلاتى یە و بەرپرسیارە بەرامبەر هەمى کار و کریارێن خو..
پاراستنا بەرژەوەندێن هەرێمێ چ ل بەغدا یان فرەنسا و ناڤەندێن نیف دەولەتى بن ئەڤ هەمى هەولێن دبلوماتکارى د بازنێ (پارا دبلوماسى) دا کەفتینە د خزمەتا کێشا هەرێما کوردستانێ دا، دەمێ پێویست بوایە دەرگەهێ دان و ستاندنێ نەهاتیە گرتن و بەردەوام دان وستاندن ل سەر بنەمایێن رێزگرتنا بەرژەوەندێن بەرامبەر کوردان شیایە ل دەمێ بوورى دا مفایێ ژ پێگەهێ سەروک وەزیران یان بو قوناغا بهێت سەروکێ هەرێمێ وەربگریت..
ل دوماهیکا ئەڤێ گوتارێ وەکو دەرئەنجامێ بابەتیانە بومە دیاردبیت کو ل هەر سەردەمەکى ئالاڤێن دبلوماسى ژ ئێک جودانە و پێویستە ل گور وى دەمى و ریدانێ کەسێ دبلوماتکار نوینەراتیا بەرژەوەندێن وەلاتێ خو بکەت و بشێت باشترین پەیوەندیێن هەڤالبەندیێ دگەل وەلات و یەکێن نیف دەولەتى دروست بکەت.