ئێک ژ مەزنترین ئاریشێن زوربەی وەلاتێن (جیهانا سیێ) بابەتێ پەروەردێ یە دەمێ ئەم باس ل پەروەردێ دکەین مەرەم نە ئەو پەروەردە یە یا کو ئەم ل قوتابخانا فێر دبین بەلکو جڤاک ب گشتى و خێزان ب تایبەتی دوو بەشێن دی یێن سەرەکى نە بو تەواو بوونا پەروەردێ چونکە پەروەردە دبیتە پێشەسازى بو ئاڤاکرنا مروڤان ئەوژی برێکا وەرگرتنا مەعریفێن جودا جودا.
ئەگەر پەروەدە د ئاراستەیا خو یا دروست دا بچیت وى دەمى چ ئاستەنگ نا میننە د رێکا پێشکەفتنێ دا بەلکو هەڤسەنگى د پێشکەفتنێ دا دورست دبیت و چ جاران رێک ناهیتە دان ئالى سەنگى دروست دبیت، ئەو مللەتێن ئالى سەنگى د پێشکەفتنا وان دا هەی وى دەمى ئەوان پرسگرێیەکا پەروەردەیى هەیە لەورا ل ڤێرە بومە دیار دبیت کو پێشکەفتن هەم ژلایێ هزرى و مەعریفى ڤە هەم ژلایێ بنیاتێ بالەخانا و ژێرخانا ئابورى ڤە یا گرنگە، دبیت دیبەیت و گەنگەشە هەبن ل سەر وێ چەندێ (ئایا ژێرخانا ئابورى بەرى ژێرخانا مەعریفى یە یان پێچەوانە) بەلێ یا مە دڤێت ئەم ل سەر راوەستین ئەوە هەڤسەنگى د پێشکەفتنا مە دا هەبیت وەکو بەرهەمەکێ پەروەدرى بو هندێ بەرەبابێن داهاتى ب تەواوى بکەفڤنه سەر ئاراستا دروست یا ژیانێ و تام و خوشیا ژیانێ بزانن و ب گەشبینى تەماشەی ئایندێ خو بکەن و چەمکێ بەرپرسایەتیێ دناف ناخێ خو دا دروست بکەن.
ئەگەر ئەم بەراوردیا چڤاکێ کوردى دگەل سالوخەتێن جڤاکەکێ نە پێشکەفتى بکەین چ ژلایێ ئابورى ڤە یان ژلایێ سیاسى و کومەلایەتى ڤە دێ بومە گەلەک راستى دیاربن ژوان راستیان ئەوە کو د ماوێ حوکمرانیا کوردى دا نەخاسمە ل کابینێن بوورى یێن حکومەتا هەرێما کوردستانێ گرنگیەکا ئێک جار مەزن ب کەرتێ پەروەردەێ هاتیە دان، دبیت ئەنجام لدیف حەزا حکومەتێ و دام و دەزگایێن پەروەردەیی نەبیت بەلێ بو هەلسەنگاندنا پروسا پەروەردێ دگەل سیمایێن پاشڤە مانێ چەند راستەیک هەنە ژوانا:
ژلایێ ئابورى ڤە: داهاتێ تاکەکەسێ کورد هەمبەر پێڤەرێن جیهانى و بازارێ روژهەلاتا ناڤەراست باشترە ژ گەلەک وەلاتێن دى سەرەراى نەبونا دادپەروەریێ و پەیرەو کرنا سیستەمەکێ کلاسیک یێ گشتوکاى و لاوزیا پێشەسازی و گرنگى دانا مە ب ئێک جورێ بەرهەمێ ئابورى ئەڤە بابەتەکێ رێژەیى یە بەلێ چەند پێنگاڤ ژلایێ حکومەتا هەرێمێ ڤە هاتینە هاڤێتن کو ژێرخانا ئابورى ل گور میکانزمێن سەردەمانە یێن گونجایى بهێتە بنیات کرن دیسان پەروەردا تاکێ کورد ژى هاتیە گهورین و کاریگەرى لسەر ئاراستا ئابورى کرینە ب تایبەت ژلایێ مەزاختن و بابەتێ کارى و پێشەسازیێ ڤە.
ژلایێ کومەلایەتى ڤە: مەزنترین پێنگاڤا ئەم شانازیێ پێ دکەن رێژا نەخویندەواریێ یە د ناف چڤاکێ کوردى دا کو ئەڤە ژى ئەنجامێ وێ بەرپرسایەتیا پەروەردێ بویە ئەوا حکومەتا هەرێمێ ب ستویێ خوڤە گرتى، خالا دى لدەمێ بوری دا داب و نەریـتێن کومەلایەتى یان یێن عەشائیرى لسەر ژیانا مەیا روژانە زاڵ بوینە بەلێ گهورینا پەروەدا کومەلایەتى وەکریە کو ئەف داب و نەریتە لاواز بن و لجهێ وێ یاسا و رێسا سیستەمێن دارێشتی کارێ خو بکەن د هەمان دەم دا مە چەندین پرسگریکێن دی یێن کومەلایەتى هەنە دڤێت چارەسەرى بو بهێتە دیتن.
ژلایێ سیاسى ڤە: د ئەڤی تەوەرى دا پەروەردا تاکێ کورد هاتیە گوهارتن، بەرى نوکە گرێیەکا دەرونى لدەف زوربەیى خەلکى هەبویە و گەلەک ژمە وەکو مللەت خو ب کێم دیتیە بەرمبەر مللەتێن دى بەلێ قوناغ بو قوناغ ئەڤ هزرە ژى هاتیە گهورین و بابەتێ زاڵ بوونا هێزەکا سیاسى لسەر ژیانا مە یا روژانە بویە رابردویەکێ خراب و نوکە پێکڤە ژیانا سیاسى و نەتەوەیی جهێ کودەتایێن لەشکەرى و کوشتن و ئەنفالکرنێ گرتیە و کەلتورەکێ جوان دروست کریە کو ئەوژى (دیموکراسیەت و مافێ مروڤى و لێ بورین)ـە ئەم وێ چەندێ نا ڤەشێرین کو د هەمى بوارێن ژیانا مە دا کێماسى هەنە بەلێ بەراوردیا مە ل گور پەیرەوێ پەروەردێ تاکێ کورد ئەڤرو د ئاستەکێ بلندتر دایە بەرواورد د گەل گەلەک مللەت و وەلاتێن دی یێن جیهانا سیێ سەرەراى هندێ تانوکە کوردان قەوارەکێ سەربەخو نینە کو پیڤەرێ پێشکەفتن و نە پێشکەفتنێ پێ بهێنە هەلسەنگاندن چونکە زور ژ فەیلەسوفان پێشکەفتن ب ئازادیا مللەتان ڤە گرێدایە بەلێ ئیرادا مللەتێ کورد بهێز بویە و پێنگاڤا ژلایێ پەروەدەریێ ڤە ب ئاراستا دروست هاڤێتیە لەورا دەرئەنجامێ ئەڤێ گوتارێ بومە دیار دبیت کو ئەو کارێن د دەمێ بووری دا هاتینە کرن پێدڤى یە بەردوام بن بو هندێ ئەم د راستگو بین دگەل مللەتێ خو و دەستێ خو بدانینە سەر وان کێم و کاسیێن مە یێن د بوارێ پەروەردێ دا هەین و بێ دوو دلى چارەسەریان بوو ببینین.