هەولێر نە ناڤەکێ سڤکە د پەیوەندیێن نیڤ دەولەتى دا ب تایبەت د بابەتێ ئاراستەیا سیاسەتێن دەرڤە بو وەلاتێن زل هێزێن دونیایێ دا، هەمى ئەو گوهورینێن سیاسى و لەشکەرى ئەوێن ل دەڤەرێ دورست بوین ب تایبەت ل وان وەلاتێن کێشە و گرفڤتێن وان یێن نافخویى گەهشتینە کوپیتکا ناکوکیان مینا (عێراق – سوریا – تورکیا - ئیران) هەولێرێ کاریگەرى ل سەر هاوکێشێن سیاسى و لەشکەرى یێن ئەڤان گهورینا هەبویە و دبیت ئەڤە بو هندەک کەسان تشتەکێ مەزن بیت بەلێ د کەتوارێ پەیوەندیێن نێڤ دەولەتى دا هەولێرێ سەنگ و پێگەهێ خو هەیە.
پشتى بریارا (688) و دورست بوونا دەڤەرکا ئێمناهیێ ل هەرێما کوردستانێ، هەولێر بویە ناڤەندەک بو وەلاتێن دونیایێ کو پشت بەستنێ لسەر بکەن ب تایبەت د قوناغا روخاندنا رژێما عێراقێ یا وى سەردەمى دا و واشنطن هەمى پشتەڤانیەک ل هەولێرێ کر بو چارەسەریا کێشەیێن نافخو یێن دناڤبەرا پارتى و ئێکەتیێ دا، ئەو بو ل سالا (1998)ـێ ل واشنطن رێککەفتن دناڤبەرا بەرێزان (سەروک بارزانى و مام جلال) هاتیە کرن و پروژێ کوردى بو چارەسەریا کێشەیێن عێراقێ ب تایبەت ل سەر دەمێ ئوپوزسیونا وى سەردەمى جهێ جێبەجێ کرنێ بوینە و وەلاتێن هاوپەیمانى دوپاتى ل پروژێ هەولێرێ کریە بو روخاندنا رژێما عێراقێ، دیسان چارەسەریا وان کێشە و گرفتێن پشتى روخاندێ دورست دبن ل ڤێرە پشتى دارێشتنا دەستورێ عێراقێ دەستهەلاتا یاسایى ل مادەیێن (41 و 113) هاتیە پەخشین بو هەرێما کوردستانێ و وى سەردەمى ئەمریکا وەکو وەلاتەکێ زل هێز پشتەڤانى ل پێگەهێ یاسایی یێ هەرێما کوردستانێ کریە.
پشتى دەست ب کار بونا بەرێز (سەروک بارزانى) وەکو سەروکێ هەرێمێ نێزیکی چوار جاران سەرەدانا واشنطن کریە و د ئێکەم سەرەدانا خو دا ل (29/ ئوکتوبەرا 2008) ب فەرمى ژلایێ (سەروک بوش) ڤە هاتبو داخوازکرن، ئاماژێن ئەوێ سەرەدانێ ئەو بوینە کو ئەمریکا دێ پشتەڤانیێ ل (هەرێما کوردستانێ) کەت و ل دەمێ حوکمرانیا (سەروک ئوباما)ـی دا سەروک بارزانی د سەرەدانەکا فەرمى دا بو ماوێ حەفتیەکێ دگەل شاندەکێ بلند یێ (سیاسى و ئابورى و لەشکەرى) سەرەدانا ئەمریکا کریە ڤە و زور بابەت هاتینە بەحس کرن ژوانا بابەتێ (سەربەخویا کوردستانێ) بویە و پروژێ هەولێرێ لسەر ناکوکیێن وى سەردەمى یێن حکومەتا عێراقێ هەم دگەل پارێزگەهێن سونى هەم دگەل هەرێمێ ژى هاتینە وەرگرتن و هەولێر رێگر بویە ل سەر هەژمونا بەغدا ب شێوازکێ نەدەستورى ل سەر دەڤەرێن دی یێن عێراقێ نەخاسمە بابەتێ مادێ (140) و نەفت و گاز و سیاسەتا دەرڤە چونکە ئیران شیایە عێراقێ وەکو (المنطقە النفوذ) بوخو دورست بکەت و هەژمونا ئیرانێ زور بویە لسەر عێراقێ و ئەڤ چەندە مەترسى بویە بو ئەمریکا و وەلاتێن هاڤپەیمانى ل عێراقێ ئەڤ چەندە ب ئاشکەرایی دیار بویه پشتى رێککەفتنا ستراتیژى یا (ئەمریکى – عێراقى) ل سەر ڤەکێشانا هێزێن ئەمریکى، بەلێ ئەمریکا بێ دەنگ بویە ل سەر سەرپێچیێن دەستورى یێن حکومەتا عێراقێ ئەنجام داین بو هندێ کو ئەمریکا بشێت ناڤەندەکا بهێز ل بەغدا دروست بکەت و بەرامبەر وەلاتێن دراوسێ راوەستیت، ئەمریکا رابوو ب چەک کرنا لەشکەرێ عێراقێ ژ باشترین جورێن چەکى بەلێ زور بەداخەوە بەهرا هەولێرێ ژ وى چەکى زور یا لاواز بویە و چەندین سیاسەتێن شاش لسەر دەمێ حوکمرانیا (ئوباما)ـی ل عێراقێ دورست بوون بەلام گرنگیا هەولێرێ بو ناڤەندێن سیاسى هەر وەکو خو مایە و نەهاتیە گهورین و هوکار ژى ئەڤە نە:
هەولێر ژلایێ سیاسى ڤە ناڤەندەکا سەقامگیرە و رول و کاریگەریا هەیە بو چارەسەریا کێشەیێن وەلاتێن هەرێمى ب تایبەت بابەتێ ئاشتیێ ل دەڤەرێ لەورا ئەمریکا د ماوەیێ بوری دا بەرێ بنیاتێ بو مەزنترین کونسلخانا خو ل هەولێرێ دانا.
بو هەر گهورینەکا جیو سیاسى دێ هەولێرێ دیتن و سیاسەتا خو هەبیت و دویر نینە ژلایێ پراکتیکى ڤە ژى هەولێر پێنگاڤان ب هاڤێژیت ب تایبەت پشتى بریارا ڤەکێشانا هێزێن ئەمریکى ژ روژئاڤایێ کوردستانێ و سەرەدانا بەرێز وەزیرێ دەرڤە یێ ئەمریکا بو هەولێرێ و دیتن و کومبونێن وى دگەل سەروک بارزانى و سەروک وەزیران ئاماژێن وێ چەندێ هەنە کو دیتنا سەرکردایەتیا کوردستانێ بهێتە وەرگرتن لسەر گەلەک پرسان.
بابەتێ نەفت و کانزایێن سروشتى یێن هەولێر دێ بیتە پێگهورێ نەفتى ل قوناغا داهاتى بو گەلەک وەلاتان ب تایبەت ئەو وەلاتێن ئەڤرو کەفتینە ژێر ئابلوقێن ئابورى و سیاسى ژلایێ وەلاتێن زل هێزێن دونیایێ ڤە.
ژبلى گرنیا ڤان خالان بابەتێ دیموکراسیەتێ و مافێ مروڤى و پێکڤەژیانا سیاسى و نەتەوەیی و لێبورینا ئایینى ئەڤە هەمى فاکتەرن بو هندێ کو هەولێر ببیتە جهێ لێک گهورینا بیرورایێن سیاسى و دروست کرنا هاوکیشەیێن سیاسى ل داهاتى.
لڤیرە دا ئەم نەشێین رولێ حکومەتا هەرێما کوردستانێ ب تایبەت بەرێز نێچیرڤان بارزانى سەروک وەزیرێن هەرێمێ باس نەکەین چونکە کارێکتەرێن سیاسى رولەکێ کارا هەیە د دورست کرنا پێگەهێن وەلاتێن خودا هەروەسا ببنە پرەکا دبلوماسى دناڤبەرا وەلاتێ خو و وەلاتێن دی یێن دونیایێ دا سەرئەنجامێ ئەڤێ گوتارێ بومە دیار دبیت کو هەر گهورینەکا ل دەڤەرێ دورست بیت دێ هەولێرێ دیتن و پروژێن خو هەبن چونکە هەولێر بویە بەشەک ژ چارەسەریان بو ئەو کێشە و گرفتێن ل دەڤەرێ هەین.