رۆژنامەڤان و چاڤدێرێ سیاسی علاء السعید خەلکێ مسرێ یە و ڤەکولەرە ل کار و بارێن شیعی و ئیرانی شارەزا ل کۆربەرندێ عەرەبی بۆ ڤەکولینێن سیاسەتا ئیرانی ( افایب) ، راگەھاندکارێ بەرنیاسی مسری چەندید دیدار و ھەڤدیتن ل رێڤەبرنە و ل چەندید کەنالێن ناڤفخۆیی و عەرەبی پێشکێشکار بوویە و مامۆستایێ وانەبێژێ سیاسەتا نیڤ دەولەتی تایبەت یێن رۆژھەلاتا ناڤین ل زانکۆیا بیکۆکا ل میلانۆ و نڤیسەر ل رۆژناما ئەلریاز و ئەلریاز دەلی ل سعودیێ و چەندین رۆژنامێن دیتر ، بۆ رۆژناما ئەڤدۆ ھاتە ئاخفتن

ئەڤرۆ :- ئەگەرێن مایتێکرنێن ئیرانێ ل دەڤەرێ چنە ، بتایبەت عیراقێ ..؟
- دەولەتا ئیارنێ پێک ھاتیە لسەر بنەمایێ باوەریا ئایینی و کۆمەکا مەلایا دەسھەلاتداریێ لێ دکەن و ئایین کریە پەناگەە ژپێخەمەت بەرفرەھبوونێ و ب دیتنا وان ھناردەکرنا شۆرەشێ و باوەریا ئایینێ وان پرنسیپێ ئاڤاکرنا دەولەتەکا دادوەریا خودایی یە و سنوورێن وێ ھەمی جیھانێ ڤەبگرن و مەھدیێ مونتەزر دەسھەلاتداریێ لێ بکەت ، و ئەڤە ڤاکتەرێ ئایینیێ ئەڤ مەلایە ب یاریکرنێ ب لایەنگرێن خۆ یێن باوەری ب ویلایەتا راستیا فەقیھی ھە . ب راستی ژی ئەڤە خەونێن فارسێن کەڤنە ڤەدگەرێتەڤە بۆ ئمبراتۆریەتا فارسی ، دەمێ دگوت نھو دەمێ رۆلێ زاڵبوونا فارسایە نەک زاڵبوونا رۆژ ئاڤا لسەر ئیرانێ . داکۆ ب داھاتێ وەلاتێن دی بژین ، ھەر وەکی لسالا ١٩٢٥ دەولەتا ئەحوازا عەرەبی داگیر کری و دەست دانایە سەر سامانێن وێ یێن نەفتێ و ئاڤێ .
پرنسیپێ بەرفرەھبوونێ یێ دەسھەلاتێن ئیرانێ لسەر داگیرکرنێ ھاتیە ئاڤاکرن ژبووی کۆنترۆلکرنێ لسەر سامانی کۆ بوی سامانی دشێن بریارێن د بەرژەوەندا خۆدا بدەن ، ب دیتنا وان ئەگەر عەلیێ کورێ ئەبی تالبی مافێ فاتیمایێ رازیبوونێن خودێ لسەر بن ھەلگرتبا دا ئمبراتۆریەتەکا مەزن پێک ئینن و پێشەوایێن وان دا دەسھەلات دار بن .
ئیران کاردکەن ژبووی کونترۆلکرنێ لسەر سامانی ، ل داگیرکانا ولاتێن جیران ل نەتەوەیێ، نە فارس دەستپێکر و یا دیتر ژی عیراقێ ، کو ل دەسپێکێ مەلایێن وان ھەول دا ب ھێزا چەکی کۆنترۆل بکەن و عیراقێ نەچار بکەن بکەڤیتە بن فەرمانا وان شەرێ ھەشت سالی سەرەتا بوو لێ سەرنەکەفت . پاشان ھەڤپەیمانی دگەل ئەمریکا کر کۆ دگۆتێ شەیتانێ مەزن بۆ ھەرفاندنا رژێما عیراقێ و پاشان پۆل برێمەری عیراق وەک پارچەکا زێری رادەستی ئیرانێ کر و پشتی چەند رێکەفتنا سەروەرت و سامانێ عیراقێ دناڤبەرا خۆدا دابەشکر .
ئەڤرۆ :- ئەرێ ئەڤ مایتێکرنێن ئیرانێ سیاسی نە یان ئەتنی .؟
- پشکا پترا وان سیاسی نە لێ ب پشتەڤانیا پۆلایینی یا وێ ئەتنی یە ، ھەبوونا شیعەگەریا سەوەی ل عیراقێ ، بۆ نمۆنە ئەگەر ئیران کۆنتۆل لسەر کر ب ھەبوونا لایەنگرێن خۆ د دەسھەلاتێ دا دێ کۆنترۆلێ لسەر سامانی کەن ، ل وان ھەمی وەلاتێن ئیران مایتێکرنێ لیچ دکەت بڤی رەنگی یە ، درێکا شیعەکرنێ دا ھەبوونا خۆ بەرفرەە دکەن و پاشان پشتەڤانیا ماددی و لەشکری و راگەھاندنێ و ئیران دبیتە ژێدەرێ ئێکێ یێ پشتەڤانیێ وێ بنە لایەنگرێن بن فەرمانا وان ژلایێ دل و دەروونی و کار دگەتە ھەرگرتنا چەکی دژی وەلاتێ خۆ ژپێخەمەت وەلاتێ ئیرانێ ، ھەر وەکی حوسیێن یەمەن و ئاژاوەچیێن بەحرەین .
ئەڤرۆ :- ئەرێ حکومەتا داھاتی یا عیراقێ دێ شێت ژبن ئەجندایێن ئیرانێ دەرکەڤیت ..؟
- ھیچ حکومەتەکا عیراقێ یێن کۆ ل بالیوزخانەیا ئیرانێ ل عیراقێ دھێنە پێک ئینان بن ئەجندایێن ئیرانێ دەرناکەڤیت ، بەردەوامیا ل عیراقێ دھێتە کرن بتایبەت دەربارەی پێکئینانا حکومەتا داھاتی ، گەھشتیە ئاستێ تەکەزیێ کو ھەمی حکومەتێن عیراقێ رۆژەک ل رۆژان سەربازێن لەشکرێ فارسا بوون دەمێ شەرێ ھەشت سالا شەرێ عیراقێ کری و ھەمی زمانێ فارسی دزانن و نابیت رۆلێ حەشدا شەعبی ژی ژبیر بکەین کۆ نە تنێ لایەنگرێن ئیرانێ پێک ھاتیە ، بەلکی توند ڕەوێن ھزریێن پشتەڤانیا ھزرا دەسھەلاتیا مەلایی و کو شەرێ پیرۆزە دژی دۆژمنێن خودێ ، ھەر وەکی عیراق پارێزگەھەکا ئیرانی یە عەرەب لێ دئاکنجی و خۆ بەرھەڤکرنەکا کۆ داویێ پێ بینن و پاشان نوونەرێ سامیێ ئیرانێ ببیتە دەسھەلاتدار ، ھەر وەکی پۆل برێمەری پشتی سالا ٢٠٠٣ ، ئەز بێژم ئەڤە خەونا دوورا ئیرانێ یە .
ئەڤرۆ :- ئەرێ ئیران بۆ سەپاندنا خۆ لسەر وەلاتێن دەڤەرێ دێ سەرکەڤیت .؟ یان وەلاتێن عەرەبی دێ بەرسڤ بۆ ھەبیت ..؟
- براستی برەنگەکێ دەمەکی ئیران سەرکەفتی یە لسەر وەلاتێن عیراق و ئیران و لبنان و سووریا و د رێکا سەرکەفتنێ بوون ل بەحرەین ژی ئەگەر ھێزا مەتالێ جزیرێ نەبا بۆ راوستانا پیلانا وان کۆ کۆمەلا ویفاقا لایەنگرێن ئیرانێ رێبەری دکر ، ھەر وەھا ل ڕەوشا یەمەن ژی ئەگەر مایتێکرنێن ھێزێن ھەڤپەیمانا عەرەبیا ئیسلامی یا ھەڤپشک نە کو برەنگەکێ بەروەخت ھەولا کۆنترۆلکرنا یەمەن ژلایێ ئیرانێ راوەستاندنە ، دیسان ڤەمراندنا ئاژاوێ ل دەڤەرا رۆژھەلاتا سعوودیێ بتایبەت ل عەوامیێ کۆ ب دەستێن ئاسنی لێدای
ئەڤرۆ :- تۆ پەیوەندیێن ئەمریکا و ئیرانێ چەوا دبینی ..؟
- پەیوەندیێ، دناڤبەرا وان دا ئەو نینە ئەوێن ل راگەھاندنێ دھێنە وێنەکرن ، کۆ ھەردوو وەلاتان کۆنترۆل لسەر پشکەکا زۆر کریە ، بەردەوام گۆھداری مرن بۆ ئەمریکا و شەیتانێ مەزن دبین و ژلایەکێ دی پەیوەندیێن مۆکۆم یێ، ھەردوو وەلاتان ئاشکرا دبن ، پشتی کارێن وان ئاشکرا دبن ھەروەکی ل ( ئیران کۆنترا ) بۆ نمۆنە ، یان دانپێدانێن بەرپرسێن ئیرانێ بۆ ھاریکاریا ئەمریکا بۆ ناڤبرنا تالیبان یان رادەستکرنا عیراقێ ب ئیرانێ ژلایێ ئەمریکا ، ھەر وەسا رێکەفتنا وان لسەر دابەشکرنا سەروەت و سامانێ عیراقێ . پەیوەندیێن دناڤبەرا واندا بەرەڤ دوو ھێلی نە ، ھەڤسەنگن ب ڤێککەفتنێ لدەمێ ھەولا دەرکەفتنا ئێک ژوان لوان رێکەفتنا . لێ لڤان دووماھیان سعوودی وەک یاریکەرەکێ سەرەکی چوویە دناڤدا درێکا ئاستێ ئالۆگۆریێ و زێدەکرنا بەرھەم ئینانێ ل ئەمریکا و کرینا چەکەکێ زۆر شیایە ئاڵوزیێ دناڤبەرا واندا پەیدا بکەت ، ترەمپێ بازرگان ئەڤە ب دەلیڤە زانی بۆ گەشەکرنا ئابوورێ ئەمریکا لسەر کیستێ ئیرانێ ، چونکی ئەمریکا گلۆپێ کەسک بۆ ئیرانێ ھەلکر بوو بۆ مایتێکنێ ل وەلاتێن دەوروبەر درێکا پشتگیریا میلیشیاتێن خۆ ل وان وەلاتا لسەر کیستێ مللەتێ خۆ ، ئیران کەفتە داڤا ترەمپی و ل رێکەفتنا نەوەی دەرکەفت و گەماروویێن زێدەتر سەر ئیرانێ سەپاندن .
ئەڤرۆ :- بۆچی لدەمێ ھێرشێن میلیشیایێن حەشدا شەعبی ب سپۆنسەریا ئیرانێ بۆ سەر ھەرێما کوردستانێ ل سالا بێ دەنگ بوون .؟
- ئەڤ یاریا ئیران پێ رابووی ، چونەنا ناڤا حەشدا شیعی وەک پێکھاتەکا لەشکرێ عیراقێ بن بەندا مایتێنەکرنا کاروبارێن نافخۆیی وەلاتێن عەرەب بێ دەنگ کرن ،
ب دیتنا من یا تایبەت بێدەنگیەکا بێ بەلگەبوو ، ھەرێما کوردستانێ پشکەکە ل نەتەوا ئیسلامی و پێتڤی بو ئەڤ بێ دەنگیە نەھاتبا قەبۆلکرن لسەر کارێن میلیشیایێن تیرۆرستیێن سەر ب دەولەتا ملحد بناڤێ ئیرانێ .
ئەڤرۆ :- ھەلسەنگاندنا تە چیە بۆ رۆلێ رێزدار نێچیرڤان بارزانی بۆ شکاندنا گەماروویێن سیاسی و ئابووری لسەر ھەرێمێ و روودانێن پشتی ١٦ ئکتۆبەرێ .؟
- رێزدار نێچیرڤان بارزانی کەسایەتیەکێ خۆشتەڤی و کاریزمایی یە ، ژبەرکۆ گەنجە و ل مالباتەکا سیاسی ھەلکەفتی یە و ل خێزانەکێ یە کۆ زۆردایێ عیراقی بجە ھێلایە و خێزانەکا سیاسەتمەدارن و ب رەنگەکێ دروست چاڤدێری و سەرەدەیێ دگەل روودانا دکەن ، ئەڤ پێرابوونێن رێزدار نێچیرڤان بارزانی کری چ کێماسی نەبوون تنێ پشتەڤانیا پێتڤی یا راگەھاندنێ نەبیت ، مخابن دەنگێ کوردستانێ ناگەھیتە وەلاتێن عەرەبی ، پا چەوا دێ گەھیتە مەحافلێن نیڤ دەولەتی ، فەرە لسەر حکومەتا کوردستانێ ھەول بدەت دەنگێ کوردستانێ بگەھینتە جادا عەرەبی ، داکۆ د کێشا وان بگەھیت ، بتایبەت ئامادەبوونا راگەھاندنێ و ھەول بھێتەدان بۆ ھەبوونا دەنگێ راگەھاندنێ ل ھەمی وەلاتێن عەرەبی ، داکۆ دەنگێ ھەرێمێ ل ھەمی دەولەتان ھەبن و رۆل و داخازیێن حکومەتا ھەرێمێ لبەرچاڤ ببن ، دبیت پێتڤی ب ھەبوونا شارەزایێن عەرەب ھەبیت کۆ د سرۆشتێ مللەتێ، عەرەب بگەھن و بزانن دێ چەوا دگەل ئاخفن .
ھەر وەکی کێشا ئەھوازا عەرەبی ، کۆ بەری دوو سالا ئەگەر ئێک عەرەب لسەر ئەھواز ئاخفتبا دابێژن ئەڤە دکەڤیتە کیڤە ، لێ ھەبوونا بزاڤێن راگەھاندنکارا و رۆژنامەڤانێن عەرەب ل زۆربەری وەلاتێن عەرەبی ل زۆر برنامێ مەزن دەنگێ کێشا ئەھواز گەھشتیە ھەمی ملەتێ عەرەب . ئەو بزاڤێن دبلۆماسیێن رێزدار نێچیرڤان بارزانی پێ رابووی ل زۆر وەلاتێن جیھانێ کاریگەریەکا زۆر ھەبوویە ل شکاندنا گەماروویا و دیسان سیاسەتا خۆ راگریێ و ھەداریێ ئەوا حکومەتا ھەرێمێ گرتیە بەر کاریگەریەکا زۆر ھەبوو پاراستنا ھەرێمێ و کوردا ل وی دەمی .
ئەڤرۆ :- پاشەرۆژا کوردستانێ تۆ چەوا دبینی ، ئەرێ ھەرێما کوردستانیچ دێ شێت بەرامبەر مایتێکرنێن ئیرانێ راوەستیت .؟
- ھەر وەکی من بەری نھو دیارکری بێ بەرھەڤبوونا راگەھاندنێ دووزا ھەرێمێ دێ دوزەکا ناڤفخۆیی مینیت و عەرەب بەرێ خۆ نادەنێ و خەونا دەولەتبوونێ دێ دچارچۆڤێ سنووری دا مینیت بێ پشتەڤان ، و ژبەر تێنەگەھشتنا عەرەبا ل سرۆشتێ کێشا کوردی ل ھەمی وەلاتێن عەرەب دێ دژبەر ھەبن . لەوما ئامۆژگاریا من ئەوە راگەھاندنا دیتنێ بکاربینن و شاندێن مللی رەوانەی وەلاتیچن عەرەب بکەن داکۆ ب درستی کوردا بناسن ، ژلایەکێ دی راوەستان بەرامبەر مایتێکرنێن ئیرانێ ل ھەرێمێ ، ئەڤە واقعە ئەگەر دناڤ ھەرێمێ پشتەڤانێن ئیرانێ نەبن ، ئەڤە دێ بیتە رێگر بەرامبەر ئیرانێ . مایتێکرن دێ ب رێکا میلیشیایێن حەشدا شەعبی بیت و ئەز باوەر چەندین جارا دێ ڤان ھەولا دەت ، ھەتا کۆ پشتەڤانا بۆ خۆ پەیدا بکەت ، لێ سەرکەفتنا وێ بۆ ئیرانێ دێ زۆر ب زەحمەت بیت .
ئەڤرۆ :- ئەرێ پەیوەندی دناڤبەرا ئیرانێ تیرۆرستێن داعش دا ھەیە .؟
- ب جیتنا من باشترە بێژین بۆچی ئیرانێ داعش درۆست کر ..؟ ھەمی نیشان دیاردکەن کۆ ئەڤ رێکخستنە خزمەتا کەسی ناکەت ، ژ بلی ئیرانێ ، ئەگەر رێکخستنا تیرۆرستیا داعش نەبا میلیشیایێن حەشدا ئەتنی نەتھاتە پێک ئینان ، ئەگەر داعش نەبا ئیران نە دچو سووریا ، ئەگەر داعش نەبا شیعەکرن ل دەڤەرێن پێکھاتێن سنی یێن عیراقێ نەدھاتە کرن . ئەڤ رێکخستنا تیرۆرستی ھاتیە دامەزراندن بۆ ھاریکاریا ئیرانێ کۆ بگەھیتە ئارمانجێن خۆ ل دەڤەرێ ، بەلگەژی لسەر ڤێ چەندێ د زۆرن ژوانا پشتەڤانیا ئیرانێ بۆ رێکخستنا قاعیدە و دابینکرنا پێتڤیێن تیرۆرستان ئەگەر دژی عەقیدا وان ژی بن ، ژبیرنەکەین نەخشتەکێشێ ناڤێ داعش ئێکەم جار مە ل کەنالێ مەیادین گەە لێ بوو کۆ ئیران پێشتەڤانیێ لێ دکەت ، ئالیەتا راگەھاندنا ئیرانێ ب ئەنقەست ھێزا رێکخستنا ئیرۆرستی بەرچاڤ دکر ، داکۆ بەھانەیا بۆ مایتێکرنێ ل دەڤەرێن ھەبوونا داعش ، تیبینیەکا دیتر ، داعشێ ل ھەمی وەلاتان کارێن تیرۆرستی ئەنجام دان ژبلی ئیرانێ ،
پشتی بەرگریا ئەھواز ب چالاکیێن بەرچاڤ رابووی ھەول دان ب کارێن داعشێ گرێبدەن ، لێ سەرنەگرت و پشتی ڤان ھەمی سالێن شەرێ دژی داعش ئێک تیرۆرست نەھاتیە گرتن و ب ئاشکرایی دیار نەکریە ، ئەگەر ئێکێ غەریب نەبا .؟
ئەڤرۆ :- پەیوەندیێن ھەرێمێ و وەلاتێن عەرەبی تۆ چەوا دبینی .؟
- لسەر ئاستێ حکومی باشترە بێژین لسەر ئاستێ دبلۆماسی پەیوەندیێن ھەرێمێ و وەلاتێن عەرەبی د موکۆمن ، لێ مخابن لدیف زانیاریێن من نەزانی یە ئێک وەلاتێ عەرەبی ل ھەلکەفتا ئالایێ کوردستانێ بلند کربیت ، دیسان مخابنە مللەتێن عەرەب ھێشتا د ھەرێمێ و سرۆشت و رەوشا کوردستانێ نەگەھشیە . بۆ ڤێ چەندێ ژی پێتڤی ب ھەولەکا جدی یا راگەھاندنا کوردستانی و شاندێن مللی یێن بەردەوام ھەیە . خەلک ب رێکا راگەھاندنێ دێ ب رەوش و رەوشتێ کوردستانێ ئاشنا بیت و پێتڤی ب پلانەکا رێکخستی و کەسانێن شارەزا ھەیە ل راگەھاندکارێن عەرەب و پەیڤا من یا دووماھیێ بۆ سەرکردیچن کورد و حکومەتا ھەرێمێ و دووبەرەکیێ نەھێلن ژ پێخەمەت بەختەوەریا ھەرێمێ و گەھشتن ب ئارمانجێن خۆ و فەرترکرنا بەرژەوەندێن کوردستانێ بسەر بەرژەوەندێن تایبەت .