عه‌فرین بۆچی؟

عه‌فرین بۆچی؟
دوای ئاڵۆزبونی بارودۆخی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست ئێران وه‌ك یاریكه‌رێكی سه‌ره‌كی توانی ڕۆڵی خۆی بگێڕێت له‌ڕێگه‌ی ستراتیژی دورمه‌ودای هیلالی شیعیه‌وه‌،له‌وچوارچێوه‌یه‌دا ئێران وه‌ك ڕه‌قه‌مێكی گه‌وره‌ كاریگه‌ری هه‌یه‌ له‌ ئیداره‌دانی ململانێكانی ناوچه‌كه‌دا،توركیاش وه‌ك پاشماوه‌ی ئیمپڕاتۆریه‌تی عوسمانی(پیاوه‌نه‌خۆشه‌كه‌) ده‌یه‌وێت بگه‌ڕێته‌وه‌ ئه‌وئاسته‌ی جارانی له‌حوكمڕانی كردن وده‌سه‌ڵاتدا،دوای تێپه‌ڕبونی ماوه‌یه‌كی زۆر به‌سه‌ردۆخی سوریادا توركیابۆی ده‌ركه‌وت ناتوانێت هیچ ده‌ستكه‌وتێك بچنێته‌وه‌وڕۆڵی خۆی بگێڕێت له‌یه‌كلای كردنه‌وه‌ی ململانێكاندا،هه‌رله‌سه‌ره‌تاوه‌ ده‌ستیكرد به‌دژایه‌تی كردنی هێزه‌ كوردیه‌كانی ڕۆژئاواوهه‌رجۆره‌ پێشڤه‌چونێكی ئه‌م هێزانه‌ی ڕه‌ت كرده‌وه‌،چه‌ندین ڕێگه‌ی تاقیكرده‌وه‌ هه‌رله‌پشتیوانیكردنی گروپه ‌تیرۆرستیه‌كان وهه‌موئه‌وگروپ وهێزانه‌ی له‌ده‌وری حه‌له‌زۆنی عوسمانیه‌نوێیه‌كان ڕێچكه‌یان گرتووه‌،به‌ڵام دواجارشكستی هێناتا ئه‌و ڕادده‌یه‌ی بڕیاریدا ڕاسته‌وخۆبه‌شداری شه‌ڕبكات وله‌شكركێشی بكاته‌ سه‌رعه‌فرین،پرسیاری گرنگ ئه‌وه‌یه‌ توركیاچی له‌عه‌فرین ده‌وێت وئامانجی له‌داگیركردنی عه‌فرین چیه‌؟كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی به‌تایبه‌ت ئه‌مریكاچۆن له‌م پرسه‌ ده‌ڕوانێت؟پێش هه‌رشتێك ده‌بێت بزانین بۆچی جه‌نگ سه‌رهه‌ڵده‌دات تاوه‌كوداهاتوی بخوێنێنه‌وه،لێره‌دا ده‌توانین گریمانه‌ی ئه‌وه‌ بكه‌ین هێرش وله‌شكركێشی توركیابۆسه‌رعه‌فرین ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ چه‌ندین فاكته‌ر:
1-له‌دوای كوده‌تاوئاڵۆزیه‌كانی توركیا دۆخی ناوخۆی پارتی(دادوپه‌ره‌پێدان)یش به‌ته‌واوی ئاڵۆزبووه‌،ململانێیه‌كی توندله‌نێوان كه‌سه‌ دیاره‌كانی حزبدا هه‌یه‌،پێگه‌ی ئه‌ردۆغان تاڕاده‌یه‌كی زۆر لاواز بووه‌وبه‌های جارانی نه‌ماوه‌،وڵات به‌كۆمه‌ڵێك قه‌یرانی سیاسی ودارای وسه‌ربازی گوزه‌ر ده‌كات،له‌سه‌رئاستی نێوده‌وڵه‌تیش فۆكسی زۆری له‌سه‌ره‌ به‌هۆی پێشێل كردنی مافه‌كانی مرۆڤ وله‌كه‌داركردنی پڕه‌نسیپه‌كانی دیموكراسی وه‌ك كاردانه‌وه‌یه‌ك بۆداپۆشینی شكسته‌كان ئه‌ردۆغان به‌داگیركردنی عه‌فرین هه‌وڵی په‌رده‌پۆش كردنی ده‌دات.
2-توركیا ده‌یه‌وێت وه‌ك هێزێك گه‌وره‌ترله‌وه‌ی هه‌یه‌ خۆی پیشان بدات وله‌معاده‌لاتی ناوچه‌كه‌ ڕۆڵی زیاتری هه‌بێت،داگیركردنی عه‌فرین وه‌ك تاكتیك به‌كارده‌هێنێت وده‌ستپێشخه‌ری ده‌كات له‌ئه‌گه‌ری كشانه‌وه‌یدا كۆمه‌ڵێك مه‌رج پێشنیارده‌كات بۆئه‌مریكا له‌سه‌روی هه‌موشیانه‌وه‌ ڕاگرتنی یارمه‌تیه‌كانی بۆ كورد.
3-كانتۆنی عه‌فرین هاوسنوره‌ له‌گه‌ڵ باكوری كوردستان هه‌رجموجۆڵێكی سیاسی وسه‌ربازی ڕاسته‌وخۆكاریگه‌ری له‌سه‌رباكوری كوردستان ده‌بێت به‌هۆی ئه‌وهاوبه‌شی وفره‌ڕه‌هه‌ندیه‌ی له‌نێوانیاندا هه‌یه‌،توركیاده‌یه‌وێت جه‌نگی ناوخۆی وڵاته‌كه‌ی هه‌نارده‌ی ده‌ره‌وه‌ی سنوره‌كانی بكات له‌پێناوئاشتی له‌ناوه‌وه‌.
4-له‌دوای هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی ئیمپڕاتۆریه‌تی عوسمانی شه‌ڕی چه‌كداری توركه ‌ناسیۆنالسته‌كان ته‌نهاله‌ باكوری كوردستان چه‌قی به‌ستوه‌ ناتوانێت په‌ل بهاوێژێت،بۆیه‌عه‌فرین پێش ئه‌وه‌ی شارێكی ڕۆژئاوای كوردستان بێت شكۆی نه‌ته‌وه‌یه‌كه‌،به‌هۆی هه‌ڵكه‌وته‌وپێگه‌ی جوگرافیه‌وه‌ ده‌كه‌وێته ‌سه‌رده‌ریا ئه‌وه‌ش خاڵێكی ئیجابیه‌وكورد به‌ده‌ریاوه‌ گرێده‌دات،به‌وه‌ش خه‌ونی بون به‌ته‌رمیناڵی گه‌وره‌ی وزه‌ی توركیا كاڵ ده‌كاته‌وه‌،چیترتوركیا مه‌نفه‌زی ئاوی كورده‌كان نابێت بۆگه‌یشتن
Top