میللەتی كورد چەندین ساڵە گشت هەوڵەكانی لەگەڵ رژێمەكانی رابردوو و بەوەی ئێستاشەوە خستۆتەگەر تا مافەزەوتكراوەكانی كورد بە رێگەی گفتگۆ وئاشتییەوە دەستبەر بكات ، بەڵام جێی داخە زمانی گفتگۆو لۆژیكیانەی كورد، بۆتە هۆی ئەوەی دەسەڵاتدارانی بەغدا هەر كاتێك دەرفەتیان بۆ رەخسابێ‌ ئەوا بە هەموو جۆرە چەك و شێوازێك رووبەرووی ویستەرەواكانی كورد بوونەتەوە و لە هەمووشی كارەساتبارتر هەوڵی لە ناوبردنی شوناسی كوردیان داوە .
بۆیە بینیمان كە دوای ئازادکردنی عێراق لە ۲٠٠۳دا لە چنگ گەورەترین دیکتاتۆری دنیا، کە کورد وەک هێزێکی سەرەکی ڕۆڵی دەگێڕا بۆ لەناوبردنی ڕژێمی بەعسی گۆڕبەگۆڕچوو، لە لایەکی تر وەک نیازپاکی و دەستپێشخەری چووە بەغدا و دیسانەوە بووە گرینگترین هەوێنی ئاشتی و تەبایی و پێکەوەژیان و بووە فاکتەرێکی گرینگ بۆ بنیاتنانەوەی عێراقێکی داڕووخاو بە دەست مێژووی خوێناویی کۆی ڕژێمە حوکمڕانەکانی پێشوو. بەڵام بەداخەوە نوخبەی سیاسیی عێراق، وەک ڕەفتاری هەمیشەیی و سروشتیی خۆیان پاشگەز بوونەوە لە بەڵێنەکانیان بەرامبەر بە مافە ڕەواکانی کورد.
دەستڕۆیشتوانی عێراق لە هەموو قۆناغەکانی دەسەڵات و حوکمڕانیدا، بە درێژاییی میژوو بە هیچ شێوەیەک ڕاستگۆ نەبوون لەگەڵ کورد. هەمیشە پێکەوەژیانیان ڕەت کردووەتەوە لەگەڵ پێکهاتەکانی عێراق بەگشتی و کورد بەتایبەتی وەک پێکهاتەیەکی سەرەکی و دووەم نەتەوە لە عێراق، بەتایبەتی کە عێراقی نوێ کەوتە ژێر حوکمڕانیی عەقڵییەتێکی سەربازیی تایفی. وەک ڕەفتاری ڕابردوویان بێ گوێدانە هەموو پرەنسیپەکانی پێکەوەژیان و بنەما دیموکراسییەکان ڕاستەوخۆ کەوتنە وێزەی پێشێلکردنی مافەکانی کورد و پەراوێزکردن و پشتگوێخستنی پێگە و پۆستەکانی کورد لە بەغدا، ئەمانەش هەموو ئاماژە و زەنگێکی مەترسیداری پێشوەختە بوون بۆ نەمان و تێکچوونی پرۆسەی پێکەوەژیان و شەراکەتی ڕاستەقینە.
اە ماوەی ڕابردوودا دەسەڵاتدارانی رژێمی بەغدا زۆر بە خراپی مامەڵەی لەگەڵ کوردستان کردووە، سەرجەم پێشێلکارییە دەستوورییەکانی ئەنجام داوە، گومانی تێدا نییە هۆكار زۆرن لەلایەن بەغداوە كە هانی كورد دەدەن هەنگاو بەرەو ڕیفراندۆم بهاوێژێت، لەوانە هەلومەرجی ناوچەكە و گۆڕانی هاوكێشە سیاسییەكان، بەتایبەت بێباکیی بەغدا بەرانبەر بە پرسەکان، ئەگەری دووبارەداڕشتنەوەی سنوورەكانی سایكس- پیكۆ، ئایندەی نادیاری عێراق و مەترسییەكانی مانەوەی كورد لە چوارچێوەی وڵاتێكی میلیشیایی و شكستی ئەزموونی سیستەمی فیدراڵی و دیموكراسی لە عێراقی دوای 2003دا. ەغدا زیاتر لە ٥٠ پێشێلکاریی دەستووری کردووە، قووتی خەڵکی کوردستانی بڕیووە، لەڕووی سیاسییەوە کوردستانی فەرامۆش کردووە، سەرجەم وەزیرەکانی لە کورد وەرگرتووەتەوە، بۆیە دەکرێت ڕێگایەکی دیکە لەگەڵ بەغدا هەڵبژێرین، چونکە هەوڵەكانی 14 ساڵی ڕابردووی بەغداو، ئەوەیە کە بۆ پاوانكردنی دەسەڵات و پەراوێزخستنی هەموو ئەو پرەنسیپانەی كە ڕەنگدانەوەی شەراكەت، هاوسەنگی و تەوافوقی نێوان پێكهاتە سەرەكییەكانی عێراق بووە.
ئەوەی لە ئێستادا بەغدا باسی دەكات گوایە دەبێ‌ دەستوور بچێتە بواری جێبەجێی كردنەوە و پابەندبوون بە دەستورەوە درۆیەكی یەكجار گەورەیە". ئەو لەو باوەڕەدایە "دەستور لەسەر دەستی خودی ئەو نوخبەیەی ئێستا دەسەڵاتداری عێراقن، كرایە كۆمەڵێك كاغەزی بێ نرخ. ئەوەی ئێستا عێراق بەڕێوەدەبات دەستور نیە، مەرجەعی شیعییە، ئەوەی لە عێراق كاری پێ دەكرێت دیموكراسی نیە، بەڵكو حوكمی فەتوایە. ئێمە لە عێراق ڕووبەڕوو لەبەردەم مۆدێلێكی زۆر مەترسیداری دەوڵەتداریداین ، مۆدێلێك كە پێویستە هەموومان لێی بترسین، ئەگەر دەوڵەتی بەعسی مۆدێلی سەپاندنی حوكمی كەمینە بووبێت بەسەر زۆرینەدا، ئەوا مۆدێلی دەوڵەتی شیعی مۆدێلی سەپاندنی حوكمی زۆرینەیە بەسەر كەمینەدا. ئەو زۆرینەیەی كە تەنها وەكو زۆرینە و كەمینە لە دیموكراتی حاڵی بووە. بۆیە دەبێ‌ كورد بۆ ئایندە خۆی ئامادە بكات و چونكە عێراق مەحاڵە باوەری بە دیموكراسی هەبێ‌ و دەستوور جێبەجێی بكات .
بۆیە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە گۆرانكاری بەردەوام و ئاشوبێكی گەورەدایە، عێراق و كوردستان كەوتوونەتە چەقی ئەو گۆرانكاریی و نائارٍامییانە . پێ دەچێت شەڕی دنیای سوننە و دنیای شیعە كە خۆی لە سعودیە و ئێراندا دەبینێتەوە، شەڕی ئایندەی نزیكی ناوچەكە بێت. ئەڵبەتە وەكو جەنگە كلاسیكییەكانی نێوان دوو دەوڵەت نا، بەڵكو لەڕێی كاراكتەرە لۆكاڵییەكانەوە، وەكو ئەوەی ساڵانێكە لە سوریا بەڕێوەدەچێت. بۆیە كوردستان لەڕووی ستراتیژییەوە هەر بە بەهێزی دەمێنێتەوە و دەبێ‌ خۆمان ئامادە بكەین بەرەو دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستان .هۆكاری هەموو ئەوانەش زۆرداری ، خۆدزینەوە لە مافەرەواكانی كورد و هێرشی سەربازی بۆ سەر كورد و ئابڵوقەدانی خەڵكی كوردستانە تەنیا لەسەر ئەوەی كە داوای مافەرەواكانی خۆی كردووە .