ڕۆژانە چەند جاران ھەر ئێک ش ھەوە گۆە لڤان گۆتنان دبیتن؟: "ئەڤە چ دەسھەلاتە؟.... چ گەندەلی......یە؟ فلان بەرپرسی ھندە پارە یێ ھەی...! فلانێ دیتر ھۆسا..... سڕێ و سەقەمێ ئەم برین یان ئەم ژ گەرما مرین و کەھرەب نینە...... نزا چ نینە و نزا چلێھات...."! ئەڤە و ھزاران ئاخفتنکێن ھۆسا ئەون یێن ڕۆژانە ھندەک تاکێن ڤێ جڤاکێ ل مال و کۆلان و فەرمانگەە و مزگەفت و....ھتد، دبێژن، ژ مامۆستای، نۆژداری، سیاسی و نە سیاسی، قوتابی، پالەی، ئەندازیاری بگرە ھەتا دووماھیکێ. ئەڤ گۆتنە وەکی ئاخفتنکێت پیرەژنێن پتپتکەر دھێنە بەرچاڤان. حەچکۆ کەس ڤان تشتان نابینیتن و نزانیتن تنێ ئەو مرۆڤ نەبن! نابێژین ئەم پشتا وان گەندەلکار و گەندەلیێن وان دگرین، بەرۆڤاژی ب باوەریا مە ڤیابا ھەمی ئەو بھێنە دادگەھکرن و سزادان، و سامانێ وان ژی بھێتە زڤڕاندن و ببیتە یێ حکومەتێ و خەلکێ، لێ مە بخۆ ئەو دەستھەلات نینە. بەلێ پا ئەوا ل ڤێرێ فەرە بھێتە گۆتن ئەوە حەچکۆ ئەڤ خەلکە نزانن ، کا ھەمی ئەو کەسێن ئەو بەحسیِ وان دکەن، مرۆڤ و کۆڕێن ڤێ جڤاکێ نە و ھەکەر ھندەک ژ وانا پاسپۆرت و ڕەگەزنامەک بیانی ژی د بەریکێ دا بیتن، ھەر کۆڕێ ڤێرێیە و ب دەھان سالا د ڤێ جڤاکێ یێ ژیای و پەروەردە بووی، ب شیرێ بھا و ڕەوش و تیتالێن وێ جڤاکێ ھاتیە شیردان و ژ شیرڤەکرن و فرشککرن. ئەڤ خەلکە ھەم خۆ خشیم دکەن و ھەم ژی خۆ ل گێلی ددەن. وەسا خۆشە. چونکی " نەزانی خۆشییا گیانی"! ئەو نزانن کە مەژیێ مرۆڤی وەکی بێژنگ و مۆخەلەکێ یە. ( ھەرچەندە ژی یا ڕاستی بیتن ئەز بخۆ ھەتا ڤێ گاڤێ ژی جیاوازییا مۆخەل و بێژینگێ ناکەم بەلێ پیرەژن دبێژن نەوەک ئێکن!). بەلێ پا بۆ شرۆڤەکرنا ڤێ دیاردەیا سایکۆلوژی ھەر دوو ئەڤ ناڤە بۆ من دگۆنجن. مۆخەل و بێژینگ وەسا یێن ھاتینە دروستکرن تنێ دانی و دەخلی و ساڤاری و تشتێ باش دھێلن و یێ دیتر و گلێش و گلدەخەی، وەکی پیرەژن دبێژن، ژناڤ دگرتین، دا بھێتەھاڤێتن. بەلێ زانایێن دەروونناسی وەکی پیرەژنا ھزرناکەن و مۆخەل و بێژنگا کۆ وان، وەک تێگەە بۆ مەژیێ مرۆڤی بکارئیناندی، جیاوازە. بێژنگا مەژی ب دلێ خۆدانی تشتێ خراب و باش ژێدگریتن. کۆنێن تێدا، ھەکەر خۆدانی ڤیا دێ مەزن بن و ھەکەر نەڤیا دێ بچویک و تەنگ بن و چ تشتەک تێدا ناچیت. ھەکەر حەز ژێ کر دێ تشتێ گەلەک مەزن ژی تێدا و پێدا چیتە خوارێ. نە تنێ مەزن بەلکۆ گەلەک مەزن ژی. ھندی باژێرەکێ، یان خانیەکێ یان پارچەک زەڤی و گۆندەکێ، یان ترۆمبێلەک یان....ھتد. ئەڤە دمینتە سەر سروشت و بەرژەوەندین وی کەسی. ھەر مرۆڤەک ل ھەر جھەکی و ھەر پلەیەکێ ڤی کاری دکەت و جیاوازی تنێ ڕێژەییە. بلا کەس خۆ ژ کەسێ شەریفتر نەکەت. ھەتاکۆ ھندەک مرۆڤێن ئایینی، یێن کۆ پێدڤی بوو وەسا نەبن، وەسانە و ھەکەر ژ ھەمیا خرابتر نەبن ژی گەلەکان کمباخترن. ڤێجا نە تنێ ئەو، بەلکۆ ھەمی مرۆڤێن دیتر ژی ھەر وەسا. ئەڤە نەبناسێن کەسێ ژ مەیە. ئەم ھەمی مرۆڤین و سروشتییە ئەڤ بێژنگە یان ژی مۆخەلە د مەژیێ مە ھەمیان دا ھەبیتن. بەرژەوەندی دزانیتن کیژ تشت دروست و کیژ نە دروست، کیژ حەلالە و کیژ حەرامە. پێغەمبەر (س) و پەرتووکێن پیرۆزێن ئایینی ھەمی ئەو تشت یێن لبن بێژینگێ سافی کرین و گۆتینە مە، بەلێ بێژینگا وان نەبدلێ مەیە، و بۆ ھەر تشتەکی زویکا بێژنگا وان ژبیر دکەین و دێ ل بێژینگا مەژیێ خۆ زڤڕێن. تشتێ حەلال حەرام دکەین و یێ حەرام حەلال و یێ باش خراب و یێ سپی ڕەش و یێ ڕەش سپی و....ھتد. بلا خەلک ھەمی تەماشە بکەتن دێ لنک خۆ لیستەیەک مەزن ژ ڤان نموونێن وی حەلال و حەرام و ڕەش و سپی کرین ژ کارێن خۆ بینیتن و کەس ژی پێناحەسیتن. ھەمی ئەو کار لنک وی دروستن چونکی مۆخەلا مەژیێ وی کەسی وەدبێژیتن. ڤێجا سەبارەت ب ئاخڤتنێن سەری بلا کەس خۆ شەریف نەکەتن. ھەمی وەسانن ھەر کەسەک وەناکەتن یان ھێشتان چ بدەستێ وی نینە و چ دەلیڤەیەک بۆ ھلنەکەفتیە یان ژی دوودلە و بڕیار نەدایە ژ کیرێ و کەنگی دەست پێبکەتن. نموونە زەحفن. دناڤ مە دا گەلەک ھەبین و ئەم ھەمی دنیاسین بەرێ نانێ شەڤێ لێ ھزرەت بی و نۆکە ژی .....!!، و ئەز ئێکەم کەسم و بلا خەلکا دیتر ژی خۆ ئاشکرا بکەن. ھەر کەسەک بچیتە وان جھان دێ وەسا بیتن، بەلکۆ ژی خرابتر و ئەو چەندا ھندەک کەس نۆکە ددەنە خەلکێ و بەلکۆ " ژ گای گۆە" بیتن، ژی، نەەدەنە کەسەکێ. گەلەکان بەری نۆکە، وەکی ئەڤێن سەری، پتپت و گازندە دکر، پاشی چەوا گەھشتنێ ژ یێ بەری خۆ خرابتر کر. بلا کەس خۆ نەکەتە "شەریفێ مەککەھێ"، و ب پتپتێ سەرێ ڤی وەلاتی نەخۆت و بلا پیرەژنکاتیێ بھێلت و دەست ب ئاڤاکرنێ بکەتن. مە ھەمیا ئەو بێژێنگا ھەی، بەلێ " قڕقڕ بنبڕە". ھشیاربن. *بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و پەروەردەیی/فاکۆلتییا پەروەردە/ زانینگەھا زاخۆ