دبیتن ڕۆژەک بھێتن ناڤێ ڤی جەنگێ نۆکە دەڤەر و جیھان دگەل ڕێکخراوا تیرۆریستییا دەولەتا ئیسلامیا داعشێ دکەتن بناڤێ جەنگێ جیھانی بھێتە نیاسین، ھاوشێوەی جەنگێن ئێکەم(١٩١٤-١٩١٨) و دووھەمێ(١٩٣٩-١٩٤٥) جیھانی. چونکی د وان جەنگا دا ژی جیھان لسەر دوو بەرەیێن ھەڤدژ دابەش ببین و ژ ھەر ئێک ژ وان بەرەیا ب دەھان وەلات بەشدار ببین. د جەنگێ نۆکە ژی بەرەیەک پشتەڤانیێ ل تیرۆرێ دکەن و بەرەیەک دژی وێنە. جیاوازییا جەنگێ نۆکە و ھەر دوو یێن پێشتر د ھندێ دایە کە ھژمارەکا وەلاتان و نەخاسمە ل دەڤەرێ سەرڤەسەرڤە دژی تیرۆرێ دلەیزن بەلێ ب نھێنی و بڕێکێن جۆداجۆدا ھاریکاریێن لۆجستیکی و مۆرالی و مرۆڤی دگەھیننە وێ. ژبەر ڤێ چەندێ یە کە پۆلینکرنا وەلاتان لسەر دوو ئالیێن دگەل و نەدگەل دا یا بزەحمەتە.
لێ ئەوا گرنگ ئەوە بھێتەگۆتن بابەتێ سنوورانە. ل جەنگێن بدرێژاھییا ھزاران سالان مرۆڤ پێڕابووین ڕاستیەکا ژ ھەمیا دیارتر ئەو بوویە کە ل ھەر جەنگەکی دا ئەو کەسێ دبەتن و سەردکەڤیتن دشێتن ئاخفتنا خۆ بسەپینیت و ئاخفتن دێ یا وی بیتن. ئەو دشێتن سنوورا دەینیتن و مەرجێن خۆ بسەر یێ دیتر دا بسەپینیتن و ب دلێ خۆ ناڤەرۆکا پەیمانناما دابڕێژیتن. گەلەک ژ وان سنوورێن ئەم نۆکە ژ وەلاتان و ل ھەمی جیھانێ دبینین و تێدگەھین بڤی ڕەنگی یێن ھاتینە دەیناندن و سەپاندن.
پشتی ناڤەڕاستا سالا(٢٠١٤) وەلاتێن دەڤەرێ و ژ ترسا ئاڤابوونا "دەولەتا کوردستانێ" وەک ھەر جار بەرەیێ شێعە و سۆننە خۆ کرە ئێک و ل دژی کوردستانیان پیلانەک نوی دەیناند، و تێدا بەرێ چەتێن ھۆڤێن داعشێ ژ بەغدا و باشوورێ ئێراقا میراتە دایە کوردستانێ، و کوردستان بێ ویستا خۆ کەفتە د جەنگەکێ نەخوازرای دا. ڤی جەنگێ مالوێرانکەر وەکی ھەمی تەکتیکێن دوژمنان و ب مێرخاسی و گیانفیداییا پێشمەرگێ قەھرەمان و خۆبەخشان و ب سەرۆکاتیا سەرۆک بارزانی و دانا ھزاران شەھید و برینداران، وەکی ھەمی جارەکێ ھاتە ژناڤبرن. کورد و کوردستانی د پرۆسێسێن جەنگ و شەڕی دا کێم جاران و ژ ئەگەرێن جۆداجۆدا دشکێن و زۆرتری جاران ئەو ئاییە یێ سەردکەڤیتن. لێ سایکۆلۆژیایا سەرکرداتیا ناڤ کوردان خالەک لاوازی یا تێدا و ئەو ژی لدەمێ داڕشتنا پەیماننامانە کە ئەم گەلەک جاران ژ ئەگەرێن خۆکێمدیتن یان لاوازییا ھەستا باوەری بخۆبوونێ و شکەستنا دارێ سایکۆلۆژییا تاکێ کوردی ل دۆماھیک قۆناغێن جێبەجێکرنا پرۆسێسێن دەیناندنا سنووران یان ئەو بەلێن و داخوازیێن دھێنە دان و خواستن جۆرەک ترس و دوودلی و لاوازی و سستی و خاڤی ب سەرکرداتیا کوردی ڤە دھێتە دیتن و خۆ لسەر بڕیارێن وی دا دسەپینیتن و ژبلی نەھێلانا تام و چێژێ د کاری دا گەلەک ژ وان قۆربانی و زیانێن ب وان دکەڤن و ئەو زەحمەتا بۆ گەھشتن بڤێ قۆناغ دیتی ب ئاڤێ دا دچیتن.
د شەڕێ داعشێ ھەتا نۆکە کوردستانێ ل ھەر دوو پارچەیێن باشوور و ڕۆژئاڤا سەرکەفتی بووینە و ئەڤ چەندە ھەکەر بڤی ڕەنگە بمینیتن و بەردەوام بیتن و ھیچ خیانەتەک دەرەکی و لسەر ئاستێن وەلاتێن دیتر و نەمازە یێن زلھێز و ژ پێخەمەت ھندەک بەرژەوەندییا، و یان یێن ناڤخۆیی کۆ کارتێکرنەکا نەرینی لسەر ڤێ پرۆسێسێ دکەن، نەھێتەکرن، دێ مفایەک مەزن گەھینیتە لایەنێن گرێدای ب دامەزراندنا "دەولەتا کوردستانێ". بەلێ ل بیرا مە نەچیتن ھەکەر ئەم د زیرەک و شەھرەزا و ھۆستا و پراگماتی بین دێ شێین دگەل ھەبوونا ھەر جۆرە مەترسیەکێ، و بۆ نموونە ئەوا ل دەڤەر و چیایێ شنگالێ ھەی، مفای ژ ھندەک ژ وان دۆستان وەربگرین ئەوێن سۆزا ھاریکاری و پشتەڤانیێ دایە مە. بۆ نموونە سوپایێ بھێز و پێشکەفتیێ ئسرائیلێ و نەخاسمە کۆ ئەڤ دەڤەرە جھەک ستراتێژیکە بۆ مە ھەر دوو لایەنان و گەفا لسەر ئاسایشا نەتەوەیی و سایکۆسۆسیۆلۆژییا مە ھەر دوو ئالیان دکەتن.
*ئەڤ بابەتە ل ژمارا (٢٠٥٩) ێ ڕۆژناما ئەڤرۆ ل ( ٧/٣/٢٠١٧) ل لاپەڕێ(١٣) ھاتە بەلاڤکرن.
*بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و پەروەردەیی/ زانینگەھا زاخۆ