خەلکینۆ ل دەنگدانێ وەک پێشمەرگێ سەلاحەدینکێ ئەیووبی بن!(سایکۆلۆژیا ئایینی وسیاسەتێ)
February 27, 2017
وتار و بیروڕا
پێشمەرگێن سەلاحەدینکی، خوینا مێرانیێ و کوردینیێ د ڕە و ڕیشالێن وان دا دھات و دچۆ و ئەو کۆڕ بین ئەوێن وەکی، کارۆل گۆستاڤ یۆنگ (١٩٦١-١٨٧٥Carl Gustav Jung, )، زانا و خۆدانێ ڕێبازای شرۆڤەکار سایکۆلۆژیێ و سایکۆلۆژیستێ سویسرایی د ئێک ژ چەمکێن بیردۆزی یا خۆ دا و ناڤێ وێ ب نەھایدار یان نەستێ گەلەکی و بکۆمەل(لاشعور جەمعی ) ددەتە نیاسین و ب باوەرا وی بریتیە ژ عمبارەک ژ ھەمی وان ئەزموون و روویدانێن مرۆڤێ پێش مە ب درێژاھی یا چەندێن ھزاران سالا وەرگرتی و فێربوون و بشێوەیەکێ زگماکی و بۆماوەیی گەھشتی مە، بەلێ ڤەشارتیە، و ھندەک جاران ژی یا بەری مرۆڤایەتی و بوونا وینە. ئەڤ ئەزموونە بشێوەیەکێ پاشماوە و بڕێکا دووبارەبوونێ یێ کۆمبووی و دناڤ ھەمی تاکێن د جڤاکێ دا عمباربووی. ئەم ڤان ئەزموونان ب ھەر ڕەنگەکێ وەرگرین دێ شێین وان بگھۆڕین و دەستکاریێ د وان دا بکەین. لدویڤ بیر وباوەرێن وی ئەڤ نەستە دناڤ ھەمی تاکێن جڤاکێ ھەڤپشکە و بۆ بنەمایێن بۆماوەیی دزڤڕیتن و بدرێژاھیا دیرۆکا مرۆڤایەتیێ ژ نڤشەکی بۆ نڤشێ دیتر دھێتە ڤەگۆھاستن. ئانکۆ وان کۆڕێن بەرکەفتی د ڤی نەھایدارێ وان حەزا کۆرداتیێ ھەبی، یا زەردەشتی و کاوەیێ ئاسنگەرێ ئەسفەھانی و کەیخەسرەوی و ...ھتد، بی، نەکۆ حنێرا سەلاحەدینکی. میراتێ بابۆکالێن وان یێن میدیایی بی. ئەو ھەست و سۆزا کورپەروەرانە بەرھەمێ وێ پێکھاتا سایکۆلۆژییە یاکۆ زانیاێ بناڤ و دەنگێ جیھانێ ئابراھام ماسلوو (١٩٧٠-١٩٠٨Abraham Maslow,)، خۆدانێ تیۆرییا پەیژەیی ( پێسترکی ) لدۆر پێدڤیاتیێن مرۆڤی دگەل ھندێ کە ئاماژەی ب خۆد بدەستڤەئینانێ (self-actualization ) ددەتن، وەک قۆناغەک گرنگ ژ ساخلەمییا دەروونی، باوەرا وی وەسانە کە ئەڤ بابەتە ھەمی گرێدایە ب پێدڤیاتییان و پێداویستییان ( needs )، و ئێک ژ وان ژی ئەوە ئەوا لنک وان پێشمەرگەھان گەلەک یا بھێز بووی و ناڤێ وێ پێدڤیاتییا ڤیانێ و پەیوەندیێ و ژێیاتی و سەرپێبوون ( ئینتیمایێ) (Love and belonging needs) یە، ئەو یاکۆ ھەر مرۆڤ وەکی پشکەک ژ خێزانێ و جڤاکێ و نەتەوە و نەژاد و ئاخ و نیشتمانێ خۆ، و پەیوەست و گرێدای ب ھەمی ئەندامێن ڤێ دەزگەھێ و نەخاسمە ژی دەیبابان و کەس و کار و دۆست و خزمان و ھەمی مرۆڤێن تێدا و بێ دەیناندنا پێڤەرێن جیاوازییا ئایینی و نەتەوەیی و نەژادی و ڕەگەزی و مەزھەبی دناڤبەر و د کارێ سەرەدەریکرن دگەل وان دا، بکەتن، و ھەروەسا ژی جڤاکێ پێدڤی ب ڤیان و دلسۆزی و دلۆڤانییا وان ھەیە و پێدڤیە ھەست ب ھندێ بکەتن کە ئەو گرێدایە ب وانڤە و پشکەکە ژ وان، بەرۆڤاژی ھەکەر ئەڤ ھەستە لنک دروست نەبیتن و ئەڤ پێدڤیاتییا وان نەھێتە تێرکرن و ڕازیکرن، دێ کارتێکرنەکا خراب و نەرێنی و نگێتیڤانە لسەر کەساتی و بارێ سایکۆلۆژی و سۆسیۆلۆژی / جڤاکی یێ وان دروست کەتن. وی پێشمەرگی قەھرەمان، بەرۆڤاژی حەزا نەکوردپەوەرانەیا سەلاحەدینکی دلێ وان بۆ کوردستانێ و کوردستانیان و دار و بەر و ئاخ و ڕوویبار و کانی و گویز و بەڕوی و ھەلال و بەیبوبین و ھێرۆ و کەزان و قۆنجڕک و کەڤر و تەحت و چۆلی و ھێژیر و ... ھتد، دقۆتا، چونکی ئەو د گۆپیتکا ساخلەمییا دەروونی دا دژیان نەوەکی سەلاحەدینکی د قەیرانەکا دەروونییا نەخۆش دا، دلێ وی بۆ خزمەتکرنا عەرەبێن سۆننە لێددا، لدەمەکی نە سۆننە و نەشێعەیێ عەرەب، نە ھزار سالان بەری وی و نە ھزاۆر سالان پشتی ئەو بڕێزا کۆشپلا حۆشترێن خۆ ژی نەھاژۆشت و ناھاژۆن، تنێ ئەو یێن لبەر بەرۆکێ خۆ و یا بۆ وان لێھاتی و ھزارا سالان لبن دەستێ ئاریاییان نەبداێ وان بی چونکی ئاریایی بۆ وان دلۆڤان بین و وان دلۆڤانی نەدڤیا. وان پێخۆشبی وەکی تێژکێن کتکا ھەتا ئێڤارێ بسەروچاڤێن ئێکڤەبانە. محەمەدێ ئەمین(س) کەرەم دکەتن و دفەرمووتن:" یێ لسەردەمێ پاشایەکێ دلۆڤان بووی". ئەو پاشا نەوشێروانێ دادپەوەرە، ژ دویندەھەکا کورد. بڤی دەست و داری ئاشکرا دبیتن کە سەلاحەدینک مرۆڤەکێ نەساخ دەروونێ دلشکەستی بوویە، حنێرا وی تنێ ئەو بی، ئەوا زانایەکێ وەکی ئەلفرێد ئەدلێر (Alfred Adler, ١٨٧٠-١٩٧٠)، سایکۆلۆژیستێ ئاوستریایی (ئۆتریشی) و خۆدانێ تیۆرییا بناڤ و دەنگی تاکگەرایێ (Individual psychology )، کە د ناڤ تێگەھێن خۆ ئاماژەی ب ئێکا وەکی گرێیا خۆکێمدیتنێ یان کێماسیێ ( inferiority – complex یان عقدە شعور بنەقس)، یاکۆ بدیتنا وی گرێدایە ب ھەستا لاوازی و بێ دەستھەلاتی یا کۆ ژ زارۆکینێ دگەل وی دایە، و وی ڤیان بڕێکا خزمەتکرنا عەرەبێن شۆڤینی و نەڤیێن ئەبووجەھلێ نانحەرام، یێ کۆ بێ نان و خۆیاتی دگەل ئێک ژ خۆشتڤیترین بوونەوەر و مرۆڤێ ھەمی سەردەمەکی، محەمەدێ ئەمین(س)، کری، ڤێ کێماسییا نافخۆ قەرەبۆ بکەتن بەلێ پا وەکی وی دەرنەکەفت و ئەنجام بەرۆڤاژی بین. بەلێ ھەلبژارتن بڕێڤەیە و ئیسلاما سیاسی ل کوردستانێ دڤێتن مە بدەردێ وان قۆناغان و سەلاحەدینکی و بابوکالێن مە ببەتن، و مە ب سندۆقێن دەنگدانێ پۆل پۆل بۆ خزمەتا ئیسلاما سیاسی، ئەوا بەرۆڤاژی ئیسلاما ڕاستین تنێ بۆ بەرژەوەندیێن عەرەب و ڕەشەکێن وان یێن فارس و تورک، بکار بینن، نەکۆ دا ئەم پێ بژین بەلکۆ بۆ ھندێ داکۆ ئەو ب مە و لسەر پشتا مە و ب خوین و خۆھا مە بژین. ھەر عەرەبەکی شۆڤینی ھەکەر بۆ دەلیڤە ھەبیتن شۆڤینییە. ئەوێن دڤێتن نەتەوەیێن کوردستانێ بێخنە د خزمەتا شۆڤینیزما عەرەبی دا دوژمنێن کورد و کوردستانێ نە. شۆڤینیزما عەرەبی، نە ئیسلامە و تنێ ئیسلام یا کرییە ئالاڤەک و گۆپالەک دا پێ ل خەلکێ بدەتن و دفنا خۆ لسەر وان بلند بکەن. عەرەبەک ل وەلاتێن دەرڤە دگەل من قوتابیێ دکتۆرایێ بی، ھەتا شۆل بمن ھەبی بەحس بەحسێ مافێن مرۆڤی و دیمۆکراسیەتێ دکر، پشتی شۆل بمن نەمای د ئێک ژ وان گەنگەشەیێن مە لدۆر مافێ کوردان گۆت:" مە ل عێراقێ گەلەک یێ دایە وە"، بەلکۆ وی د ڤیا بێژیتن پترتر ژ مافێن مە! ئانکۆ بێژیتن" نانەکێ بخۆن و دەھا بکن خێرا مە عەرەبان مە ھوین کرنە مرۆڤ"! ئەڤە بۆ مرۆڤی چەندێ تینیتن؟؟ ئەو گۆپال ژ ئەمریکیا و ئەورۆپییا و ئەندونیزییا و پاکستانیان و تەتەرستانییان و چیچانییان ناکەڤیتن چونکی ژ وان ناگریتن و ئەو دویرن. دەنگێ داھۆلێ ژ دویرڤە خۆشە. ھەکەر ئەو گۆپالێ عەرەبیزما شۆڤینی ڕادوەشینیتن ئەو پانعەرەبیزما د مێنتالیتەیا وان نەتەوان، و یاکۆ بەرھەمێ سۆز و ڤیانا خۆشەویستترین مرۆڤێ جیھانێ، محەمەدێ دادپەوەرە نەک یا ئەبووجەھڵێن سعۆدیێ و عەرەبێن نۆکە و کەڤن، دا ژ مەژیێ چیچانییان و کۆسۆڤۆییان و ئەلبانی و بەنگلادێشییان و ... ھێتە شویشتن. ھەکەر تنێ ئەوا عەرەبیزما شۆڤینی ڕۆژەکێ بتنێ ژی بسەرێ کورد و کوردستانیان ئیناندی ل خەلکێ قەومیبایە باوەر بکەن دا ...! بلا خەلک ل دەنگدانێ ھشیار بن. جەنابێ بارزانی سیبەرەک بھێزە و ئەڤ کوردستانە لبن وێ سیبەرێ و حۆنێرا پێشمەرگەی ھاتیە پاراستن ژ ئاگرێ شۆڤینیزما پانعەرەبیزمێ. ھەر کەسەکێ ل ڤێ کوردستانێ ژ بن سھا وێ چەترێ دەربکەڤیتن و خۆ نەدەتە بەر، ڤێجا چ ژ نەزانی بیتن و چ ژ ڕک و عینادێ و ژ کەربێن پسمام و ژنخال و ژنمام و دۆتمام و ھەووی و خەزوویر و خەسویێ و یان کەسەکی و بەرپرسەکی و زەنگینەکی و کچا فلان کەسی یان فلانی و فیساری، و یان چونکی ل دەزگەھەکێ حکومی نەھاتیە دامەزراندن یان چونکی مووچەیەک نینە یان ژی ل زانینگەە و ماستەرێ و دکتۆرایێ نەھاتیەوەرگرتن، و وەکی بچویکێن ( ٣-٤) سالی لخۆ دکەتن، و چ ژ پاقژییا دلێ وان و ڤیانا ( فەخرێ کائیناتا ) و محەمەدێ ئەمین(س) یان ھەر ئەگەرک دیتر بلا بزانیتن تشت نەوەسانە وەکی دبێژن و زڕنا بۆ دھێتە لێدان، دێ زیانەمدن بیتن. مافیایا ئایینی ل جیھانا مەسیحیەتێ ب ( تەبشیرێ) و ل جیھانا ئیسلامی بناڤێن جۆدا خەلکێ دلساف و خۆدێ ترس بسەر دا دبن، و بەرێ وان تنێ ل بەریکا خۆیە نە تشتەک دیتر. ل دەمەکی ئایین نە ئەوە یا ئەو بانگەشەی بۆ دکەن. ئەڤە بازرگانیکرنە ب ئایینێن پیرۆز و خۆدایی. مرۆڤێ پاقژ ژی ژ پاقژییا خۆ و گەشبینیا خۆ یا دەروونی ھەر تشتەک باوەر دکەتن چونکی دل و دەروونێ وی وەسا دخوازیتن و وی نەژار دکەتن ببیتە مرۆڤەک سادە و پاشی ژی ببیتە کوێلە بۆ کەسێن دیتر. بلا خەلک و ( عالەم ) بزانیتن ئەو کەسێ ژ ھزرا نەتەوەیی و نیشتمانی، یاکۆ پشکەکە ژ ستراکتوور و پێکھاتەیا کەسەکێ دروست ژ لایەنێ دەروونی ( نەفسی)، لابدەتن و ڤاژێلە ببیتن و ژ خۆ نەگریتن یان نەھێتن و ( عینادێ) بکەتن و نەمینیتە لبن سیبەرا جەنابێ بارزانی دێ لبەر تیرەکا تاڤا ئاگرێ دوژمنان و عەرەبێن شۆڤینی و ڕەشەکێن وان ل کوردستانێ و ئیرانێ و سوریا و تورکیایێ سۆژیتن و خوەلی پێوەر بیتن. ئەو خوەلییا سەلاحدەینکێ ئەیووبی بسەرێ بابۆکالێن مە وەرکری و ھەتا ( قڕنێ قیامەتێ ) ئەم ژێ دەرناکەڤیین. ھەکەر ئەو ل شوینا دانەبکۆشتنا باب و باپیرێن مە بۆ پاراستنا شام و مسرێ، دوو سەنتەرێن تێکدانا ڕەوشتێ ئیسلامی ل جیھانێ، کوردستان و کوردستانی بار کربان و ب ئیسلاما پیرۆز و بھایێن وێ یێن جوانڤە بربانە ئەو جھێ نۆکە دبێژنێ ئەمریکا دا ئەم وەکی پاشایان ژین. لەوما بۆ ئەوێن دڤێتن ب دەنگێن خۆ مە بۆ خزمەتکرنا ھزرا شۆڤینیزما عەرەبی قۆلبەتسی و کەلەمچە بکەن و وەکی سەلاحەدینکێ ئەیووبیێ (خۆدێ ژێ نەڕازی) بێخنە بەر ئاگرێ داعش و ئەلقاعیدە و ئەنسارۆئلنەئیسلام و حەشدێن شەعبی و وەتەنی و سوپایێ نەپاسداران و خزبۆلا و سووپایێ ...ھتد، بلا باش بزانن دێ لھەمبەر دیرۆکێ و زارۆک و نڤشێن ئاییندە بەرپرسیار بن. ئەو ژی دێ وەکی نۆکە ئەم لەعنەتێ ل ئەوێن پێشی خۆ دکەین دێ لەعنەتا ل مە کەن. ئەم ھەمی بەرامبەری ئاییندەیا خۆ و زارۆکێن خۆ بەرپرسین. بلا بۆ خێرا وان دەنگێن مە بۆ وان بن، ئەوێن ھیچ نەبیتن ژ نانەکێ، و "ژ گایەکێ گۆھی نیشانی مە ددەن"، نەک ئەوێن وی " گۆھی" ژی نادەنە مە ھیچ یێ زکێ مە ژی ژ مە دستینن و دبەن و بسەر چیچانی و ئەفغانی و سعۆدی و مسری و ئۆردنی و ئەنگووشی و پاکستانی و سوودانی و مەغربی و توونسی و ... ھتد، دابەش دکەن و دبێژن بلا ئەو تێر بن و بلا ئەم و زارۆکێن مە برسی. چونکی ئەو مۆسلمانن و پیرۆزن و ئەم نە مۆسلمانین بەلکۆ ئێزدینە و تیاریینە و ئەرمەنینە و ئاشوورینە و کاکەینە و سائیبەینە و شەبەکین و شێعەینە و ... کوردین و نەپیرۆزین!! ئەو ژ ئەسمانا ( نازل ) بینە و ئەم ژ ڕێخێ چێبینە!! ئەو ( نەفسن) و ئەم نە! ئەو مێنتالیتە و ھزرە دگەل لۆژیکی و سروشتێ مرۆڤێن ئاسایی و دەرووندروست ناگۆنجیتن. نینە ل جیھانێ تو بۆ ( مللەتەکی) بژی و خۆ و زارۆک و سەر و ( مال) و (حالێ) خۆ بۆ وان بکەیە قۆربانی و گۆری وان بکەی، و ئەو ژی بۆ تە وەسا بن وەکی سەدامێ گۆڕبگۆڕ و ... مالکی و ....ھتد. ھەرە بەرێ خۆ بدەنە جیھانا ئەڤرۆ. بزانن کا خەلک بۆ نەتەوە و خۆ چ دکەتن. نینە کەس خزمەتا خەلکێ بکەتن تنێ ( بیئاقل ) نەبن! ل کیرا ئایینێ پیرۆزێ ئیسلامێ ئەڤ تشتە ھەیە؟؟ بێگۆمان نینە. کەس ھندی ئایینێ ئیسلامێ مرۆڤ و پێدڤیاتیێن تایبەت و کەسۆکی و جڤاکی و نەتەوەیی پێکڤە گرێ نادەتن و کەسێ نەشیایە وەکی وێ ھەڤسەنگی ( تەوازنێ) د ڤێ چەندێ دا بکەتن و ئەڤە د ئایینێن دیتر دا ئێکە ژ خالێن لاوازی و شکەستنا وان ئایینان، بەلێ نە ئەو ئیسلاما ھندەک کەس بۆ بەرژەوەندییا خۆ و خەلکەکێ ب پنی و پەڕۆکان کراس و فیستانەکێ وەکی خۆ ژێ دۆری و دکەنە بەر وی یێ وەکی وان بیتن و وەکی وان ھزر بکەتن و لبن ( ئەمرێ) وان بیتن و خزمەتا عەرەبان بەری یا ھەمی کەسوکارێن خۆ دەینیتن. بەلێ ئەی خەلکینۆ ل دەنگدانێ وەک پێشمەرگێ سەلاحەدینکێ ئەیووبی کوردپەروەر بن! ب خۆدێ کەس ژ مرۆڤی و خەلکێ کوردپەروەرێ کوردستانێ بۆ مە بلا گرنگتر نەبیتن. دێ عەرەبەکێ شۆڤینی چ بۆ تە کەتن، ھەکەر وەک ھزار سالێن بۆری و ھنگی وەکی ل خەلافەتا ئەمەوی و عەباسیدا، وان ئەم و ھەمی ( غەیری ) عەرەب وەکی خۆلامێن خۆ ھژمار دکرین و بچاڤێ سەگەکێ عەرەبان تەماشەی مە دکرن و ھنگی وەکی سەدامکێ گۆڕبگۆڕ ئەم ئەنفال و عەلۆی ئەم کێمیاباران دکرین و کچێن مە ل وەلاتێن عەرەبی، و وەکی نۆکە وێ دگەل کچێن برایێن مە یێن کوردێن ئێزدی دکەن، چونکی ئەوان ھەستا خۆکێمدیتنێ لنک پەیدا بوویە و بەروبەرسینگێن وان بەرنادەتن، یا کۆ ژ ھزاران سالێن بندەستیەکا ب دلۆڤانییا ئاریاییان دگەل وان دا، وەک کەربەکێ ژ کوردان یا د دلێ وان یێ پیس و شۆڤینی دا ما. ھشیاری کچێن خۆ بن. داعشێن شۆڤینی بڕێڤەنە و ھندەک ئاشکرانە و ھندەک نافخۆیی و ڤەشارتی. ھەکەر نۆکە ژی ھوین ب شێوازێ کەڤن ھزر بکەن دێ بەرھەم وەکی ھنگی و نەخۆشتر ژی بیتن. خەلکینۆ گەلەک گەلەک گەلەک ھشیار بن!
ژێدەر: ١- ھەریری، محەمەد (٢٠١٥). داعش کێیە و مەشروعیەتی لە کام سەرچاوە وەردەگرێت، دەزگای ڕاگەیاندنی ستاندەر، زنجیرە(١٦)، چاپی ئەلێکترۆنی (١)، ھەولێر: کوردستان، ماڵپەڕ(www.skurd.net)، ئمێیل([email protected])، ( ١٧٧)ل. ٢- ستونی، عەرەفات کەرەم (٢٠١٧). ئیسلامی سیاسی و ھەڵبژاردنی داھاتووی عێراق، گۆڤار گۆڵان، ژ. (١١٠٩ )، لە (٧/٢/٢٠١٧)، لل. (٤٤-٤٧)، ھەولێری پایتەخت:کوردستان.
*بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و پەروەردەیی/فاکۆلتییا پەروەردە/ زانینگەھا زاخۆ