بەدرێژایی دەوڵەتی عێراق، یاسا بۆ پاراستنی مافی كورد دەرنەچووە، تەنیا لە چەند قۆناغێك یاسا و دەستوور دانی بە مافی كورد ناوە، ئەویش لە چاكەی بەغدا نەبووە، بەڵكو هۆیەكەی بەرخۆدان و شۆڕشی كورد بووە، بەغدای ناچاركردووە لە چەند بڕگە و ماددەی دەستوور ناوی كورد بێت، وەك قۆناغی دوای كۆتایی هاتنی سەردەمی پاشایەتی لە 1958 و گەڕانەوەی بارزانیی نەمر لە یەكێتی سۆڤیەت و دەستپێكردنی قۆناغی كۆماری ، لە دەستووردا ناوی كورد وەك هاوبەش لەگەڵ عەرەبدا هات، دواتر لە دانانی ئەنجوومەنی سەرۆكایەتی كە ئەنجوومەنێكی كاتی بوو، كوردیش لەپاڵ سوننە و شیعە نوێنەری هەبوو.
رێككەوتننامەی 11 ی ئاداری 1970 ش بەڵگەنامەیەكی گرنگە، بەغدا دانی بە مافی كورددا ناوە، ئەوەشیان هەر لە ناچاری بوو، چونكە خەڵكی كوردستان لە ڕێی شۆڕشی ئەیلوولەوە، بەغدایان ناچاركرد ئەو رێككەوتننامەیە ئیمزا بكات، لە دەستووری 2005 یشدا، دیسان برایانی عەرەب بەناچاری، نەك بە قەناعەتەوە، واقیعی هەرێمی كوردستانیان قبوڵكرد، ئێستاش لەو دەستوورە پەشیمانن.
عەرەب بە سوننە و شیعەوە، پێیانوایە دەوڵەت تەنیا بۆ ئەوانە، بۆیە بەلایانەوە ئاساییە، یاساكانی ئەو دەوڵەتە كورد نەپارێزێ، ئەوان بۆخۆیان، بە حكوومەت و سوپاشەوە رازی نەبوون، میلیشیای چەكدارییان دروستكردووە، لەپەنای سوپا كە تەنیا عەرەبی لە عێراق پاراستووە، یاسایان بۆ میلیشیا چەكدارییەكان دەركردووە و پشتیوانیی دارایی دەوڵەتیان بۆ فەراهەم كردوون، وەك یاسای (حەرەس قەومی) لە 1963 سەردەمی دەسەڵاتی عەرەبی سوننە و یاسای (حەشدی شەعبی) لە 2016 سەردەمی دەسەڵاتی عەرەبی شیعە، تاوانەكانی حەرەس قەومی لە یادگەی خەڵكی كوردستان ماوە، ئاراستەی كاری حەشدی شەعبیش دیارە.
تارق حەرب شارەزای یاسا، لە رۆژنامەیەك نووسیبوی:" هەندێ رێكخراوی كۆمەڵگەی مەدەنی لە هەرێمی كوردستان، داوای نەهێشتنی پشووی 6 ی كانوونی دووەم یادی دامەزراندنی سوپای عێراق دەكەن، بەڵام ئەوە نایاساییە و واقیعی نییە، چونكە یاسا ئەو پشووەی لە ساڵی 1946 رێكخستووە و لە سەردەمەكانی دواتریشدا دیسان بە یاسا رێكخراوەتەوە"، ئێستاش كە كورد باسی سەربەخۆیی دەكات و دەیەوێ بیكاتە بابەتی گفتوگۆی هەولێر و بەغدا، دیسان ئەو برایانەمان دەڵێن، داوای كورد یاسایی نییە و دەستوور ڕێگەی پێ نادات، ئاخر هەر ئەو تێڕوانینەیە، وایكردووە بەدرێژایی دەوڵەتی عێراق، لە سایەی ئەو یاسایانەدا كورد تووشی نەهامەتی ببێت، سەدام هێشتا بەتەواوی ئەنفالكردنی كوردی رانەگەیاندبوو، كاتێ بارزانییەكانی ئەنفال و بێ سەروشوێن كرد، لەبەرچاوی هەموو جیهان گوتی: سزای خۆیان وەرگرت و رەوانەی دۆزەخ كران".
ئێستاش دەیانەوێ بەناوی یاسا و دەستوور، لە دۆزەخی عێراقدا بمانهێڵنەوە، پرۆژەی هاوپەیمانی نیشتمانی بەجۆرێك نووسراوە، كورد ناچار بە مانەوە لەو دۆزەخەدا دەكات، پرۆژەكە لە پێشەوە دەیەوێ كورد ئیمزای بكات كە عێراق بە یەكگرتوویی بپارێزێ و جیانەبێتەوە، بە ئاشكرا داوای زۆرینەی سیاسیش دەكەن، ئەوكات ئەوەندەی لە دەستوور هەمانە، ئەویش نامێنێ، لێرە پێمان هەڵدەڵێن كە چوونەوە بەغداش، بەپێی ئەو یاسایەی خۆیان گەرەكیانە مامەڵەمان لەگەڵدا دەكەن، ئایا گرەنتیی دووبارە نەبوونەوەی مەینەتی هەیە؟ بەغدا بەو دۆخەی ئێستایەوە قوتمان دەبڕێ، ئەدی ئەگەر ترس نەما و بەهێزبووەوە؟! ساڵانێكی زۆرە پێچەوانەی قسەی جوان و بەڵێن دەبینین، تەنیا ئەوە ماوە، یاسایەك بە ئاشكرا بەناوی یاسای رەوانەكردنی كورد بۆ دۆزەخ دەربكەن.