ساڵی 2016 بەهەموو ناخۆشی و خۆشییەكانی (سەركەوتنەكانی پێشمەرگە بەسەر تیرۆریستانی داعش و گەڕانەوەی ناوچە كوردستانییەكان و قەیرانی ئابووری و ململانێی نێوان حزبە كوردستانییەكان)مان بەڕێكرد، بەهەمان شێوە لەساڵی 2017دا پێشوازی لەكۆمەڵێك رووداو و گۆڕانكاری نوێ دەكەین، كە هەندێكی تەواوكەری شوێنەواری رووداوەكانی ساڵی رابردوون، هەندێكیشی گۆڕانكاریی نوێن، بەتایبەتی دەستبەكاربوونی ئیدارەی نوێی ئەمەریكاو بەهێزبوونی پێوەندییەكانی كوردستان لەگەڵ وڵاتانی فەرەنساو ئەوروپا.
بۆچوون و پێشبینییەكانمان بۆ ئەمساڵ هەرچۆنێك بێت، هەمووان لەسەر ئەوە كۆكن كە بۆ گەلی كورد جیاواز دەبێت و ئەگەری گۆڕانكاریی نەوعی لەئارادایە، بەتایبەتی گەر بێتوو پێشبینی و داواكارییەكانی سەرۆك بارزانی لەناوخۆی كوردستاندا جێبەجێكرا. ئەوەی هاندەرو یارمەتیدەری باشبوونی دۆخەكەو رەوانەوەی زۆر لەهۆكارەكانی قەیرانە ئابوورییەكەیە، هەر لە بەرزبوونەوەی نرخی نەوت و پێشهاتەكانی مانەوەی بەهای بەرمیلێك پترۆڵ لەنێوان 50-60 دۆلارو ئەگەری دانانی بنكەی سەربازی ئەمەریكا لە كوردستان و دووركەوتنەوەی مەترسییەكانی تیرۆریستانی داعش، ئەم ئەگەرانە هەمووی تا رادەیەك دۆخە سەختەكەی قەیرانە ئابوورییەكەو شوێنەوارە مەترسیدارەكانی لەسەر خەڵك و هەرێمی كوردستان كەم دەكاتەوە، تەنانەت سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەچەند بۆنەیەكدا ئاماژەی بەسووكبوونی قەرزەكان و كەمكردنەوەی خەرجییە گشتیەكان كردووە، تا دۆخی ئابووری بەرەو باشتر بڕوات، دۆخی سیاسی و كۆمەڵایەتیش لەكوردستاندا بەرەو هێمن بوونەوە دەچێت.
بەدەر لەمە ئەو رەشبینییەی كە ئێستا هەمانە بەرامبەر ئەوەی لە سلێمانی دەگوزەرێت و قووڵبوونەوەی ململانێ حزبییەكانە كە زیانی گەورەی بۆ گەلی كورد دەبێت. گرفتەكە لەوەدایە كە خۆت بەدیلێكت نەبێت و بەو بەدیلانەش رازی نەبیت كە بەرامبەرەكەت پێشكەشی دەكات، بەردەوامبوونی ئەو ئاشوب و پشێوییە بێ هۆكارو بێدەست نییە، كۆمەڵێك هاوكێشەی دیكەی دەرەكی تێدایە بۆ پەرتەوازەبوونی یەكڕیزی و تەبایی نێوماڵی كورد، ئەوەتا چەكدارو پیاوانی هەواڵگری و دەزگا سیخوڕییەكانی وڵاتانی دەوروبەر بەئاسانی دێن و دەچن لەكوردستان و بەتایبەتی لەسلێمانی.
من پێموایە دەبێت حزبە كوردستانییەكان دەستبەرداری تێكشكاندن و پیلاندانان بن دژ بەیەكتر بەتایبەتی لەنێوان هەردوو هێزی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان ئەو دوو هێزە سوود لەبەهێزی یەكتر وەردەگرن و بۆ راگرتنی باڵانسی هاوسەنگییەكان و رێگە نەدان بەفشارو پاڵەپەستۆهێنان لەسەر هەرێمی كوردستان. هەروەها ئێستا لەسلێمانی لە غیابی ئەو هاوسەنگییە سیاسییەدا جۆرێك لەو پشێوییە دروست بووە كە ئێستا بەتایبەتی لەدەڤەری سلێمانی دەیبینین.
تەنیا گرفتێك لەبەردەم هەرێمی كوردستان كێشە نێودەوڵەتییەكان و هەژموونی هەرێمی وڵاتانی دراوسێیە لەسەر كوردستان كە رێگرە لەوەی لایەنە سیاسییەكانی كوردستان بەرەو چارەسەركردنی كێشە ناوخۆییەكان بچن، بەبەردەوام فشارو پاڵەپەستۆو هاندانیان هەیە بۆ ئەوەی چەند لایەنێك ئەجیندەی ئەوان لەكوردستان و عێراقدا جێبەجێ بكەن و یەكڕیزی نێوماڵی كورد دروست نەبێت، ئەو وڵاتانە پێویستیان بەوە نییە لە رووی سەربازییەوە زیان بەهەرێمی كوردستان بگەیەنن، ئەوان تەنیا بەهەژموونی سیاسیی خۆیان و تێكدانی نێوماڵی كورد ئەجندەكانیان جێبەجێ دەبێت.
بەڵام ئومێدم زۆرە دوای سەركەوتنەكانی هێزی پێشمەرگە، سەركردایەتی سیاسی و سەربازی رێگە نەدەن بەو ئەجندە دەرەكییانە لەهەرێمی كوردستان جێبەجێ بكرێت و پاڵپشتی هەوڵەكانی سەربەخۆیی ئابووری و سیاسی و سەربازی كوردستان بكەن، بەتایبەتی دوای ئەو قوربانییە گەورەیەی كە هێزی پێشمەرگە بۆ بەرگریكردن لەكوردستان و گەڕانەوەی ناوچە كوردستانییەكان داوێتی و خۆی لە زیاتر لە 1500 شەهید و سەدان بریندار دەبینێتەوە، ئەمە جگە لەوەی ئەو ناوبانگی و دەستكەوتەی كە ئێستا لەناوەندە جیهانییەكان بەدەستی هێناوە.
یەكێكی دیكە لەو ئەجیندە دەرەكییانە، بوونی PKKیە لەشنگال و زۆر ناوچەی تری كوردستان كە دەرئەنجامەكەی لەژێر فشاری هێزی پێشمەرگە دەبێت چەكدارانی پەكەكە لەشنگال بكشێنێتەوە بۆ قەندیل و هەندێك شوێنی دیكە، ئومێدەوارم پەكەكە چیدیكە بەو عەقڵییەتە كار نەكات كە زیاتر زیان بەخەبات و كاروچالاكیی خۆی بگەیەنێت، چونكە وابەستەیی بەهەژموونی وڵاتانی دراوسێ هیچ سوودێكی بۆی نابێت، ئەوەی ئێستاش دەیكات تەنیا كاولكردنی كوردستانی باكوور و لێكهەڵوەشانی هەموو جومگەكانی ئەو ناوچەیە بووە، وابزانم هەر لەسەرەتاشەوە ئەمەی ویست تاوەكو سەلاحەدین دەمیرتاش بەهێز نەبێت و باڵی عەسكەری بەزاڵی بمێنێتەوە.
مەسەلەی (ئازادكردن، یا وێرانكردن)ی موسڵ خوێندنەوەی زۆر هەڵدەگرێت، چونكە تا ئێستا تەنیا پرۆسەی سەربازی بەڕێوەدەچێت و وردەكاری و ئەگەرو ئەجیندەكانی دوای پرۆسەكە دیار نییە، كە دەرئەنجام ئازادكردنە، یا وێرانكردنە كە هەرگیز بڕواناكەم حەشدی شەعبی وا بەئاسانی واز لەدەستكەوتی زیاتر بهێنن، بەتایبەتی هەڵوێستی ئەو گروپە چەكدارانە بەرامبەر هەرێمی كوردستان و ئەزموونەكەی دیارو لەبەرچاوە، ئەوان گەرچی ململانێیەكی قووڵیان لەنێواندا هەیە، بەڵام لەمەسەلەی دژایەتیكردنی كوردستان لە رێگەی حەشدی شەعبییەوە كۆدەنگییەك هەیە، تەنانەت لەناو حزبی دەعوەشدا لەنێوان لایەنگیرانی عەبادی و مالیكی ململانێ هەیە، مالیكی خەون بەكورسییەكەی عەبادی دەبینێت و بەو ئاراستەیە كار دەكات، بەڵام هەروەكو شیعەكان خۆشیان باسی دەكەن، مالیكی بووەتە كارتێكی سووتاو زەحمەتە جارێكی دی بەرز ببێتەوە، تەنانەت مەرجەعیەت بەهەموو شێوەیەك رەتی كردەوە كە پێشوازی لەهاوپەیمانێتی نیشتمانی بكات، بگرە سیستانی زۆر ناڕازییە لەسیاسییەكان و لێیان تووڕەیە لەبەر ئەوەی تاكو ئێستا سیاسەت لەعێراقدا لەلوتكەی شكستدایە و نەیتوانیوە ببێتە رەزامەندی گەلانی عێراق.
حەشدی شەعبی كە ئێستا پێیان دەوترێت حەشدی موقەدەس و تەقدیسێكی ئایینی و مەزهەبییان داوەتێ كە پارێزەری (حوسێن و عەلی)ن ئارەزووی سەركەوتنیان بینیوەو چێژ لەپەلاماردانی زیاتر وەردەگرن و پاڵپشتی ئایینی و جەماوەری شیعەو هەژموونی عێراقیان لەگەڵدایە، بەتایبەتی ئارەزووكردنیان بۆ كشانیان بەرەو ناوچە كوردستانییەكان لە دەشتی نەینەواو پارێزگای كەركووك و گەرمیان، كە ئەمە مەترسیی كەوتنەوەی گرژی و ئاڵۆزی لەو ناوچانەدا لێدەكەوێتەوە. حەشدی شەعبی ئەگەر هێزی هاوپەیمانان نەبێت، وا بەئاسانی كۆنتڕۆڵ ناكرێن و تەنانەت نەك تەنیا تەماعیان لەپارێزگای كەركووك و موسڵ هەیە، بگرە تەماعیان لەهەولێریش هەیە، ئەوان واچووەتە بیریان عێراق هەمووی یەك عێراقەو پێویستە داگیری بكەنەوە، ئەوەتا مالیكی بەئاشكراو نایشارێتەوە هەڕەشە بەرامبەر هێزی پێشمەرگەو خەڵكی كوردستان دەكات، ئەوەی لەو نییەت و مەبەستانە تێناگات، ئێمەین لە كوردستان یا نامانەوێت تێبگەین! سەیر لەوەیە ئەو پەرلەمانتارانەی كە لەبەغدا بەبۆچوونی كاڵفامانەی خۆیان پێوەندییان لەگەڵ مالیكی هەیە، هێشتا باسی گەڕانەوە بۆ بەغدا دەكەن، هەرچەندە ئەوان باش ئاگاداری عەقڵییەت و خواستی ئەوانن، هەربۆیە گەڕانەوە یا نەگەڕانەوە بۆ بەغدا بەهیچ شێوەیەك پێوەندی بەبەرژەوەندیی تاكی كورد، یا مووچەخۆرانەوە نییە، ئەمە هەمووی گاڵتەجاڕی سیاسییەكان و پەرلەمانتارانەو لەچوارچێوەی ململانێیەكی حزبیدایەو هێزەكان دژ بەیەكتر ئەنجامی دەدەن. لەلایەك فراكسیۆنی پارتی دیموكراتی كوردستان دەیەوێت كوردستان سەربەخۆ بێت، لەولاشەوە بزووتنەوەی گۆڕان و یەكێتیش تا رادەیەك دەیانەوێت وەكو مونافەسەیەكی هەیمەنەی پارتی لەكوردستاندا گەمەو فشارێك دەست پێ دەكەن.
دەرئەنجام بۆچوونەكان هەرچۆنێك بن بۆ خەڵكی كوردستان و مووچەخۆران هیچ گۆڕانكاری و دەستكەوتێكی تێدا نەبوو، هەمووان بەدەستی خاڵی دەرچوون، چونكە لەسایكۆلۆژییەتی تاكی عەرەبی و شیعەدا ئەوەیە بەهیچ شێوەیەك قبووڵی ئەوە ناكەن بەدەستی خۆیان كوردستانێكی ئاوەدان و خۆشگوزەران دروست بكەن، جوانترین نموونەش بڕینی بودجە بەهیچ شێوەیەك پێوەندی بەناردنە دەرەوەی نەوت نەبوو، ئەو كاتەی بەشە بودجەی هەرێمی كوردستان لەلایەن مالیكی بڕدرا لەكوردستانەوە 50 هەزار بەرمیل نەوت رەوانەی دەرەوە نەدەكرا، شیعەو حزبەكانی عێراق كوردستانێكی وێران و ناسەقامگیریان دەوێت نەك بووژاوە، لەم بۆچوونە بترازێت خۆدزینەوەو خۆخەڵەتاندن و گەمەی سیاسی و فریودانی خەڵكییە.
لەناو ئەم مەترسییانەو پێشبینییانە بوونی هێزی ئەمەریكاو هاوپەیمانەكان دڵنیاییەكی گەورەیە بۆ هەرێمی كوردستان، چونكە ئەگەر هێزی پێشمەرگەو هاوپەیمانەكان نەبووایە هەرزوو هەژموونی هەرێمی و عەقڵییەتی شەڕانگێزی عێراق زیانی بەخەڵكی كوردستان دەگەیاند، مانەوەو بەهێزكردنی ئەو دڵنیاییە كارێكی باشەو ئاسانیش نییە، چونكە زۆر جار هاوكێشە نێودەوڵەتییەكان توانای هاوكێشە هەرێمییەكانی نییە، كە زۆر فشاری وا دەكرێت هاوكێشە دەرەكییەكان تێكبدرێت، هەرچەندە بوونی هێزی پێشمەرگە بەو یەكڕیزییەی ئێستاو هێزی دیپلۆماسی هەروەكو چۆن لەهاتنی ئەمجارەی فرانسوا ئۆلاند بۆ كوردستان روویدا، یەكێكە لەهەنگاوە گەورەكان و دانپێدانانێكە بەوەی كوردستان تەنیا هەرێمێك نییە لەعێراق، بەڵكو خاوەنی سیادەو دەسەڵاتەو بەرەو سەربەخۆیی دەچێت، لەم روانگەیەشەوە هاتنەكەی ئۆڵاند لە روانگەی دیپلۆماسیەتی نێودەوڵەتییەوە واتا كوردستان كیانێكی سەربەخۆیە و جارێكی دی عێراق ناتوانێت پەلاماری بدات.
لەلایەكی ترەوە ناتوانرێت هیچ شیكارییەكی سیاسی و ئابووری بۆ دۆخی داهاتووی هەرێمی كوردستان بكرێت، بێ ئەوەی ئاماژە بەئیدارەی نوێی ئەمەریكاو حزبی كۆماری و ترامپ بەتایبەتی بكرێت، چونكە كۆمارییەكان بەگشتی حزبێكی توندن و سیاسەتی دەرەكی وەكو جوزیف نای دەڵێت لە رێگەی هێزی رەقەوە مامەڵە دەكەن، بەهاوشێوەی جۆرج بۆش و بۆشی باوكیش، ئەمەش بەپێچەوانەی حزبی دیموكراتەكانە كە مامەڵە لەگەڵ دۆخە نێودەوڵەتییەكە لەرێگەی هێزی نەرمەوە دەكەن. ترامپ ئەگەر لەهاوشێوەی جۆر بۆش و بۆشی باوك رەقتر نەبێت، ئەوا نەرمتر نییە، بەتایبەتی ئەوەی پێوەندی بەهەژموونی ئێرانەوە هەیە لەعێراق، بەڵكو كاری سەرەكیی ترەمپ و ئیدارەی نوێی ئەمەریكا بڕینی هەژموونی كۆماری ئیسلامی ئێرانە لەعێراق و ناوچەكەدا ئەمەش بەبێ بوونی بنكەی سەربازی ئەمەریكا جێبەجێ ناكرێت. بەو ئومێدەی بنكەیەكی گەورەی سەربازیش لەكوردستاندا دروست بكات، ئەمەش زۆر رێی تێدەچێت، چونكە ئێستا توركیای ئەمەریكا گومانی كەوتۆتە سەر دوای ئەوەی مامەڵەو پێوەندی لەگەڵ رووسیا هەیە، تەنانەت ئەمە كاریگەری لەسەر هێزی ئەمەریكا لە بنكەی ئالجەرلیك هەیە، بوونی ئەو بنكە سەربازییە لەكوردستاندا پێگەی ئەمەریكا لەناوچەكە بەهێز دەكات و وڵاتی توركیا دەگەڕێنێتەوە ناو جەمسەرگیری ئەمەریكا بەوەی وا لەتوركیا دەكات كە ترسی لەبوونی بەدیل و ئۆپشنی نوێی هەبێت كە كوردستانە. بەمشێوەیە هاوكێشە نێودەوڵەتییەكان هەرچۆنێك بێت دەبێت سەركردایەتی سیاسی كوردستان ئاوڕێكیش بۆ هەژموونی وڵاتانی دراوسێ بداتەوەو ئاگاداری خاڵە بەهێزو لاوازەكانی خۆی بێت.