دیارە زمان ئێکە ژ کەرەستێن گرنگێن پەیوەندیێ دناڤ نڤشێ مرۆڤان دا. زمانی ژبلی کۆ رەھەندەکێ جڤاکیێ ھەی وخەلەکا ب ئێک و د ئێک گەھشتنا مرۆڤانە، ھند ژی گرێدایە ب لایەنێن بایۆلۆژیکی و سایکۆلۆژیکیێ وانڤە. دیارە لایەنێ ئێکەم خۆ د گەشە و وەرارا مرۆڤیدا دبیتن دەمێ کۆ مرۆڤ دگەھیتە ئاستەکێ دیار ژ ژیێ خۆ ھنگێ دشیّتن باخڤیتن. ھەر چەندە ئەڤ چەندە لدویڤ گەلەک ھۆکارێن دەروونی وجڤاکی وپەروەردەیی وبایلۆژیکی ژ کەسەک و زارۆکەکی بۆ یێ دیتر دھێتە گھۆرین وجیاوازە.
ھەروەسا ژی زمانێ مرۆڤی پەیوەندییەکا بھێزیا دگەل لایەنێ سایکۆلۆژی لنک مرۆڤانڤە ھەی. نەساخیێن دەروونی وھەتاکۆ مرۆڤەک نەساخ ولەش ئێش ژ ڕوویی زمانەوانی ڤە وەک کەسەک تەندروست و دەروون دروست نینە، ئەڤە ئانکۆ ئەو لایەنێن مرۆڤی کارتێکرنێ لسەر چەوانییا لایەنێ زمانەوانیێ وی دکەن. گەلەک جاران وەسا ھزر دھێتەکرن نەتەوە بەرھەمێ زمانەکی یە. بەلێ بسپۆرێن زانست د وێ باوەرێدانە جڤاک و نەتەوە شێواز وستایلێ ژیارو ژیان و رەفتارو سەربۆر و دیرۆکا وانن کە خۆدێ زمانەکی دروست دکەتن. ئانکۆ زمان ژ ئەگەرێ ڤان ڤاکتەران دھێتەگھۆرین وئەڤە ژی ئاساییە و بەلگە ژی گەلەک زمانن کە ب بۆرینا دەمی وقۆناغێن دیرۆکی ھاتینەگھۆرین وبەلکۆ ژی ژناڤچۆینە.
و زمانێ کوردی ژی ئێکە ژ وان زمانێن ژ ڤان یاسا و فاکتەران دویر وڤەدەر نینە. ئەڤی زمانی ژی وەکی گەلەک زمانێن دیتر گەلەک جۆرێن ئاریشەیێن خۆەیێن ھەین، لێ دگەل ھەمی ڤان ئاستەنگییان دشێتن ب وێرەکیفە بھێتەگۆتن ئێکە ژ زمانێن خوەش وناسک وزیندی وشرین وتێر رامان، و سەرھەمیان را زمانەکێ سادەیە. سادەیە ژ لایەنێ رێزمانی وستایل وپێکھاتە وستراکتوور ودەربرینێ و ڕامانێ و دەولەمەندیێ ڤە. گەلەک بسپۆر و زانا ژ نەتەوەێن جۆداجۆدا گازندەی ژ زمانێ خۆ دکەن. عەلی وەردی وەک ئەرەبەک بەردەوام د بەرھەمێن خۆە دا گازندەی ژ زمانێ خۆە دکەتن و وی ب زمانک ئالۆز ددەتە ھژمارتن وب ئێک ژ نیشانێن ئالۆزیا کەساتیا ئەرەبی ددەتە زانین. زانایێن زمانێ رۆسی بەردەوام گلەیێ ژ زمانێ خۆە دکەن و من ئەڤ چەندە دەمێ ل زانینگەھا حکومی پەروەردەییا مۆسکۆ خوولا فێربوونا ڤی زمانی ددیت ژ زاردەڤێ مامۆستایێن بسپۆرێن زمانێ رۆسی گۆە لێ دبوو. وان نەدڤەشارت کە بسپۆرێن زمانێ رۆسی بەردەوام د کۆنگرە و کۆنفرانس و داخویانی و لێدوانێن خۆە دا بزاڤێ دکەن ڕێَََََکەکێ ببینن دا ڤی زمانێ ژ لایەنێ ڕێزمانی ڤە بسانەھیتر لێبکەن ودیارە ژی ئەڤ بزاڤە ئێکە ژ وان بزاڤێن ھەر نەتەوەک و نەخاسمە دەولەتەکا زلھێز وەکی رۆسیا دڤێتن ژبلی داگیرکرنا سەربازی ولەشکەری وسیاسی وئابۆری، ب کەلتوور وفەرھەنگ وزمان ژی بەردەوامیێ بدەتە ڤێ سیاسەتا خۆە. مە ئەڤ جۆرێن ئاریشەیا د زمانێ کوردی دا نینن، چونکی ئەم نە ئەو نەتەوەینە بزاڤێ بکەین کەلتوور وزمانێ خۆە بسەر خەلکێ ونەتەوەێن دیتر دا بسەپینین، چونکی ئەزموونا دیرۆکی ئەم یێن تێگەھاندین کە ئەڤ کارە چەند بارگرانیێ لسەر مل وسایکۆلۆژیا کەسێن نەکورد دروست بکەتن.
ئاریشا زمانێ مە ئێکنەگرتنە کە ئەگەرێن وێ ژی لنک ھەر کەسەکێ رەوشنبیر رۆھن وئاشکرانە وبەھرا پتر خۆ د ھندێ دا دبینیتن کە ب سەدان سالە نەتەوێ مە بسەر ھژمارەکا نەتەوەیێن دیتر دا ھاتیە پارڤەکرن و دابەشبووی. ڤێ بناسا کارتێکەر ل ھەر پارچەکا کۆردستانێ چێڕۆکا وێ جیاوازە. چیڕۆکا ململانێ ودژاتیا دوو دیالیکتێن کۆرمانجی وسۆرانی ئەو چێرۆکا تەحل ودژوارە یا ئەم پێدحەسیێن و ئێکە ژ چەندین ئاریشەیێن ڤی زمانی لنک مە. جارەکێ ل دھۆکێ ڕێکا من کەفتە جھەکی وئەز ل وێرێ گەھشتمە نڤێسکارەکێ ژێھاتی وپر ئەزموون. ئاخفتنێ ئاخفتن ئیناندو گەھشتە ھندێ کە ئەو رەوشنبیر ئاماژە ب ھندێ بدەتن کە ئەو گەلەک شەیدایێ دیالێکتی سۆرانی نینە و دەگمەن تشتی پێ دخوینیتن. ھەلبەت ئەڤ ھزرە لنک من تشتەک نوی نەبی. بۆ من، کەسەکێ بەھدینی، ھەر دوو ئەڤ دیالێکتە وەک ئێک و بەلکۆ ئەز ژبەر کار و ژیانا سیاسی لناڤ ھەر دوو کوردستانێن باشۆر و ڕۆژھەلات و بکارئینان ونڤێسین وئاخفتن ب دیالێکتی سۆرانی ژی نە ھند یا بزەحمەت بی، ھەرچەندە نابێژم ئەز وەکی دبێژن فولێ فولم. دیارە دەمی نە ھێلا ئەم ھند گەنگەشا بابەتی بکەین. دیارە ئەوی بۆ ئاخفتنێن خوە بەلگەیێن ھەین وتێرا ھندێ بۆ خوە ھێجەت ویان بەلگە ھەنە. مرۆڤ وەسانە ھەکەر بڤێتن حەز ژ تشتەکی بکەتن یان کەربێن خۆە ژێڤە بکەتن دشێتن ب ھزاران ھێجەتا ب پەیدا بکەتن و بتراشیتن. د ئاخفتنەکا خوە دا وی ئاماژە ب ھندێ دا کە ژبەر ھندک ئەگەران وئێک ژ وان ژی وی حەز لسەر وی دیالێکتی نینە چونکی نێزیکە و وەکی زمانێ فارسییە یان وەکی وی گوتی گەلەک ژ تێگەە و زاراڤێن وی یێن ژ زمانێ فارسی ھاتینە وەرگرتن.
دیارە وی رەوشنبیرێ ھێژا و خۆدان شیان وبناڤ و دەنگ نەدڤیا یان نەدشیا ڕاستەخو ئاماژەی ب ھندێ بدەتن کە وی کەرب ژ ئیرانێ وفارسان ڤەدبیتن. ھەلبەت بلا ئەم ڤان دوو ناڤان تێکەل نەکەین چونکە فارسی پشکەک ژ ئیرانێ و نەتەوێ ئاریاییانە،کە کورد ژی دکەڤنە د خانەی وی نەژادی دا. ول ئیرانێ ژبلی فارسان (پارسیان) نەتەوەیێن دیترێن ئاریایی یێن وەکی ئازەر، کورد، بەلوچ، ئەرمەن وھندەکیێن کێمتر، وھەروەسا ئەرەب ژی دژین، بێ لبەرچاڤگرتنا ئایین و مەزھەبێ وان. بەلێ ئەز وەکی بسپۆرەکێ سایکۆلۆژی وئاگەھدار ژ بیروباوەرێن ڕێباز و قوتابخانا شروڤەکارییا فرۆیدی و ھەروەسا دەروونناسێ بناڤ و دەنگێ ئاریایێ فارس ئەبو عەلی سینا،دشێم بێژم ئەڤ جۆرێن دەربڕینا ئاماژەنە بۆ چ تشتەکی. ئەو دەربڕینیێن ژ نشکەکێ ڤە و دروست دەرکەفتی و بێدەستێ ئێکن ژ ھێمایێ ھەبوونا ھژمارەکا گرێ یێن دەروونی بەرامبەر کەس یان لایەک یان نەتەوەیەکی. ئەو دیتنە بەرھەمێ سەربۆرەکا پەروەردەیی وچڤاکی وئاساییە ژ ژیانا مرۆڤان ولنک کەسێن جۆداجۆدا و لدۆر بابەت وکەسێن جۆدا پەیدا دبیتن.
ئەڤا لڤێرێ ئەز وەکی بەرسڤ دنڤێسم بلا لنک ھندەکا نە بیتە ھێجەتەک ژ گازندەکرنێ کو ئەز بەرگریێ ژ ئیرانێ و فارسان دکەم. دیارە ھەکەر من نێزیکی دوو دھکان نانێ ئیرانێ خوار بیتن و ل وی وەلاتی ھاتبمە پەروەردەکرن وتێکەلیا کەلتوورێ وان کربیتن نابیتە ھێجەت ئەز بەڕەڤانیێ ژ زۆرداری و ستەما وان ل کوردان بکەم. من ژبیر نەکرییە پشتی نەمانا دەسھەلاتا خەلیفەیێن عەباسی ل ئیرانێ و ھاتنا ئیرانی وفارسان بۆ سەر کۆرسیێ دەسھەلاتێ لسەر دەمێ جۆداجۆدایێن دیروکێ یێن و لایەنێن وەکی سامانی، بۆیھی، ال زیار، غەزنەوی، و ئەفشارییا وسەفەوی و قاجاران، و پەھلەوی و ھەتا لسەردەمێ کۆمارا ئیسلامییا ئیرانێ چ دگەل کوردان ھاتییەکرن. ھەرچەندە مەبەستا من ژی (نمەک حەرامی کرن) نینە و تنێ گەنگەشەکا زانستیە،بەلێ پێدڤییە مرۆڤ بۆ ھەر بابەتەکی تنێ تەماشەی لایەکێ وێ نەکەتن و ژ دوو یان چەند ئالییانڤە وێ بدەتە بەر ئێک دا وبریارێن خۆە دا تووشی خەلەتی و دەمارگیری ولایەنگیریێ نەبیتن. ئاخفتنا ڤی بەڕێزی دویر نینە ژ وی لایەنگیرییا بۆ کەلتوور وفەرھەنگ وزمان ودەسھەلاتا ئەرەبی ھەی. ئەڤێ گەنگەشێ ھیچ پەیوەندی ب بابەتێ ئایینی ڤە نینە و بلا ھندەک مە سەرا وێ چەندێ کافر و وزندیق نەھژمێرین. گەنگەشا مە ژ دەرڤەی بابەتی ئایینیێ گرێدای ب ئیسلامێ یە و ئەم بڤی بابەتی و چ جاران دژایەتییا وی ئایینی وھیچ ئایینەک دیتر ناکەین و ڤەناشێرین ژی ھەمی ئایین ب ئەسمانی ونەئەسمانی ( ئەوا خەلک بڤی ڕەنگی پۆلین دکەتن)، ھەمی ئەو بزاڤێن راستەقینە نەیێن بۆ چاکسازییا جڤاک و ژینگەھا کۆمەلایەتییا مرۆڤان یێن ژ ژێدەرکی دەست پێ کری، ونەخاسمە ئایینێ پیرۆزێ ئیسلامێ کە د سەردەمەکێ ڕەش وتاری بسەر کۆمەلگەھا پاشکەفتی و(جاھلیەتا) ئەرەبان ھاتە خۆارێ و وەکی خۆدایێ مەزن و دلوڤان بخۆ دبێژیتن داکۆ وان (ئاقل) بکەتن.
ئەڤ گەنگەشە بابەتەک گرێدایە ب کەلتوور و فەرھەنگێ نەتەوان ڤە. ئەو نەتەوەیێن بدرێژاھییا دیرۆکێ ھاتینە گۆرێ وھەر ئێکێ سەربۆرەکا تایبەت یا ھەی و د ئەنجامدا ھەر ئێک ژ وان ب تێکڕا کارتێکرنێ لسەر ھزر و بیرو باوەر و کەساتی و سایکۆلۆژیا تاک تاکێ ئەندامێن خۆ دکەتن.
من پێخۆش بوو پترتر دەلیڤێ گەنگەشا بابەتی دگەل وی بەرێزی ھەبایە دا بزانم بۆچی ئەو ھند نەیارێ فارسانە؟ ئەز پشتڕاستم ئەو دەمژمێرەکێ تنێ ژی ل ئیرانێ و دناڤ نەتەوەێن وێ نە ژیایە. ئەوێن دژاتییا کوردان دکەتن بەھرا پترتر مرۆڤیێن سیاسی نە، ئەوێن بەرژەوەندیێن وان وەسا دخوازیتن ئەڤ کاربھێتەکرن. خەلکا ئاسایی ھیچ ئاگەە ژ ڤێ چەندێ نینە و مژوویلی پەیداکرنا پارییەکێ نانی نە بۆ خێزانا خۆە وسیاسەت ل وی وەلاتێ زەنگین بەلێ ھەژار، ئەڤرۆکە یا کەفتیە د دەستێ ھژمارەکا خەوینمێژ و مەلا و مامۆستا و زەلامێن ئایینی و سەیدا دا.
ل سالا (١٩٨٦-١٩٩٠) من ل ستریۆ یان جھێ فرۆتنا کاسێتا و دروستکرنا رادیۆو (مسەجلا) کاردکر. ھۆستایێ من کورد بی وناڤێ ستریۆیێ ژی (لەگزی) بی. د وان چەند سالێن کارکرنێ دا ب سەدان سەربازێن ئیرانی، کە خۆشبەختانە بەھرا پترییا وان ژی فارس وئازەرێن ئاریایی بین دەمێ بۆ بھێنڤەدانێ ژ وان سەربازگەھێن لسە سنورێ عێراقێ – ئیرانێ و د وی دەمی و ل جەنگێ ھەشت سالییان دناڤبەرا وان دا ھەی، دزڤڕین مالێن خۆە، سەرەدانا مە دکرن و کاسێتین سترانبێژێن کوردی دکرین ودگوتن ئەم حەز ژ دەنگێ وان دکەین وگۆھێ خۆە ددەینێ. بیرا من دھێتن گەلەک حەز ژێکەرێن دەنگێ خۆدێ ژێ ڕازی حەسەن زیرەکی بین. نۆکە ئەز دێ پرسیارێ ژ ڤی بەرێزی ڕەوشنبیر کەم بلا بھێتن و ھەکەر د شیانێن وی یێن دارایی دا ھەبن سەرەدانا ھەمی " وەتەنێ عەرەبی" ھەر ژ بن چیایێ حەمرین ھەتا ریباتێ، بکەتن ھەکەر تێدا چار پێنچ (CD) یێن کوردی ژی ژ دل لنک خەلکێ وان وەلاتان دیتن بلا بھێتن سەرێ من د پاتکێ ڕا و وەکی داعشێ ژێڤەبکەتن، بمەرجەکی نە ئەو (CD) بن ئەوێن لنک ھندەک ھۆنەرمەندان ماین ئەوێن سەردەمەکی دگەل ھندەک ھۆنەرمەندیێن کورد ل لبنان یان جھەک دیتر ستران گۆتین و نە ئەو (CD) ئەوێن پشتی ھەڕفتنا ڕژێما بەعس و سەدامێ گۆڕ بگۆڕ وپشتی ئەرەبان دیتی کوردستان یا بوویە دیفاکتۆ و جیھان و وەلاتیێن زلھێز دان ب بوونا وێ ددەن وچاڤلێکریێ ئەو ژی ئیناندنە سەر ڕێکێ و یان ئەو وەلاتێن ژ ڕویمەتی یان ھندەک بەرژەوەندییان خۆ ل مە نێزیک کرین، و دزانن ھێدی مێرێ وان ل ئێراقێ نە مایە و ئیران یا کەفتیە د دەستێ شیعە و ئیرانێ دا. ژێدەرێن زانستی نیشان ددەن ب سەدان وشە و تێگەە ژ زمانێ کوردییا نۆکە بەری ھزاران سالان ژی بڤی ڕەنگی د زمانێن ئاریایێن کەڤن دا دھێنە دیتن و شوینەوارێن وان ل جھێن کەڤنار ب ئاشکرایی دھێنە دیتن(١، ٢). ئەز دێ بێژمە وی ڕەوشنبیری تۆ بۆچی دان ب سۆرانی وبەلکۆ ژی فارسی نادەی، ھەکەر ئێک کوردیە و ژێیاتییا تە بۆ وێ فێربوون یان زانین و بەلکۆ ژی تنێ دانپێدان ب وێ ئاماژەیەکە بۆ ھەبوونا ھەستا کوردینی و نیشتمانپەروەری و کورد پەروەریێ لنک تە؟ و ھەکەر بۆ زمانێ فارسییە ھەمان ھەست بۆ ڤیانا نەژادەکێ ل قۆناغیێن دیروکی یێن وەکی میدییا دا، کە سنوورێن دەستھەلاتا وان ژ چینێ و ھندێ ھەتا ئەوروپا و ڕۆمێ و باکورێ ئەفریقا و ھەمی ئاسیا ناڤین دەرباز دبوون و خۆ ل نێزیکی (١٠) مەلیۆن کیلۆمەترێن چارگۆشە ددا. باشە تە گۆھێ خۆە دایە ئاخفتنا خۆە و یا فارسان چەندین ھزار وشە، ژ ناڤ و وشەیێن سادە وەکی نان وپەنیر وشیرو ماست و دەست وپێ بگرە ھەتا وشەیێن زەحمەتێن وەکی نێچیرڤان (نەخجیربان) وھنگڤین (ئەنگەبین) و.... ھتد، د زمانیێن مە دا ھەڤپشکن، بەلێ چ ناڤ و وشە و زاراڤەیەک دناڤبەرا زمانێ کوردی وئەرەبی دا نابیتن تنێ ھژمارەکا وشەیێن ئایینی و گرێدای ب (شەریعەتی) ڤە نەبن، کە پشتی مۆسلمان بوونا کوردان ل سەدێ حەفتی و لسالێن نێزیکی (٦٣٦ز.) ھاتینە ناڤ کەلتوور و زمانێ کۆردی، کا دێ وشەیەک دیتر ھێتە دیتن یان نە؟ ھەکەر ژی ھەبن دەگمەنن و ژ ھژمارا تپلێن دەستی نابۆرن. بۆچی تۆ د قەھری ھەکەر وشەیەک فارسی د نڤێسینا تەدا ھەبیتن بەلێ لنک تە چ نینە ھەکەر ھزاران وشەیێن ئەرەبی د گۆتن و د نڤێسنێن و ئاخفتنێن تە دا ھەبن؟ ئەز ماوەیەکە بۆ ڕۆژنامەیەکا کوردستانێ بابەتان دھنێرم ڕەوشنبیرەکی وەکی تە ووشەیێن من یێن سۆرانی ھەلدگریتن ول شوینا وان ووشەیێن ئەرەبی ددەینیتن!! لنک دلەکی ھەلەچینیێ بۆ بابەتێن من دکەتن!!
ڕاستە ئەڤ ھەڤپشکی و ڤێکچونە زۆردارییا وان ل مە کوردان کری ژبیرا مە نابەتن، بەلێ ئەڤە ڕاستینە و یێن ھەین و وەسایە. جھێ داخێ یە ئەو پیڤەرێ تە بۆ دژایەتیکرنا دیالێکتیا سۆرانی و د بنەڕەتدا فارسی د دل و دەروون وسایکۆلۆژیا ھزری خۆە دا پەروەردەکری وچێکری و مەزن کری و وەکی بابە و باپیرێن مە یێن نەمر و بەھشتی ژێ دبێژن " ژمێشێ کرییە گامێش" نە ئەوە یا تە ژبەر وی زۆلم وستەما فارسان ل کۆردان کری بکاردئینی. دەردێ تە تشتەک دیترە. ھەکەر وەسا بیتن و وەسایە و فارسان زۆلم ل کوردان کرییە بەلێ ئەرەب و تورکان ژی ژ وان کێمتر نەکرییە، بەس بۆچی تە ئەو ھەستا دەمارگیرانە بۆ زمانی بەرامبەر ڤان دوو زمانان نیە؟ سایکۆلۆژیا، زانستێ خواندنا بیروباوەرێن مرۆڤان تە ڕیسوا دکەتن و کفش دکەتن و دبێژیتن دەردێ تە وەکی یێ گەلەک ڕەوشنبیرێن کوردستانا باشور و روژئاڤایە کە گرێدایە ب " گرێیا ڤیانا ئەرەبی".
دیارە ئەڤ روشنبیرە نەشێتن ژ من ڤەشێریتن پشتی ھاتنا محەمەد (س) پێغەمبەری بۆ چاکسازییا نەتەوەێ ئەرەبی، یێ کو ل سەردەمێ وی ژ گزیرتا ئەرەبی زێدەتر دەستێ وان نەدچۆ، و بزاڤێن وی یێن بێ ڕاوستیان، یێن کو ژ ئالیێ گەلەک کەسان ل وێ گزیرتێ دژایەتییا وێ دھاتەکرن وب مەترسیەک وگەڤ لسەر بەرژەوندیێن جڤاکی وسیاسی وکەلتووری یێن خۆ دھژمارتن، زمانێ ئەرەبی بسەر جیھانێ دا ھاتە بەلاڤەکرن. ئەرەبان ب شەھرەزایی و ھۆستایی گەلەک حەدیس بناڤێ وی پێغەمبەرێ دلوڤانیێ و دادپەروەدیێ بۆ خۆ دروستکرن، لدەمەکی چ ڕاستی بۆ وان نینن، و نەتەوێ ئەرەب و زمانێ ئەرەبی ژ ئاستەکێ وەسا گەھاندنە وی ئاستی کە ژ ھەمی نەتەوە و زمانێن دیتر بلند تر و پیروزتر دانە نیشاندان لدەمەکی کە ئیسلاما پیرۆز بڕێکا قۆرئانێ و پێغەمبەری (س) چ جیاوازی دناڤبەرا مرۆڤ و نەتەوە وزمان و ڕەنگ ونەژادان نەدەیناندینە مەگەر قەنجی و باشی و (تەقوا) نەبیتن. کەسانەک پەیدا بین پشتی پێغەمبەری وھەتا نۆکە ژی ل سەدێ بیست وئێکی ھزردکرن و دکەن کە خەلک ونەتەوێن دیترێن مۆسلمان ونەمۆسلمان دڤیا د خزمەتا ئەرەبان دابن و دڤێتن و بزاڤێ دکەن و ھەمیان نەچار دکەن کە ڤێ ھزرێ بکەنە د مێشکێ مرۆڤایەتیێ دا و نموونا ھەرە دیارا وێ ژی ئەو تیرۆرە یاکۆ ئەڤرۆکە بەروبەرسینگێن مرۆڤایەتیێ گرتین و جھێ داخێ یە بناڤێ پیرۆزی ئیسلامێ وپێغەمبەری وخۆدایێ مەزن دخۆڕن، لدەمەکی ھیچ خالەکا ھەڤپشک دناڤبەرا وان و ئیسلامێدا نینە وبکارئینانا وان درویشمێن ئیسلامی تنێ ڤەشارتنا ڕوویێ ڕەشێ وان و بسەردابران وخاپاندنا ھندەک کەسانە، ئەوێن د ڕاستیان ناگەھن. ئەڤە ئەو تیرۆرا ھزری وسایکۆلۆژییە، کە جھێ داخێ یە بناڤێ ئیسلامێ دھێتە کرن وکەس ژی دویڤداچۆنا وێ ناکەتن. ئەڤ تیرۆرە ئەڤە ئەڤرۆ و دۆھی نینە دەستپێکری. ئەڤ تیرۆرە ھزاران سالە بڤی ناڤێ پیروز دژاییەتییا مرۆڤایەتیێ بگشتی وکوردان بتایبەتی دکەتن. دەمێ ھندەک کەس ڕابن و بەرۆڤاژی وێ ئیسلاما ب ئێک چاڤ تەماشەی ھەمی ڕەنگێن مرۆڤان و زمانان و نەتەوان دکەن، زمانێ ئەرەبی دکەنە زمانێ ڕۆژا دۆماھیێ و (قیامەتێ) و بۆ ڤێ چەندێ ھندەک ئایەت و حەدیسان دئینن، کە د بنەڕەتدا یان مەبەستا وان ئەو تشت نینە ئەوا دھێتەگۆتن یان ژی چ ڕاستیەک بۆ وێ حەدیسێ نینە، چ گۆمان تێدا نینە خەلکەک دێ باوەر کەتن. مادەم ژ قۆرئانێ و حەدیسێ بێتن چەوا ئەو نەشێتن باوەر نەکەتن، بەلێ ئەو ڕاستیێ نزانیتن. چەوا دێ خۆدایێ مەزن و ئافرەندەیێ دادپەروەریێ وپێغەمبەرێ سەرکاروانێ مرۆڤێن دادپەروەر مرۆڤەک و نەتەوەکی و نەژادەکی و زمانەکی و ڕەنگەکێ تایبەت ژ مرۆڤان بسەر ھندەکێن دیتر و بیێ ھیچ پیڤەرەکێ ڕاستەقینە سەپینیتن و (فەرز)کەتن، لدەمەکی لنک وان ھەمی ئێکن ئەو نەبیتن یێ ژ ھەمیا قەنجتر؟
ھەر وەکی مە گۆت ئەڤ تیرۆرە نە تشتەک نوییە. لسەر دەمێ ڕژێما بەعسا فاشیست وسەدامێ گۆڕ بگۆڕ بزاڤێن وی بۆبەلاڤکرنا ڤێ ھزرا شاش و چەواشەکری و سەپاندنا پیرۆزییا نەژاد و نەتەوە و زمانەکی بسەر یێن دیتر دا، دگەھشتن گۆپیتکا خوە. دیارە ڤێ رژێمێ ھەمی رێکێن ئاسایی ونە ئاسایی بۆ سەپاندن و بەردەوامییا ھەژموونا خوە بسەر مرۆڤایەتی وکوردان جەڕباندن و بێگۆمان ژی لنک وان تشتەک ئاسایی ژی بی کە بۆ مەرەمێن پیس و بێھنگەنیێن دەمارگێرانە و دۆگماتی و مەژی ھشکانەیێن خوە و ب ھەلپەرستی قۆرئانا پیرۆز وئایینێ پاقژێ ئیسلاما محەمەدێ ئەمین (س) ژی بکاربینن وب ھاریکارییا ھندەک کەسێن ئایینی یێن بەرژەوەندیخواز و دڕندە و دویر ژ ڕەوشتێن ئیسلامێ، ئەوێن عەلی وەردیێ خۆدێ ژێ رازی، فەیلەسۆف وزانایێ مەزن، و ( وعاڤ السلاگین) (٣)، ب دویر و درێژی بەحسێ وان ساخلەت وشێوازێ ئاخفتن و ھزرکرن و سایکۆلۆژیایا کەساتیا وان دکەتن، ب ڕەنگەکێ چەواشەکری ئەڤ ئایین و قۆرئانا پیرۆز، یاکۆ بۆ بەختەوەری و وەکی ڕەحمەتەکێ بسەر مرۆڤایەتیێ دا ھاتین خوارێ، لدژی مرۆڤایەتی و کوردان وخەلکا دیتر بکارئیناند و نموونە ژی ئەو ئەنفالا ڕەش بی ئەوا لدژی ئێک ژ وان نەتەوان ھاتیەکرن یێ کۆ ژ دل و گیان و ژ بەر ڕەوشتێ بەرز و بلند و جوانێ پێغەمبەری و ڕاستیا قۆرئانێ، ئیسلام پەسەندکری و خوە بۆ خزمەتا وێ تەرخان کری، جێبەجێ کر و ب سەدان ھزارا مرۆڤ زیندی ب چال کرن.
دیارە ڕەوشنبیرێ مە یێ ناڤبری نزانیتن ئەم وێ ڕاستیێ دزانین کە مەزنترین بزاڤێن وەھابیەتا سەدامی ل سالێن ھەشتییان و ب ھاریکارییا سەدان نەمەرد و نەیارێن کورد و ئەرەب ل کۆردستانێ و ئیراقێ ھەمی کارەک و ڕێکەک جەڕباندن دا ئەڤ ھزرا شۆڤێنی و پیرۆزییا نەتەوێ ئەرەب و ئاخا وێ بسەر کوردستانیان دا بسەپینن و گەلەک کەسان ھاریکارییا وێ بزاڤێ کر دا وێ ھزرێ بکەنە د مێشکێ تاکێ کوردستانێ دا. ناسیۆنالیزما شوڤێنی یا ئەرەبی کە سەدامیِ گۆڕبگۆڕ و لبن کارتێکرنا ھندەک لایەن و وەلاتیێن سوننە و ڕەوشنبیرو مامۆستایێن زانینگەھا و یێن ئایینی بڕێڤەدبر، ھەمی تەکتیک وشێوازێن ماکیاڤێلی و بەربەریانە بکارئیناندن و قۆسیری تێدانەکر. ڤێ ناسیۆنالیزما ئەرەبی-فاشیستی ب ڕەنگەک دیتر و لژێر ناڤێ ئیسلاما پیرۆز جھێ خوە د مەژی وھزر و مێنتالیتە و سایکۆلۆژیایا ھندەک تاکێن کوردی دا ڤە کر و ھەتا نۆکە ژی گەلەک ژ وان جۆرە مرۆڤان د ناڤ کەس و مامۆستایێن ئایینی و دەرچوویێن قوتابخانە وخواندنگەە و زانینگەھێن ئایینی (شەریعێ) و ھەتاکۆ ڕەوشنبیر و مامۆستایێن زانینگەھا د کوردستانێ یێن ھەین و خوە "د کەڤلێ مھێ" ول زانینگەە و مزگەفت و پارتێن سیاسی – ئیسلامی و پیشە و کارێن دیتر دا ڤەشارتی و درێژەی ب ھەمان بیروباوەرێن " ئەرەب پەرێستی" ددەن و ھەکەر ھندەک ژ وان ب ئاشکرایی و بڕێکیێن سیاسی و لسەر ئاستێ "ئەقلێ" ئاشکرا و ھایدار ڤی کاری دکەن و ھیچ پویتەی ب دۆزا ڕەوایێ گەلێ کورد و کوردستانیان نادەن و ئەو چەند بۆ وان نەھند خەم وفەرە، و ھندەکێن دیتر لسەر ئاستێ نەستی (لاشعوری) و ئەقلێ ڤەشارتی ڤی کاری دکەن و بێدەستێ ھندەک کاران دکەن کە دبیتن ھەمی کەس د مەرەم ولایەنێ ڤەشارتیێ وان کار و رەفتار و ئاخفتن وکریاران نەگەھیتن، بەلێ پا یێ ھەی دوان دگەھیتن و نەزانیتن ژێدەر و سەرچاڤەیێ وان ڕاستی ژ کیڤە دھێتن ودەردکەڤیتن.
پشکەکا ڤێ شۆڤینیزما ناسیۆنالیستی-ئەرەبی خۆ د وێ ململانێ دا دبینیتن ئەوا وان و لژێر ناڤێ بەرەیێ سۆننەیا لدژی بەرەیەکێ دیتر یێ بناڤێ شێعەیان ڤەکری و گەلەک کەس و نەتەوە و ژ وان ژی کورد د ئاگرێ وێ دا سۆتین و ھەتا نۆکە ژی کەس نزانیتن کا ئەگەر چیە و ئەوان چ دڤێتن و بۆ کێ و چی ڤی کاری و ڤێ حۆنێرێ دکەن. ئەڤرۆکە بەرەیێ شیعە خوە د وەلاتێ ئیرانێ و لایەنێن ئایینی یێن بناڤێ (ویلایەتێ فەقیە) دا دبینن و ناسیۆنالیستا ئەرەبی و ب سەرکردایەتیا سعۆدیێ وقەتەر ومسرێ و تۆرکێن ئۆسمانی ب گۆھلێبونا وی ناڤی و وی بەرەی زکێ وان دوەرمیتن و دئێشیتن، نەک چونکی کافرن یان نەکافرن یان شیعە یان تشتەک دیترن، بەلێ تنێ چونکی بەرژەوەندی وەسا دخوازیتن و دژایەتییا وان تنێ لسەر بەرژەوەندییانە نەک لسەر خۆدایێ مەزن و دلۆڤان، و نەک ژ بەر قۆرئانا پیرۆز، و نەک ژ پێخەمەت پێغەمبەر و ئەبووبەکرو عۆمەر وعۆسمانی ونە ژی ژبەر جوامێرەکێ وەکی عەلی یە (سلاڤێن خۆدێ ل ھەمیا بن). دژاتیا وان سەرا بەریکێ و پارەیە. ڤێجا وەکی مەزن دبێژن:" گاڤا ئاگر بدەرکێ کەت تەر وھشک پێکڤە دسۆژت"! کورد و زمانێ کوردی وکوردستانی ژی د ڤی ئاگری دا سۆتن و دسۆژن. وھندەک تی و تی پف دکن ڤی ئاگری و وی ئاگری خۆش دکەن و ھندەک ژ پێشڤە باشینکێ لێدکەن و یا ژ وان وەرە کەس نزانیتن، بەلێ ھەکەر کەس نزانیتن و پێنەحەسیتن ونەبینیتن ما دێ ژ خۆدایێ مەزن ھێتە ڤەشارتن. ئەو تەخ و چینێن لسەری ھاتینە ئاماژەپێدان ھەمی ئەو کەس و لایەنن ئەوێن ئاگرێ ڤی شەری د بەرژەوەندییا بەرەیێ سۆنە و ناسیۆنالیزما فاشیستی یا ئەرەبێن سۆننە و وەھابی کاردکەن و مە ژی لبەر پێێن خۆە ڕا دھاڤێَژن. ما بۆ وان ئەز و تۆ خەمین؟ ھەما تنێ بەریکێن وان ساخ بیتن و ھەر لسەر دەستێ سعۆدیێ پڕ ببن و داعش پێ گەش و بەلاڤ ببیتن ئەو گرنگە نە چ تشتەک دیتر. زمانێ کوردی ژی قۆربانیێ ڤێ ھزرا شۆڤینی و تیرۆریستانەیە.
ئەڤ ڕەوشنبیرێ کوردستانێ نان و ئاڤا ئاخا کوردستانێ دخۆتن و ڤەدخۆتن و بێدەستی و بناڤێ سۆننە یان دژایەتییا شیعە یا دکەتن و شەیێ وی و وێ د سەری کوردان و کوردستانیان و زمانێ شرینێ کوردی دشکێنیتن، چونکی ئەرەبا ئەو یێ خاپاندی و بسەردا بری و یا گۆتی وی و ئەو فێری ھندێ کر کە ئەڤ زمانە، ئانکۆ زمانێ کوردی، ژ زمانێ ئەرەبی کێمترە و نەزمانێ ڕۆژا دۆماھیکێ و (قیامەتێ)یە!! باشە دەمێ مینتالیتەیا ھزری لنک مرۆڤەکی و کەسەکی ونەتەوەکی بگەھێتە ڤی ئاستی و نەتەوە وزمان وئاخ ونیشتمانێ وی لبەر چاڤا ڕەش وکێم ببیتن و نەتەوە و زمان وئاخ ونیشتمانێ خەلکێ لنک وی و د ھز