مەمێ محەمەد مۆختار نەرمکی یێ بەرنیاس ب مەمۆیێ قۆمری(خۆدێ ژێ ڕازی)، بەری نۆکە شەھرەزایەکێ خۆمالیێ دەڤەرا بێگۆڤا لناڤ گۆلییاچەند سالێن بۆری ب ئێک ژ بسپۆرێن کشتوکالی ل دەڤەرا مە دھاتە ھژمارتن. وی ب ڕۆژانە د سەروبەرێ چاندن و جۆر و دەم و جە و ڕۆژێن چاندنا ھەر دار و گیا و بابەتەکێ کشتوکالی و زاوزێ و تشتێ گرێدای ب پەزی و کەوال و گیانەوەرێن خۆمالی دگەھشت و زانیاری لسەر ھەبین. ئەڤرۆکە مرۆڤێن ھۆسا ھەکەر کێم یان دەگمەن ژی بن یێن ل کوردستانێ دێ ھەبن، بەلێ ما بۆ چیە؟ ھندەک بناڤ بسپۆرێن کشتوکالی یێن ل کوردستانێ و نەخاسمە ل باژێڕڤانیێن مە پەیدا بووین، دێ بێژی " نان یێ ب گۆھا خواری" و ئەڤرۆکە ھندەک ڕەفتار و کار و پرۆژەیێن کشتوکالی ئەنجام ددەن ئەرد و ئەسمانی ژ سەقا و سروشت و ئاخ و ئاڤا کوردستانێ دویرن. ب سالەھای سالە ئەڤ باژێڕڤانیە، لدەمێ نەقەیرانیێ و نۆکە و دەمێ قەیرانێ، ھەر سال دێ ب کۆژمەیەکێ پارەی ھندەک داران و ژ جۆرەکێ سەیر و سەمەر کڕن و ئینن و ل باژێڕ و دەرڤەی باژێڕۆکێن مە چینن، بەلێ چونکی ئەو دار نە یێن سروشتێ کوردستانێ نە و دگەل سەقایێ وێ ناگۆنجن و نەشێن خۆ بگۆنجینن، خۆ ناگرن و ھندێ دھێنە ئاڤدان ژی یا ژ خۆیە و و لدۆماھێکێ ھشک دبن. کارێ ڤان بسپۆران وەکی ھندێ یە تو بھێی و برنجی ل تەحتەکا دێم بچینی. برنج لەو برنجە ھەتا ل جھەکێ گۆنجای بھێتە چاندن.
دیارە ئەوێ شەھرەزای سەقایێ کوردستانێ و ئاخ و ڕووەک و دارستان و چیایێن وێ بیتن دزانیتن کا کیژ دار لێ دھێنە دیتن. باشە ئەڤێن ل ڤان باژێڕڤانیان دا کار دکەن ل بیابانێن ئەرەبان یان ل سیبیرییا مەزن بوینە نزانن بەڕوی و مازی و کەزان و ... ھتد دارا چیایێن کوردستانێ و ئاخا وێنە؟ باشە ھوین نابینن و نزانن ما ھوین نزانن پسیار ژی بکەن یان ھوین ژ خۆ ناگرن پرسیارێن خۆ ژ کەسانێن وەکی مەمۆیێ قۆمری یێ بێ باوەرنامە و زانینگەە نەدیتی و نەپرۆفیسۆرێ ئەکادیمی بکەن؟ ھەما ھەوە چار پەرتووک ب ئەرەبی خواندین و باوەرنامەک ھەی و دشێن چار خیچکا و ڕەش ڕەشەکا بنڤێسن، دێ خۆ مەزن کەن؟ ھوین خۆ ب چ دزانن؟ مانە مەمۆیێ قۆمری ژی وەکی ھەوە ژ وێ فڕکا ئاڤێ یێ چێبی ئەوا ھوین ژێ چێبین پا ئەڤا دیتر چ خۆ مەزنکرنە؟ پرسیارکرن نەشەرمە نەزانین شەرمە. ھوین وەلاتێ خۆ نانیاسن ڤێجا ھەتا قەنجیەکێ لێبکەن. ھوین لڤێ قەیرانا مەزن سالانە مەلیۆنان دۆلاران ژ پارێ ڤی وەلاتی ھۆسا و وەکی ھوین دزانن ل ڤان جۆرە کارێن بێ سەروبەر دمەزێخن و تەخشا و پەخشان دکەن و ھێشتانێ ژی باژێڕۆکێن مە ژ دار و باری "ژ ماری ژی ڕویتترن"!! باشە ناڤێ ڤێ چیە؟ ھوین بێژن چ دبێژنە وی کاری؟ باشە مانە بەسە خۆ مەزنکرن و ئەڤ حالە؟ ھەوە مالا مە خرابکر و وە ئەم تالانکرین. خۆدێ و ئەم قەبیل ناکەین. لخۆ بزڤڕن. ھەڕن پرسیارا یێن وەکی مەمۆیێ قۆمری بکەن. مەمۆ ژی کوردە و ھوین ژی. ھوین وەلاتێ خۆ نانیاسن دێ چەوا چاڤێ خۆ دەنە وی وەلاتی. ئەز نە د خەما ھەوە دامە، مە دەستێ خۆ یێ ژ ھندەک کەسان شویشتین، خەما من ئەوە ھندەک جامێران خۆ بۆ ڕاگەھاندن و ئاڤاکرنا دەولەتا کوردستانێ کرە نیڤە مرۆڤ و ھەر ڕۆژ یێ لبەر دەرگەھێن خەلکێ. ئێکەم و دۆماھیک ئاخفتنا فەلسەفێ وەکی بابێ دەروونناسیێ و ھەمی ڕێبازێن سایکۆلۆژیێ ناسینا (خۆدێ ) خۆیە بەری ھەر تشتەکی و ناسینا وەلاتێ خۆ ژی پشکەکە ژ خۆ ناسینێ. پا ھوین دێ کەنگی خۆ نیاسن؟ ئەو خۆ نیاسینا سایکۆلۆژیا و فەلسەفە بەحس دکەن قۆناغا ئێکەمە بۆ ھەر چاکسازییەکا مە بڤێتن د خۆ و ژینگەھا سروشتی و کارگێڕییا خۆ دا بکەین.
*بسپۆرێ ئەکادیمی د زانستێن سایکۆلۆژی و پێداگۆگی/ زانینگەھا زاخۆ