کورد نەتەوەیەکی 40 میلیۆنییە، هێندێک لەو نەتەوانەی کە ئێستا ئەندامی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووه‌کانن و سەربەخۆن ، حەشیمەتیان لە نێو میلیۆن کەمترە.رووبەرو پانتایی خاکی باشوری کوردستان نزیک بە 80500 کیلومتری چوارگۆشەیە کە لە 79 وڵاتی سەربەخۆ کە لە ریکخراوی نەتەوە یەکگرتووکاندا ناویان هەیە لە ئاست پانتایی خاک گەورەترە. ژمارەی دانیشتوانی باشووری کوردستان 20% لە کۆی دانیشتووانی عیراق پێک دێنێ و 5 میلیۆن ونیوە، هەر بەو پێیەش حەشیمەتی باشووری کوردستان، لە 88 وڵات کە ئەندامی ریکخراوەی نەتەوە یەکگرتووه‌کانن زیاترە. کورد لە عیراق جگه‌ له‌ نیشتمانه‌که‌ی خۆی(باشووری کوردستان)لەم پارێزگایانه‌ی عێراقیش دا بڵاو بۆته‌وه‌: بەغدا ،دیالە، بەسرە و نینەوا. له‌ کەرکووکیش ، که‌ به‌شێکه‌ له‌ خاکی کوردستان کورد لە گه‌ڵ نەتەوەکانی عەرب و تورکمەن و کەڵد و ئاشووری بە شێوەیەکی ئاشتیانە پێکه‌وه‌ ده‌ژین. بە پێی راپرسییەک کە ساڵی 2005 ، بزووتنەوەی رێفراندۆم لە کاتی هەڵبژادنی نوێنەرانی پارلەمانی عێراق ئەنجامی دا ، دەرکەوت کە زیاتر %97 خەڵکی باشووری کوردستان خوازیاری سەربەخۆیی باشووری کوردستانن کە راپورت و دەنگەکان بۆ وڵاتی ئەمریکاش ناردراوە و بەرپرسانی ئەو وڵاتەش لێی ئاگادارن.پرس و ئیرادەی نەتەوەکان و باوەر بە سەربەخۆیی و گەیشتن بە کامڵبوونی ناسنامەی کەسی ونەتەوەیی چەمکێکی گرینگە کە لە میانەی خۆیاندا بوونە بزووتنەوەی چاڵاکی میژووی مرۆڤایەتی.نەتەوەی کورد وەک هەموو نەتەوەکانی دیکە مافی رەوای خۆیەتی کە سەربەخۆ بێ و ئازاد بژی بەو پێیەی کە مافی سەربەخۆیی لە چەند بریاری نێونەتەوەیی دا دانی پێدانراوە. بۆیە دوای ئەو هەموو قوربانیدان و كارەساتەی بەسەرهاتووە و ئەو هەموو شانازییەی كە بە شاهیدی هەموو جیهان تۆمارٍی كردووە و دانی پێدادەنێت ،هەروەها لە دوایین راپرسی لە مەرٍ پرسی دەوڵەتی سەربەخۆیی كوردستان ، زیاتر لە %82 لە سەدای خەڵكی كوردستان دەنگیان لە سەر سەربەخۆیی كوردستان دا .. یۆیه گەلی كورد چیتر رازی نابێت بێ‌ دەوڵەتی سەربەخۆیی كوردستان بژێت ..

لە بنەڕەتدا کێشەی گەلی کوردستان ونەتەوەی کورد کێشەی گەل وخاکێکە کە سەربەخۆیی و ئازادی لێ زەوت کراوە و بەھۆی ئەوەش تووشی کارەسات و کۆکوژی و تراژیدیای ئەوتۆ بووە کە لەمێژووی مرۆڤایەتیدا کەم وێنەیە، ھەر بۆیە چارەسەری بنەڕەتی ویەکلاکەرەوە بۆ کێشەی کورد لەرۆژھەڵاتی ناوەڕاست ئەوەیە کە ببێتە خاوەن سەربەخۆیی سیاسی وئابووری و دەوڵەت نەتەوەی خۆی دامەزرێنێ، بۆیە ھەر حزب ولایەنێکی سیاسی لە کارنامەوپرۆگرامی خۆیدا ئەمە بکاتە ئامانج و خەباتی بۆبکات بێ گومان سەروەری نەتەوەیی ونیشتیمانی ومێژوویی بۆخۆی تۆمار دەکات".
ڕاستە لە سیاسەتدا جیاوازی نێوان ڤیان و شیان ھەیە واتا ئەوەی تۆ ئاواتی بۆ دەخوازی لەگەڵ ئەوەی دەشا و مومکینە ھەمووکات یەکناگرنەوە، بەڵام زۆر گرنگە ڕەچاوی ئەوە بکرێت کە لەکاتی گونجاودا ھەوڵی ئەوە بدرێت کە ئەوەی ڤیان و ھیوایە ئەوەی کە دروشم وئامانجە بکرێتە واقیع و بەکردەوە جێبەجێ بکرێت لەمێژووی سیاسەتی نیودەوڵەتی و بەدەوڵەت بوونی گەل ونەتەوەکان دا ئەو ڕاستییە ھەڵدەھێنجین کە ساتەوەختی گونجاو بۆ سەربەخۆیی و گەیشتن بە دەوڵەت نەتەوەی سەربەخۆ ئەوکاتەیە کە جەنگ و شەڕ و فەوزایەکی نێودەوڵەتی لەئارادابووە و دوای جەنگ دووبارە بەسیستەم کردنەوەی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی سەری ھەڵداوە لە ئەورووپا دوای جەنگی سی ساڵەی ئاینی (١٦١٨ – ١٦٤٨ ) دەیان دەوڵەت نەتەوەی تازە دامەزران، لە دوای جەنگی جیھانی یەکەم و دووەم و کۆتایی جەنگی سارد و ھەڵوەشانەوەی یەکێتی سۆڤیەت لە (١٩٩١) دیسان دەیان دەوڵەت نەتەوەی تازە لەدایک بوون ئێستا کە لە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاستدا جەنگی جیھانی دژی تیرۆر لەئارادایە و زۆر گۆڕانکاری وپێشھاتی تازە ڕوویان داوە و گەلی کوردستان و قەوارەی سیاسی ھەرێمی کوردستان لەناو چەقی ئەو گۆرانکاڕیانەدایە وەک چۆن مەترسی تازە ھاتوونە پێش، بەڵام ھەلی گەورەشی ڕەخساندووە بۆ جاڕدانێکی نوێ لە قۆناغی خەباتی سیاسی کە بازنەی فیدراڵی تێک بشکێنێ و بەرەوسەربەخۆیی بکشێت.

كورد نزیكەی سەدەیەكی بە هۆی داگیركاری و دابەشبوونی خاكی قوربانی و باجی زۆری داوە ، ئیتر ص لە رێگەی دوژمنانی بێت و چ لەرێگەی ناپاكی هەندێك كەس و لایەن لە ژێر ناوی كوردبوون و كوردایەتیان لە نێو ریزی لایەنە سییاسییەكاندا . ئەوە راستی ئەمڕۆی وڵاتێكی دەستكرد بە ناوی "عێراق"ە كە ئەگەرچی چاوەڕوان كراو بوو لە گەڵ دۆخی ئێستادا دەستەویەخە ببێتەوە، بەڵام هیچ لایەنێك یان كارناسێك و بەتایبەت رای گشتی بیری لەوە نەدەكرد كە هێزێكی تیرۆریستی و میلیشیا بە ناوی "داعش" بتوانێت لە ناكاو و بەو خێراییە وڵاتی عێراق لە گەڵ راستیەكی نوێ لە گۆڕەپانی سیاسیدا بەرەوڕوو بكاتەوە. بێگومان ئەوەی لە ئاكامی هێڕشی داعش بۆ سەر عێراق هاتە ئاراوە ئەگەرچی وەرچەرخانێك بوو لە مێژووی نوێی ئەو وڵاتە، بەڵام بە لەبەرچاو گرتنی مێژووی درووست بوونی، بە دڵنیاییەوە دەبێت بڵێین رووداوەكانی ئەم دوواییانە وڵامێكە بەو هەڵە مێژووییەی زلهێزەكان لە كاتی درووست كردنی عێراق و رەچاو نەكردنی راستیە نەتەوەیی، جوغرافیایی و ئایینی ناوچەكەو ئەو ستەمە گەورە كە بە رای من هەم لە كورد و شیعە كردیان و هەم لە خودی سووننەش. بە هەر شێوە لەم باسەداو لە گەرماوگەرمی ئەم رووداوانە دوو بابەت جێگای باسە، یەكەم هۆكاری سەرهەڵدانی لەو شێوە سەرنجراكێشەی داعشەو دووهەم كە بۆ ئێمەی كورد خاوەن گرنگی یەكەمە ئەویش دەرەنجامەكانی ئەو رووداوانەو كاریگەریان لە سەر پرسی كوردە كە دیارە تاكوو ئێستای بە قازانجمان بووە، سەرەتا ئاماژەیەك بە هۆكارەكانی رووداوانەی ئەم دوواییانە دەكەین و دوواجار دەڕۆینە سەر پرسی كورد لەم قۆناغەدا.دەبێ رەچاوی واقیعی ئێستای ناوچەكان بكرێت". بە واتەیەكیتر چیدیكە كات ناگەڕێتەوە بۆ پێش داگیر كردنی مووسڵ پێدەچێت سەركەوتنی داعش لەو شارەدا دەستپێكی رەوتێك بێت كە خەون و ئاواتە لە مێژینەكانی كورد بێنێتە دی.