رەنگە شەڕی رزگاركردنی موسڵ لە چنگ تیرۆریستانی داعش بەقەد كەوتنی ئەو شارە هەر وا ئاسان نەبێت، چونكە بە ئاشكرا بینیمان چۆن هێزەكانی عێراق لە دووەم گەورە شاری ئەو وڵاتە كشانەوەو زۆر بە ئاسانی و بە بەرچاوی هەموو عێراقییەكان بۆ داعشیان بەجێ هێشت، بۆیە لێرەدا شكستی ئاشكراو بەردەوامی سیاسەتی حكومەتی بەغدا بۆ هەموو لایەك روون بووەوە، بەتایبەتیش لەهەمبەر پرسە چارەنووسسازو بنەڕەتییەكان، لەوانەش پرسی شەراكەتی سیاسی لە حوكمڕانی و دیاریكردنی چارەنووسی گەلان لە ماوەی دوای داگیركاریی ئەمریكادا، كە لە راستیدا لەلایەن حكومەتی بەغداوە هیچ بایەخ و گرنگییەكی پێ نەدرا، هەر ئەمەش بوو كە هەستێكی میللییانەی تۆڵەسەندنەوەی دەرحەق ئەو سیاسەتەی بەدوای خۆیدا هێنا كە خۆی لە پەراوێزخستن و تایفەگەریدا بینييەوە، بۆیە ئەم هەستە گەیشتە ئەو رادەیەی كە خەڵكەكە چاویان لەوانە بێت كە پێیانوایە دەبنە فریادڕەسیان و لەو دۆخە سەختە رزگاریان دەكەن.
ئەمڕۆ دەبینین كە هێزەكانی عێراق لەلایەك و هێزەكانی پێشمەرگەی هەرێمی كوردستان لە لایەكی دیكەوە پێشبڕكێیانە بۆ گەیشتن بە دەروازەكانی شاری موسڵ بەو ئومێدەی كە بتوانن رزگاری بكەن، بەڵام بە ئاشكرا دیارە كە تا ئێستا گەردەلوولی راستەقینە لە ئاسمانی ئەو شارە هەڵی نەكردووەو تارماییش هێشتا هەر ئەو شارەی داپۆشیوەو هیچ ئومێدێك لە ئاسۆدا بۆ ئەم بابەتە دەرنەكەوتووە و ناشزانرێت دواڕۆژی ئەم شارە چی دەبێت كە گەورەترین شارە داعش لە عێراق و سووریادا دەستی بەسەردا گرتووە. لێرەدا ناكۆكی و كێشمەكێشی نێوان حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی بەغدا دەربارەی ئەو ئۆپەراسیۆنە چ لە رووی سەربازی، یان سیاسییەوە بە ئاشكرا دەردەكەوێت. لە راستیدا هەڵوێستی حكومەتی بەغدا چەندین پرسیار دەورووژێنێت كە بە هیچ شێوەیەك دەرفەت بۆ گومانبردن ناهێڵێتەوە دەربارەی مەرامی راستەقینەی حكومەتی بەغدا لەهەمبەر ئەو قەیرانە درووستكراوەدا، سەرەڕای هەڵوێستی روونی هەرێمی كوردستان، دیارە حكومەتی بەغدا بە تێڕوانینی ناوخۆیی ناڕوانێتە شاری موسڵ، بەڵكو لە گۆشەنیگای فراوانی ئیقلیمییەوە تێی دەڕوانێت، هەر بۆیە بەغدا مەترسییەكانی سیاسەتی پەراوێزخستنی ناوخۆی نەیارانی سیاسی لەبەرچاو ناگرێت، كە هەمان ئەو هەڵوێستانەن كە بوونە هۆكاری كەوتنی موسڵ، ئەمەش وا لە لایەنەكانی دیكە دەكات هەڵوێستی دوورتر و گرژتر بگرنەبەر كە رەنگە لە قۆناخی دواتردا پەڕگیرتر بن.
لای هەموو چاودێرانی سیاسی روون و ئاشكرايە كە حكومەتی بەغدا هیچ رێگەچارەی روون و دیاری لا نەبووە دەرحەق ئەو هەموو كێشەو مەینەتییە مرۆییانەی كە لە ئاكامی ئەو سیاسەتە هاتوونەتە ئاراوە بە هۆی سیاسەتی پاڵپشتیكردنی هەندێ دەوڵەتانی ئیقلیمی لە ناوچەكەدا، بۆیە لای هەمووان روونە كە حكومەتی بەغدا بە هیچ شێوەیەگ گوێ بە رەخنەو گلەییەكانی رێكخراوە نێودەوڵەتی و دەستە سەربەخۆكان نادات دەربارەی هاتنەئارای ئەو هەلومەرجە مرۆیی و ئابووری و كۆمەڵایەتییانەی كە رووبەڕووی هاووڵاتیانی سڤیل دەبنەوە لەو ناوچانەی كە رزگاردەكرێن، تەنانەت لەوەش زیاتر دەستی هێزەكانی ناوخۆی كردۆتەوە تاكو سیاسەتی تایفەگەری و كاولكاریی بەرنامەداڕێژراو دژ بە هاووڵاتیان پەیڕەوبكەن.
لێرەو لە موسڵی حەدبادا نەخشەی جیۆسیاسی و دیمۆگرافی دەگۆڕێت تایبەت بە چارەسەری چاوەڕوانكراو لە شەڕی رزگاركردنی موسڵدا، بۆیە ئەو هەموو رێوشوێنە سەربازییە سەرپێییانەی ئەنجامدران چەندین زێدەڕۆیی و پێشێلكردنی ئاشكرای یاسای مرۆیی و نێودەوڵەتی دەرحەق مافی هاووڵاتانی سڤیلی لێكەوتەوە، هەر وەك لە شارەكانی سەلاحەدین و ئەنبار روویاندا، لەبەر ئەوە ناكرێ ئەو بارودۆخە لە سەروبەندی رزگاركردنی موسڵدا دووبارە ببێتەوە، چونكە ئەو شارە لەگەڵ شارەكانی دیكەی عێراقدا جیاوازە، موسڵ شارێكی مۆزاییكی عێراقییە و چەندین پێكهاتە لەخۆدەگرێت كە هەزاران ساڵە بە خۆشی و ئاشتییانە بەیەكەوە ژیان دەگوزەرێنن، بۆیە لێرەدا مەترسیی شێوەی هەڵسوكەوتەكانی حكومەتی عێراق دەردەكەوێت كە هەنگاوە سەربازییەكانی بە هیچ شێوەیەك ئومێدی ئەوەیان لێ چاوەڕوان ناكرێت كە موژدەیەك بن بە ئاراستەی چارەسەری سیاسیی ئەم بارودۆخە، بەڵكو بەپێچەوانەی ئامانجەكانە، ئەو رەفتارانەی بەغدا رێگەخۆشكەرن بۆ ئەنجامدانی هەنگاوی سەربازی كە دەرەنجامی خراپی لێدەكەوێتەوە، لە كۆتاییشدا هەر عێراقییەكان باجی ئەو مەینەتی و ماڵوێرانییە دەدەن.
بە پێچەوانەی ئەو دیدگا شێواو و تاكڕەوە، حكومەتی هەرێمی كوردستان و لەسەروویەوە سەرۆك مسعود بارزانی بە سەربەرزییەوە هەڵوێستی روون و دیارە كە رۆڵی سەرەكی ببینێت لە نووسینەوەی بەشەكانی داستانی ئەو شەڕە كە كورد بە شەڕی سیاسیی لەقەڵەم دەدات، چونكە گەلی كورد بە پێكهاتەی بنەڕەتیی ئەو شەڕە دەژمێردرێت بەهۆی ئەو هەزاران قوربانییانەی كە پێشمەرگە بەتایبەتی و سەرجەم گەلی كوردستان بەگشتی پێشكەشی كردوون، بۆیە زۆر پێویستە پێشەكيگەلی سیاسی و ئابووری و ئەمنی هەبن كە هەموو پێكهاتە بنەڕەتییەكانی موسڵ لەسەریان رێكبكەون، بەر لە دەستپێكردنی ئەو ئۆپەراسیۆنە سەربازییانەی بۆ رزگاركردنی شارەكە پێویستن، چونكە بەبێ ئەمە وێرانكارییەكی گەورە بۆ سەرجەم گەلی عێراق و گەلی كوردستان بەدوای خۆیدا دەهێنێت، بەتایبەتیش دانیشتووانی موسڵ ئەوانەی پێشتر ئاوارە بوونە و ئەوانەیشی تا ئێستا لە شارەكەدا ماونەتەوە، دیارە شتێكی نهێنی نییە كە پێشبینی و چارەسەرەكانی كوردستانی ئاشكران سەبارەت بە پرسی موسڵ كە ماددەی 140ی دەستووری عێراقی گوزارشتی لێ دەكات وەك ناوچە ناكۆكی لەسەرەكان، چونكە شاری موسڵ پێشتر و ئێستاش بە گۆڕەپانێكی كاری كوردستانی دەژمێردرێت كە ناكرێ بەو شێوەیە پشتگوێ بخرێت، نەبادا رووبەڕووی چارەنووسێكی نادیار ببێتەوەو دواتریش كاریگەریی وای لێ بكەوێتەوە كە ببێتە چەقی گرژی و ناكۆكی لە ئایندەدا، ئەگەر هاتوو كێشەكانی ئەو شارە بە رێگای سەربازی چارەسەربكرێت، هەر وەك چۆن لە سەلاحەدین و ئەنبار روویدا، ئەمەش لەلایەن حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە رەت دەكرێتەوە، هەروەها خەڵكی شاری موسڵیش پێی رازی نابن كە هەزاران ساڵە لەگەڵ برایانی كوردیان بەبێ كێشە ژیان بەسەردەبەن.
بانگەوازی بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بە بەشداریكردنی پێشمەرگە لە رزگاركردنی موسڵ و گەڕاندنەوەی سەقامگیری بۆ ناوچەكانی شارەكە یەكەم كاری لەپێشینەیە پێش ئەوەی ببێتە بەرنامەیەكی نادیاری عێراق، چونكە دانیشتووانی ناوچەكانی ناوەڕاست و رۆژئاوای عێراق ئەوانەی كە ئازادكراون، یاخود لە ئایندەدا ئازاد دەكرێن، هەستدەكەن كە دەسەڵاتدارانی بەغدا حەز بە چارەسەركردنی كێشەكانیان ناكەن و بەشێوەیەكی كاریگەر و كارا لە پرۆسەی سیاسیدا بەشدارییان پێناكەن، بۆیە هەمان هەر ئەو برینە ساڕێژنابێت و بەردەوام زووخاوی لێ دەتكێت، رەنگە ئەگەر بەم شێوەیە بێت، كۆپییەكی دیكەی پەڕگیری بێتەئاراوە، هەر ئەوەشە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان هاندەدات داوا لە حكومەتی بەغدا بكات عەقڵ بێنێتەوە بەر خۆی و بەرنامە نالۆژیكەكەی بگۆڕێت لە مامەڵەكردن لەگەڵ ئەم پرسەدا.. بەیاننامەكەی حكومەتی هەرێمی كوردستان دووپاتی دەكاتەوە كە رزگاركردنی موسڵ ببێتە دەرفەتێكی مێژوویی كە وا لە حكومەتی بەغدا بكات سیاسەتەكەی بگۆڕێت، كە بە هیچ شێوەیەك خزمەتی دەستنیشانكردنی چارەسەری گونجاو ناكات، ئەگەر لەسەر ئەم میتۆد و بەرنامەیەی بەردەوام بێت، دیارە داواكەی سەرۆك بارزانی داخوازییەكی دڵسۆزانەیە بە مەبەستی دەستپێكردنی پڕۆسەی ئاشتبوونەوەی سیاسیی سەرتاپاگیر لە عێراق كە رەچاوی هەموو لایەنەكان بكات و كاربكات بۆ دۆزینەوەی چارەسەرگەلی لۆژیكی كە ببنە قەڵغانێك بۆ لەناوبردنی تیرۆر و پەڕگیری و دوورخستنەوەی ناوچەكە لە هەموو كێشەیەك بە شێوەیەك كە مافی سەرجەم كەمایەتییەكان و گەلان لە دیاریكردنی چارەنووسیان بێ دەستتێوەردانی دەرەكی دەستەبەربكرێت.