دەمێ مروڤ دناڤ لاپەرێت دیروكێ دچیتە خارێ هەر ژ دیروكا رومانیا و هەتا دگەهیتە چەرخێ ناڤەراست و بەرێ خو بدەتێ كا چاوا دیموكراسیەت پەیدا بویە ل ئەوروپا و ئەگەر چ بوون ! كو وەلاتێت دەڤەرا ناڤەراست دیموكراسیەت لێ پەیدا نەبویە و شێوازێ برێڤەبرنا وەلاتی دسیستەمەكێ ستەمكاری و دیكتاتوری دهێنە بڕێڤە برن، ئەڤ وەلاتە بوینە وەلاتێت هەڤوەلاتیا دەردئیخن (البلدان الطاردة لشعوبها) و ئەوروبا بویە وەلاتێن هەڤوەلاتیا بخو ڤەدكێشن (البلدان الجاذبة للشعوب).
یا خویایە ل ئەوروپا كەڤن خو ژ بەری پەیدابونا ئاینێ مەسیحی وەك دەڤەرەكا پڕی شەر و ئاریشێت خویناوی بو ئەو شەرو پێكدادان دبەردەوام بوون دناڤبەرێت دەڤەرێت جودا جودا بو ماوەكێ گەلەك درێژ بتایبەتی ل سەر گەلەك بنیاتا هەر ژ تایفەگەریێ و رەگەز بەرستیی و تەخ و چینا، شەر و ناكوكیێت هەرێت گرنگ ئەوبون دەمێ كەنیسە هاتیە دابەشكرن (كەنیسا روژهەلات و روژئاڤا) و ئاریشێت ڤان هەردوو كەنیسا و پێكڤەگرێدانا وان دگەل پایتەختێ ئاینێ مەسیحی ل روما كو سەرپەرشتیا هەمی كاروبارێت وەلاتا دكر هەر ژ بچویكترین كار هەتا دگەهشتە دەستهەلاتێ و پەیوەندی بشاهینشاهیێ ڤە. ئەڤا هەنێ نە بتنێ لڤی ئاستی د راوەستیا بەلكی لسەر ئاستێ ئابوری (ئابورێ وەلاتی) و چاوانیا سەرپەرشتیا هەمی سەروەت و سامانێت وەلاتی ل بن دەستهەلاتا كەنیسێ ڤەبوو و شیا ببیتە گرنگترین و زەنگینترین دەزگەه كو بكار و بارێت رێكخستنا ژیانا خەلكی دكر دگەل كارێت شاهاتیێ، ئەڤە بو جهێ نیگەرانیەكا مەزن و بنیاتێ ئاریشا ل گرنگترین وەلات ل ئەوروپا ئەو ژی ئینگلتەرا و فەرەنسا بون، ل ئینگلتەرا كەڤن ل چەرخێت ناڤەراست مەزنترین ئاریشا ململانا لسەر هەمی ئاستا شاهێن ئینگلتەرا دگەل كەنیسێ هەبون ژ لا یەكێ ڤە و دگەل خەلكێ ژ لایەكێ دیڤە چونكی كەنیسا بدەستەكێ پیلایی كارێ خو دكر و بچویكترین كار پێتڤی رەزامەندیا وێ بو ئەڤە لسەر دەمێ پەیدابونا بزاڤا (پەرجانكرنا عەردی- حركە تسییج الاراضی) ل ئینگلتەرا، ناكوكی و هەڤركی و ململانێ گەهشتە ئاستەكێ گەلەكێ مەترسیدار دناڤبەرا شاهی و كەنیسێ ئەڤ دژاتیا كیر ل سەر بنیاتێ بەرژەوەندیا ئابوری و دەستهەلاتی بو بو ئەگەر كو شاهێ ئینگلتەرا شیا سەربەخویا خو و وەلاتێ خو براگەهینیت و خو ژ دەستهەلاتداریا روما (كو پایتەختێ سەرەكی یێ ئایینێ مەسیحی) ڤەكێشیت و قورتال كەت و دیسان دەستورەكێ نوی چێكەن كو دەستهەلاتا كەنیسا پیچەك پیچەك ژ ناڤ كاروبارێت هەڤوەلاتیا و دژیانا خەلكی یا سنوردار بیت ئەڤا هەنێ یا هاوتەریب بو دگەل بزاڤێت هاتینە كرن و شورەشێت هاتینە كرن دژی هەژاریێ و ستەمكاریێ و بو ئەگەرێ وێ چەندی كو گڤاشتنێت مەزن ل دەستهەلاتێ و تەخا سەرمایەدارا هاتنە كرن و شیان یاسایا هەژاریێ (قانون الفقر البریطانی) دەربێخن كو برگەكا گەلەك گرنگ تێدا هاتیە دیار كرن كو هەژاری ئاریشا هەڤوەلاتی بتنێ نینە بەلێ ئاریشا دەولەتێیە و دەولەت ژێ بەرپرسە) لێرە ئەو پەیوەندیێت خراب دناڤبەرا شاهی و هەڤوەلاتیا باشتر لێ هاتن وخورت بون و تێگەهێت یەكسانی بوون و دادپەروەریا جڤاكی برەنگەكێ گەلەك بەرفرەه بەلاڤە بوون لهەمی ئینگلتەرا و دەڤەرێت لبن دەستهەلاتداریا وێ، هەر دیسان ئەڤێ یاسایێ ئەو ململاتێ و جوداكاری (التمییز) دناڤبەرا تەخێت جڤاكی كیم بكەت و خەلك پتر هەست ب هاولاتیبونا خو بكەن. ئەڤا هەنێ یا هاوتەریب بو دكەل شورەشێت فەرەنسا هاتینە كرن كو گوهرینا هزری بخوڤە ڤەگرتبو دژی ستەمكاریی و جوداكاریی دناڤبەرا تەخ و چینێت وی وەلاتی بتایبەتی تەخا سەرمایەدارا كو بشاهی ڤە دگرێدای بون و بەرژەوەندیا وان لسەر هەمی ئاستا بتایبەتی یا ئابوری كو ئەگەرەكێ بنەكی بو بوو پەیدابونا هەژاریێ و نەخوشیا و نەزانینێ كو تەخەكا گەلەك مەزن بخو ڤەدگرت ئەڤە ژ لایەكی ڤە، ژ لایەكێ دیڤە و دیسان دناڤبەرا ڤی مللەتی و شاهی ژلایەكی ڤە و كەنیسێ ژ لا یەكێ دیڤە. ئەڤ شورەشا هزری شیا سەركەفتنێت مەزن بدەستخوڤە بینیت و رەنگڤەدانەكا مەزن بو ل هەمی ئەوروبا چونكی شیا سنورەكی بو زەنگینبوونا چینەكێ لسەر حسابا چینەكا دی دانیت، و همی كار بهێنە كرن دژی هەژارێی و نەزانینێ و هەتا كار هاتە كرن ژبو گوهرینا گەلەك تشتا دناڤ ئولێ مەسیحی دا و هزرا (ئایین بو خودێیە و وەلات یێ هەمیایە) گەلەك بەلاڤە بو جهێ خو گرت لهەمی دامودەزگەها. ئاها بڤی رەنگی ئەڤان شورەشا ل هەردوو وەلاتێن ئینگلتەرا و فەرەنسا شیان بسەركەفن و هەتا رادەكێ گەلەكێ بەرفرەه ئازادی یا دەربرینێ و نڤیسینێ و كاركرنێ و چالاكیێت سیاسی جهێ خو گرت دگەل كونترول كرنا هەمی سەروكانێیت سەروەت و سامانێت گشتی و سیستەمێ حوكم رانیێ. ئەڤ چەندە پەیدا بو ل وان وەلاتا كو ناڤەندا بریارێ بون ل ئەوروپا سەر وی دەمی، چونكی سێ پشكێت جیهانێ ل بن دەستهەلاتداریا وان بو. هەلبەت ئەڤ چەندە بساناهی نە چێبویە بەلكی ب هزارەها خەلكی وان وەلاتا هاتینە كوشتن و رویبارو جوێت خوینێ چوینە ئەڤە هەمی ببو رێخوشكەرەك بو درستكرنا دەستورێت نوی بو ئاڤاكرنا دەولەتا شارستانی كو یاسا تێدا سەروەر بیت و هەمی مافێت مروڤا بهێنە پاراستن بێی هیچ جوداكاریەك لسەر بنەمایێت (ئولی ورەگەزی و ژیی و رەگێ پیستی و چینایەتی و ئەتنیكی) و هەمی كار و ستراتیجی بو شەرێ دژی هەژاریی و نەخوشیا (پشتی تاعونا رەش نیڤەكا ئەوروپیا ژناڤبرین) و نەزانینێ و گرنگی دان بكەرتێ پەروەردێ و چاڤدیریا كومەلایەتی كو هەردوو بەرپرسن ژ ئاڤاكرنا هەڤوەلاتیەكێ ساخلەم و خودان هزرەكا ساخلەك، نفشەكێ خودان بیرو باوەرێت نوی پەیدا بكەت و كو گرێدا ی بیت ب هەڤوەلاتی بونێ و شارستانێی و پرێ باوەری بمافێ مروڤا هەبیت، لڤێرە پەیوەندیا دناڤبەرا هەڤوەلاتی و دەولەتێ هاتە راستكرت و د بەلەنسەكا یەكساندا جهێ خو گرت، بەروڤاژی ڤێ چەندێ هەكە بەراورد بكەین دگەل دەڤەرا ناڤەراست بدرێژاهیا دیروكێ حەتا بەری پەیدابونا ئاینێ ئیسلامەتیێ بتایبەتی ل گزیرتا عەرەبا كو ستایلێ ژیانێ (اسلوب الحیاة) رەنگەكێ كوچەراتیی هوزایەتیێ بو كو هەتا ڤی سەر دەمی یا بەردەوامە ل زوربەی دەڤەرا و هەمی رەنگێت ستەمكاریێ و تەعەدایێ كویلایەتیێ لێ بون و بەردوام بشەرا ڤە دمژویل بون (خێلەك دژی یا دی – نە دژی دەولەتێ یان سیستەمێ حوكمرانیێ) كا چاوا هەر خێلەك خو بهێز ئێخیت و پتر دەستكەفتا بدەستخوڤە ئینیت و نەیا گرنگە چاوا و بوچی، لڤیرە دیار دبیت كو حوكمرانی هەر برێكا میراتگریێ بو و چ خەم نەبو كا ئەو كەسێ دەستهەلات د دەستادا چەند یێ خودان شیانە و یێ ژیرە هەر وەكی ئەوروپا بەلێ ل ئەوروپا گەلەك زی هزرا ئاڤاكرنا دەولەتێ لێ پەیدابویە، لێ پشتی پەیدابونا ئاینێ ئیسلامێ ئەو لایەنگەری كو هەمی بو هوزایەتیێ بو هەمی بو ئاینی چو (ئیسلامەتیێ) و هەر كەسەكێ ئەڤ دلسوزیە بڤی رەنگێ موكم بو ئاینێ ئیسلامێ نەبیت دێ ب (كافر) هێتە نافكرن و ئێكسەر سەربرین سزایێ یە، لڤیرە ئەم دبینین كو ئەو رەنگێت شورەشا ئەوێت ل ئەوروپا هاتینە ئەنجامدان ل دەڤەرا ناڤەراست نەهاتینە ئەنجامدان دناڤبەرا هەڤوەلاتیا و سیستەمی حوكمرانیی بەری بەلاڤبونا ئیسلامەتیێ و پشتی بەلاڤبونا ئیسلامێ و بتایبەتێ ل چەرخێت ناڤەراست بەلكی بتنێ بشەرێت بەلاڤەكرنا ئاینی ڤە دمژویل بون برامانا وێ چەندێ یە كو چ هزر و بزاڤێت نەتەوەیی لدەڤ خەلكێ ڤێ دەڤەرێ سەرێ خو نەهەلدابو و ئەو شەرێت هاتینە كرن ژبو (گوهرینا كەلتورو ئاینێ خەلكی بو) ئەوێت چ برەزامەندی و چ نەبرەزامەندی چوینە ل بن دەستهەلاتداریا ئیسلامێ و هەر بڤان شەرا شیان سەروەتەكا مەزن پەیدا بكەن برێكا (ئەنفالكرن و حەلال كرنا سامانێت خەلكێ و دیسان سەپاندنا جزیێ) ئەڤە بو ئەگەرەكێ سەرەكی یێ ئاڤاكرنا بنیاتێ ئابوری بەلێ ژ لا یەكێ دیڤە پروسیسا عەرەبكرنێ(تعریب) دەست پیكر و ئەزمان و كەلتورێ عەرەبی بسەپینن ل سەر هەمی خەلكێ بویە موسلمان و وەسا دا نیاسین كو ئەزمانێ پیروزە و هەر چ تشتەك بیت گرێدای بكەلتورێ رەسەنێ مللەتا ڤە هاتە ژناڤبرن.
دیسان دا نیاسین كو چ ئایین ژ بلی موسلمانەتیی دپیروز نینن لڤیرە كێم كێم خەلك هاتە دابەشكرن لسەر بنیاتێ ئاینی و ستەمكاریەكا مەزن هاتە كرن دژی ئاینێت ڤێ دەڤەرێ و ئەو تەخێت نەبوینە موسلمان هاتنە دەرێخستن یانژی حەتا هەنە دڤێت جزیێ بدەن یانژی بهێنە سەرژێكرن و ئەڤ سیستەمە یێ بەردەوام بو هەتا پشتی حوكمرانیا عوسمانیا و پشتی داكیركرنا ڤێ دەڤەرێ ژلایێ (ئینگلیزی و پشتەڤانیا ئەمریكا پشتی دەرئیخستنا گازێ) ڤە كو بزاڤا وەهابیا ئینا وجودێ كو ئێك ژ ئەگەرێت وێ ئەوبو خەلكەك هیدی هیدی ژ ئاینێ موسلمانا ڤەدبون و دچونە سەر كەلتورێ خو یێ بەرێ بپشتەڤانیا ئینگلنەرا وەهابی دیسان شیان گڤاشتن و كوشتن و جزیێ بسەپینن لسەر خەلكی و شاهینشاهاتی هاتە درستكرن ل گزیرتا عەرەبا كو دبیژنێ نوكە سعودیە، درستە د دەولەتا ئیسلامێ دا رەنگەكێ بەرهنگاریێ هەبو بو هەژاریێ بەلێ هەكە بەراود بكەین دگەل وی رەنگێ ستەمكاریێ و جوداكاریێ و تەعەدایێ و كوشتن و ژناڤبرنا گەلەك خەلكێ بێ گونەه ناهێتە بەلەنس كرن.
لڤێرە دیار دبیت چ رەنگێت پاراستنا مافێت مروڤا و ئازادیا دەربرینێ و پاراستنا ستایلێ ژیانا خەلكی نەبویە و بەلكی بهزارەها خەلكێ چ بكوم بن و چ بكەت بن یێت هاتینە ژناڤبرن لسەر بزاڤێت وان یێت هزری و رەتكرنا تەعدایی و ب ( كافر) یێت هاتینە ل قەلەم دان چونكی بتنێ مەرج ئەو بو (ئاینێ ئیسلامێ هەمی تشتە و تڤێت هەمی دلسوزی بتنێ بو وی بیت و ئەڤ ئایینە لسەر گەپیتكا هەمی ئایینایە).
ئەڤان كریارا مللەتێت دەڤەرا ناڤەراست ژیك جودا كرن، چونكی چ بنەما بو پاراستنا مافێ مروڤا نەما و هەروەسا تەخا شاها و لایەنگەرێت وان هەمی دەستهەلات (سیاسی- ئابوری- جڤاكی – رەوشەنبیری) كەفتە د دەستێت واندا و هەمی لاێیت ژیانێ چ بنەمایێت یەكسانیێ نەهاتنە ئاڤاكرن و ئاینێ موسلمانەتی قودسیەتەك بو هاتە درست كرن ل سەر حسابا هەمی ئاینێت ل دەڤەرا ناڤەراست و پیچك پیچك شەرێت بنڤە بنڤە و ل بن پەردا هاتنە ئەنجام دان ژبو ڤالاكرنا گزیرتا عەرەبا ژ ئول و ئاینێت دی چونكی هەمی بزاڤ و چالاكێت وان هاتنە قەدەغەكرن و لبن چاڤدێریا موسلمانا ڤە بون ژبلی شەرما جڤاكی (الوصم الاجتماعی) لسەر وان كەسا هاتە سەپاندن و ژلایێ جڤاكیڤە وەك تەخەكا بێ رەوشت و پیس هاتنە نیاسین و نفشێ نوی ژی لسەر ڤی بنەمای هات ئاڤاكرن و پەروەردەكرن.
هوسا خەلك هاتە دیر ئێخستن ز هزرێت روهن و شوینا كەنیسا مزگەفتا كونترولا ژیانا خەلكێ كر و هزرێت یەكسانیێ و دادپەروەریێ گەلەگ درەنگ گەهشتنە دەڤەرا ناڤەراست لەوما لڤێ دەڤەرێ قەلغانێت ئاڤاكرنا دیموكراسیەتێ د زور بون و دموكم بون، چونكی دبەردەوامیا 1400 سالا تەخا ئاینی برێڤە دبەت هەر ئەو بون دەستهەلاتدار و هەتا پشتی درستبونا دەولەتا نوی لڤێ دەڤەرێ هەر تەخا دەستهەلاتداریا ئاینی یا پالپشت بو بو هەر ریژێمەكێ ئەڤ چەندە بو ئەگەر كو بچ رەنگا شورەشێت شارستانی و رەوشەنبیری لڤێ دەڤەرێ سەرێ خو نە هەلدەن وەك پێتڤیەك دژی بێ یەكسانیێ و بێ دادپەروەریێ ومافێ ئازادیا دەربرینا هزری و سیاسی و....هتد چونكی وەسا د دەتە نیاسین هەر بزاڤەكا سەرێ خو هەلدەت پێناسا وێ دژایەتیا ئایینیە و سزا گەلەك یی قورسە.
لڤێرە ئاستەنگێت ژێك جوداكرنا ئاینی و دەولەتێ هەر دبەردەوامن وهێشتا هزرا ئایین بو خودێیە و وەلات یێ هەمیا یە ب چ رەنگا جهێ خو نەگرتیە و چ سنور بو مایتێكرنا ئاینێ ئیسلامێ دژیانا خەلكی دا نەهاتینە دانان و بزاڤێت دانانا یاسا یەكا نوی یا شارستانی و دیر ژ شەریعەتی گەلەك دلاوازن و بەرهنگاری یا ڤێ چەندێ گەلەك یا مەزنە، و هەر سەروەت و سامانێت ئاینی وەكی خونە و روژ بو روژێ پتر لێ تهێن و نە ل بن كونترولا دەولەتێنە، بەلێ جهێ دلخوشیێ یە كو ئاسویێت دەولەتا كوردی دیار بون دەمێ سەروك بارزانی دیاركری كو ل كوردستانێ خودێ خودێی هەمیا یە و هەروەسا وەلات ژی وەلاتێ هەمیا یە ئەڤە ئاسویا روهن دكەت كو بنیاتێت دیموكراسی دێ هێنە دانان برەنگەكێ موكم ل كوردستانی چونكی (ئاین و دەولەت دێ ژێك جودا بن).