بڕێز د. لەزگینێ عەڤدڕەحمانێ چالی د ژمارەیا (١٩٣١) ژ ڕۆژناما ئەڤرۆ ل ڕێکەفتی ( ١٠/ ٨/ ٢٠١٦ ) بابەتەک لدۆر ڕەوشا سیاسییا کوردستانێ و گرووپێن دژ و یێن دگەل سەربخۆییا کوردستانێ دا بەلاڤکرییە. ئەم دگەل ھندێ مخابنیێ بۆ ھندەک لایەنێن دژی ڤێ دەستکەفتا مەزن دخوازین، دێ چینە سەر ھندێ کە نڤیسەر ئاماژەی ب ھندەک خالێن سەرەکیتر بۆ ڤێ دەولەتێ دبینیتن. بڕاستی ئەز بخۆ کەسەکم فەخر و شانازیێ ب نیاسینا خوە یا پتر ژ سیە سالان یا نڤیسەری دکەم و حەز ژ بیروباوەرێن وی دکەم و د بابەتێ پویتە و گرنگیدان ب زمانێ شرین و ڕەسەنێ کوردی، خۆ ب ئێک ژ قوتابیێن وی دزانم و سەدا مەلیۆن دگەل ھزرێن وی دامە، و وەکی کەسەکێ شەھرەزا د چەندین زمانان و کەسەکێ تێکەلی دگەل گەلەک نەتەوان کری، دگەل ھندێ ژی باوەرا من ئەوە زمانێ کوردی ب ھەمی دیالێکتێن خۆڤە ئێکە ژ جوانترین و خۆشترین و شرینترین و ڕۆھنترین و بەرکەفتی و پیرۆزترین زمانێن جیھانێ یە و پێدڤییە ئەم شانازیێ ب کوردبوونا خۆ بکەین و ئەو خەلکا بیانی یێن کو کوردی ژی فێربووینە و فێردبن ژی ھەمان ھەستێ بکەن، و ئەوێن ژ گێلی و نەزانییا خوە شەرمێ ب وی زمانی و کورد بوونا خوە دکەن بچن بمرن بۆ وان ب شەرەفترە ھەتا ساخ بن و دناڤ مە دابژین. کورد ڕۆژێ بیست شەھیدان ددەن دا بێژین ئەم ژی کوردین و یێن ھەین و ھندەک ژی ژ بێئاقلیا خوە تڕانا پێدکەن.
ئەوا نڤێسەرێ بەڕێز ب گرنگ دزانیتن پەروەردەکرنا تاکەکێ ژێھاتییە بۆ کوردستانێ داکۆ وەکی ھەر تاکەکی ل وەلاتێن دیتر ببیتە ستوینەک بۆ ڕاگرتنا وێ کوردستانا پیرۆز و بۆمبارەک یا ھەمی جیھان چاڤەڕێی بوونا وێ یە تنێ نەیار و نەزان و گێژ و فەلیتە و بەخیل و ڕکۆ نەبن. ئەڤ باوەرە نە تشتەک نوییە و ژبلی مەزن سایکۆلۆژی ناسێن جیھانێ، کەلتوور و ڕەوشنبیرێن کوردستانێ ژی بەردەوام ئاماژە ب گرنگییا وێ ددەن. سەنتەر و دام و دەزگەھێن پەروەردەیی ئێکە ژ وان قۆناغێن پشتی مالبات و خێزانێ مەزنترین و سەرەکیترین ڕۆلێ بەرچاڤ د ڤێ چەندێ دا دگێڕیتن. پێگەھشتنا جڤاکی و کۆمەلایەتی ( التنشئە الإجتماعیە و یان socialization) وەک پرۆسێسەک کارتێکەر د ئاڤاکرنا کەساتیا مرۆڤی دا پشتا خۆ ب گەلەک بڤی فاکتەری ڤە گرێددەتن. مەزنترین مرۆڤ و زانا و سەرکردە و پێشەوا ل دبستان و قوتابخانە و زانینگەھان پێدگەھن و پەیدا دبن، و مەزنترین فاکتەر ژی تێدا پرۆگرام و پەرتووکێن خواندنێنە. ل وەلاتێن پێشکەفتی و گەلەکێن دیتر زارۆک ل مال و دبستانێ و قوتابخانێ و پەیمانگەھان ب ئێک زمانی دئاخڤن و دخوینن و دنڤێسن. چ گۆمان تێدا نینە ئەڤ قوتابیە دێ نەوەکی قوتابیەکێ کوردستانێ بیتن یێ کو ل مال زمانەکە، و ل دبستانێ ئێکدیتر، و ل پەیمانگەە و زانینگەھێ زمانەک دیتر. باشە ما ئەڤ قوتابیە دێ بیتە چی؟
ڕاستە ھندەک دەروونناس و پەروەردەکارێن جیھانی د وێ باوەرێ دانە کە مێشکێ مرۆڤی و نەخاسمە زارۆکی یێ لبن نەھاتییە و نەیێ سنووردارە، و دشێتن گەلەک زانیاری و جۆرێن وان وەربگریتن، بەلێ پا " خۆیێ خۆیێ ب مەعنا"! ئێک ژ مەزنترین فەیلەسۆفێن دەڤەرێ و بڕاستی ژی سەدێ بیست و ئێکەم، یێ ھێشتان کەس بۆھایێ وی نزانیتن و خەلک ل داھاتووی دا حەسودیێ ب ھندێ بەتن بۆچی ژیێ وی ھزار سال نەبینە دا مرۆڤایەتی مفای ژێ وەربگریتن، خۆدێ ژێ ڕازی عەلی وەردییە ( ١٩١٣-١٩٩٥) و ب ئاشکرایی و نێزیکی دەھان سالانە ھەوار دکەتن و ڤێ گازندێ ل وەلاتێن ئەرەبی دکەتن، و باوەرا وی ئەوە پشکەکا مەزن ژ وێ دووانیزما کەساتیێ ( ئیزدواجیا شەخسیێ ) د کەلتوور و فەرھەنگێ جڤاکا ئەرەبی دا بۆ ھەبوونا ھەر دوو دیالێکتێن ( فۆسحا و جلفی ) د وی زمانی دا دزانیتن. باشە پا ھەکەر ئەو زانا و فەیلەسۆفێ ئەرەب گازندا ژ ڤێ چەندێ بکەتن پا ڤێجا ئەم چ بکەین؟ بیرا من دھێتن ل خەریبییا و ئاوارەییا دەرڤەی وەلاتی و کۆلانێن خەلکێ و ل زانکۆیا حکومی پەروەردەییا مۆسکۆ گەلەک جاران و دەمێ بێکاریێ من قۆرئانا پیرۆز دخواند و دلێ من پێ ڤەدبی، چونکی گەلەک تشتێ وێ من دزانی و ئەز تێدگەھشتم و ئەزموون و سەربۆر دگەل دا ھەبین. بۆ من تشتەک گەلەک دلڤەکەر بی. لێ پا دیارە گەلەک تێگەە ژی ھەبین و من نەدزانین و من گەلەک جاران بزاڤ دکر ڕامانا وان ژ ھەڤالەکێ ئەرەب ل وێرێ پرسیار دکر. ھندەک جاران وی دزانی و دگۆتە من و گەلەک جاران ژی نەدزانی یان بکۆتەکی دزانی و بکۆتەکی ئەز تێدگەھاندم. جارەکێ گۆتە من سەیدا یا ژ تەوەرە چونکی ئەز ئەرەبم ھەما ئەز ھەمی قۆرئانێ تێدگەھم. من ھزرا خۆ کر باشە ئەڤە ئەرەبە و ژ ئەرەبان ژی سەیدە، و پاشی مامۆستایە گەلەک تشتێ ڤێ قۆرئانێ نزانیتن و تێناگەھیتن پا ئەز و زارۆکێن ھەفت ھشت سالی چەوا دشێین تێبگەھین!
ئەڤە بیست و پێنج سال ( ئانکۆ چارێکا سەدەیە) قوتابیێن مە گازندەی ژ زمانێ خواندنێ ل پویمانگەە و زانینگەھێن کوردستانێ دکەن. کی ژێ بەرپرسیارە؟ حکومەت؟ کەسێ ھندی حکومەتا ھەرێما کوردستانێ گرنگی بڤێ چەندێ نەدایە، پا کی بەرپرسیارە؟ ئەز باوەرم گەلەک کەس دێ ژ ڤێ گۆتارێ دلمای بن، بەلێ پا " ڕاستی تەحلە"! مامۆستایێن مە – ھەلبەت نە ھەمی و ئەو ژی خۆ دنیاسن- ئەوێن کوردی نزانن بەرپرسیارێ ئێکەمن ژ ڤێ چەندێ. ھەکەر تە بڤێتن بزانی کا ئەو بۆچی کوردی نزانیتن و ڕێکەکێ بۆچارەسەرییا ڤێ ئاریشێ دەینی، و تو بێژی وانا تە ل کیڤە و کیژ باژێڕی و وەلاتی خواندییە، و ھەتاکۆ ئەو بەرسڤا پرسیارا تە بدەتن یا ژ تەوەرە دێ بێژیتن ل فلیپین یان نیوزلەندا یان سیبیریا یان ڕۆاندا، بەلێ دێ پاشی دەرکەڤیتن خواندنا وی کوردی نەبوویە چونکی ئەو ل میسل یان بەغدا و بەلکۆ ژی زاخۆ و دھۆک ژی بیتن! میسل ئەوا پترتر ژ مەلیۆنەک کوردان لێ و ل بەغدایێ نە کێمی نیڤ مەلیۆن کورد ھەین و زاخۆ و دھۆک ژ خوۆ چنە!
باشە ھەکەر ناڤێ ڤێ خەمساریێ تاوان نەبیتن پا چ ناڤەک بۆ ھەیە؟ باشە ئەڤ مامۆستا نابێژیتنە خۆ چەوا زارۆک و قوتابیەکێ بشێتن ب زمانێ دەیکا خۆ زویتر و باشتر فێر بیتن، دێ بزمانەک دیتر فێری زانستی بیتن یان تنێ ژبەرکرنە و بەرپەڕتەژیکرنە و زێدەکرنا بارێ گرانێ ئابووریێ یە لسەر کوردستانێ و ئەو ژی ب کڕینا ھزاران تێنڤیسێن تاقیکرنا و بێ مفا و بێ ڕامان تەژی کرنا وان و ڕەش ڕەشک نڤێسینە و پشتی نیڤ دەمژمێرێ ژی ژبیرکرنا وان تشتانە؟ بچویکترین و سادەترین پێناسە بۆ پەروەردێ، ب ھزرا فەیلەسۆفێن پەروەردەیی، بریتیە ژ " ئامادەکرن بۆ ژیانێ ". و ل کوردستانێ ژی ئەڤ پێناسە و دەولە سەرێ ڤان جۆرە مامۆستایێن خەمسار بریتیە ژ :" ژبەرکنا زانیارییان و ژبیرکرنا وان و نەئامادەبوونە بەرامبەر ژیانێ "! قوتابی لەو زانیارییان فێر دبیتن دا وان ل ژیانا ڕۆژانە دا بکاربینیتن، ھەکەر ھەر بۆ ژبیرکرنێ بیتن، پا ئەڤا دیتر چیە؟ من دوو خویشک ھەبین، بەیان و بێریڤان، قوتابی بین ل پەیمانگەھا تەکنیکی ل زاخۆ ل پشکا بانک و بازرگانی. من گەلەک جاران ژ نیشکەکێ ڤە وانەیێن وان ددیتن و ددیتن کە نە ب زمانێ کوردینە و من دزانی ل ڤێ جیھانێ خویشکێن من ژ بلی ڤی زمانی زمانەک دیتر نزانن. ھەلبەت ئەڤە نە کێماسییە. کێماسی ئەوە مرۆڤ زمانی خۆ نەزانیتن. من جارەکێ ئەو وانە خواندن و دیتن وەکی زمان گرانن کەسەک تێبگەھیتن. من پرسیارا وان کر باشە ھوین د ڕامانا ڤان زانیارییان دگەھن؟ وان ب ئاشکرایی گۆت: " نە! ئەم تنێ ژبەردکەین!" باشە ئەڤە دوو سالە ھندەک مرۆڤێن بێ خێر ڕەوشا مووچەی ل کوردستانێ بڤی ئاوای بری، ما بەری ھنگی چی؟ ھندەک قوتابی دبێژن بابەتێ کوردۆلۆژی ژی ب زمانێ نە کوردی بۆ مە دھێتە گۆتن! باشە گۆنەھا ھزاران و مەلیۆنەھا بەیان و بێریڤان و شڤان و کۆڤان و نێچیرڤانان ل پەیمانگەە و زانینگەھێن ل ستۆیێ کێیە؟ باشە مللەت دێ چەوا ب ھێڤییا ڤان جۆرە مامۆستا و قوتابیان ھێنە ڕاگەھاندن و دەیناند و بڕێڤەبرن؟ باشە بۆچی کەس دویڤدا چۆنا ڤان کەسان ناکەن؟ دیرۆک دبێژیتن ئەو زمانێ نۆکە بناڤێ تورکی ل تورکیا بوویە زمانێ زانستێ و ئاخفتنا نێزیکی سەد مەلیۆن مرۆڤان ھەتا ڕۆژەکێ بەری بڕیارا ئەتاۆرکی بوونا خۆ نەبی و ئەتاتورکی ب بڕیارەکا شاھانە ب ماوێ ھەفتیەکێ ئەو ل ھەمی دام و دەزگەھێن میری و پەروەردەیی و ھەتا لسەر ئاستێن زانینگەھان جێبەجێکر و کرە زمان! ئەڤ بڕیارە وەک تشتەک ئاسایی کێمی سالان بۆ کێمکرنا وێ کێم بی! بەس خەمخۆر ھەبین و ھزاران کەس ژ پێخەمەت خەمساریێ تێدا ھاتنە سزادان. باشە ئەڤا مامۆستایێن مە یێن کوردی نەزان دکەن نە خیانەتە ل شەھید و پێشمەگەی؟ یان ل زارۆک و خێزانێن شەھیدان و بریندارێن مە؟ مە ڕۆژانە پترتر ژ بیست شەھیان ل جەنگێ پاراستنا ناڤ و نیشانێ خۆ یێن داین و ژبلی سەدان ھزارێن بەری ھنگی و گەلەک تاوانێن بناڤێن وەکی ئەنفال و بەعساندن و کێمیابارانکرن و جینۆساید و ... ھتد، ھەبین بەس تنێ دا ئەم بێژین " کوری و ئەم کوردین"، باشە پا ھەمی ئەو ئێک بۆچ بین؟ بۆھندێ ھندەک مامۆستا زمانێ خەلکێ بیانی و دوژمنێن مە کوردان و ھەمی مرۆڤاتیێ بسەر مە دا بسەپینن؟
ڤیجا ئەڤ مامۆستایە خۆ ماندی ناکەن و ژ خۆ ناگرن کوردی بنڤێسن و بخوینن، دێ ھێجەتا پێشڤە گرن : " مانێ کوردی نە زمانێ زانستێ یە!" ئەڤە سڤکترین ئاخفتنە ھەکەر ژ دەڤێ ئێکی دەربکەڤیتن پشت ڕاست بە ھندی زارۆکەکێ ئێک ھەیڤی ژی مەژیێ وی کەسی شۆل ناکەتن ھەتاکۆ ئەگەر ئەڤ کەسە ئەز یان بابێ من بیتن! باشە ھەکەر نە زمانێ زانستییە پا چەوا زمانە؟
ھەکەر ئەز خەلەت نەبم، ئەو نڤیسەرێ ئەم بەحسێ وی و گەنگەشەیا بابەتێ وی دکەین، و زمانێ کوردی وەسا جوان دنڤێسیتن، کە مرۆڤ ژێ تێر نابیتن، تنێ دەمژمێرەکێ ژی ل ھیچ دبستان و قوتابخانەکا کوردی و بزمانێ کوردی نەخواندییە، بەس چونکی خۆمخۆرێ خۆ و یێ زمانێ خۆ و یێ نەتەوەیێ خۆیە و ھەستا ژێیاتی ( ئینتیمایێ)، وەک ئێک ژ پێدڤیاتیێن مرۆڤەک ساخلەم و دەرووندروست و جڤاکاتیێ یا لنک ھەی، یێ فێری زمانێ خۆ بوی.
مامۆستا ل وەلاتێن جیھانێ ستوینێن وەلاتانە و بڕبڕا پشتا پێشکەفتنا وێنە، و ل جڤاکا مە مامۆستا وەکی فەرمانبەرەک و کارمەندەکێ ئاسایی ھەلسوکەفتێ دکەتن و خۆ نیشان ددەتن و دھێتن و دچیتن و چەند وانەکا – ئەو ژی بێگۆمان نە ب کوردی- دەتن و وەکی عەلیێ وەردیێ بەھشتی دبێژیتن " د برجێن بەلەک و ( عاجی ) دا دژیتن" و یا ژ وی وەرە ئەڤ جیھانە ھەمی لبن چەنگێن وی دھێن و دچن و خۆ ب کەسەکی نادەتن، بەلێ نزانیتن ئەو ھێژ کوردی نزانیتن و ئەو نزانیتن ژی ئەو ڤێ چەندێ نزانیتن! ھەکەر تو ئاخفتی دێ بێژیتن مانێ ئەز ب کوردی دئاخڤم. ئەو من و تە و ھەمیا ب خشێم و گێل دھژمێریتن. کەسێ ھندی داپیرا من خەمێ و گەلەک پیرەمێر و پیرەژنکێن خەلکێ چالیێ کوردیەکا جوان و ڕەسەن و دروست نەزانییە و نزانیتن، بەلێ ئەم و ھەمی دبێژینە وان نەخواندەوار و ( ئۆمی و غێر مۆتەعەلم)، بۆچی؟ چونکی لدویڤ پێناسەیا ڕێکخراوا جیھانیا یۆنسکۆ (UNESCO)ی مرۆڤێ خواندەوار ئەو کەسە یێ بزمانێ دەیکێ ( لۆغەتۆل ئۆم = لغە الڕم ) بشێتن بخوینیتن و بنڤێسیتن. ئەوێ پێ دئاخڤیتن ھەر نینە. ئانکۆ نەخواندەوارە و لدویڤ ڤێ پێناسا جیھانی ئەڤ مامۆستایە نەخواندەوارن و بلا ژ برجێن بەلەک بھێنە خوارێ و ھند کەیفا وان ب باوەرنامە و زانستێ خۆ نەئێتن. ئەوان تنێ ھندەک زانیاری یێن ژ زمانەک دیتر وەرگرتین و خزمەتا وی زمانی و کەلتوورێ وی نەتەوەی دکەن و کوردی ژ ب ... ڤە.
************
پێگۆتنەک بەرنیاس ل دەرڤەی وەلاتان و ل کەمپێن ئاکنجیبوونا قوتابیێن بیانی یا ھەی ھەکەر تە دیت ژۆرەکێ ل دەمژمێر ( ٤- ٥ ) ی سپێدێ ھلن و بەردایینە، بزانە قوتابیەکێ ڤیتنامی یێ ل وێ ژۆرێ دخوینیتن. من ل دەرڤەی وەلاتی گەلەک تێکەلییا وان دکر. قوتبیێن وەسانە نە( دین و نە ئێمان ) نینە و تشتەکی ژ خۆدایێ مەزن نزانن و نزانن کا ھەیە یان نینە و ھندی تو بۆ بێژی ژی ب ناڤ گۆھێن وان دا ناچیتن. ئەڤە بیروباوەرێن وانن و مە چ کارەک پێ نینە. بیروباوەرێن ھەر کەسەکێ لنک وان پیرۆزن. بەلێ نەتەوە شرینن و ڤیێتنامی بوونا خۆ نادەن ب ھەمی جیھانێ. ئەڤە حۆنێرە و پیرۆزە. مە خەلکێ ھەی ژ خۆ ناگریتن خۆ ب کورد بزانیتن و خۆ دھژمێریتن مۆسلمان! ھەر قوتابیەکێ وان بەری ھەر تشتەکی ل ژۆرا خۆ وێنەیەکێ خەباتکەرێ ناڤدارێ جیھانی و یێ مەزنێ ڤیێتنامێ ھۆشی مینی لسەر مێزێ خواندنێ و لبەر چاڤێن خۆ دەیناندی و وەکی سیمبۆلێ ئازادی و خۆڕاگرییا وەلاتێ خۆ یێ چەندەھا سالان لبن دەستێ فرەنسی و ئەورۆپی و ئەمریکیان و چینیان ھاتبووە داگیرکرن، ئەو ب مرۆڤەک پیرۆز دزانی و بەلکۆ ژی د پەرست.
ل کوردستانا مە، ئەو جھێ عەگید و مێرخاسێن وەکی بارزانیێ نەمر، قۆربانی ب ژیانا خۆ دای و ژ قەھر و کۆلێن خەلکێ خۆ شەھید بووی و زکەکی تێر و بیست و پازدان برسی و ژ ڤی وەلاتی دچۆ وەلاتەک دیتر دا ناڤ و نیشانێ نەتەوەیێ کوردی بھێلیتە د بەرپەڕێن دیرۆکێ دا و نەھێلیتن ناڤ و مافێ وان بەرزە و بنپێ ببیتن، و فەر بی مامۆستا و قوتابی و ھەرکەسەکی ل ڤێرێ، وێنەیەکێ وی نەک تنێ لسەر مێزێ خۆ، بەلکۆ لسەر سینگێ خۆ ھەلاویستبایە، ھێشتان و ئەڤە چەرخێ بیست و ئێکێ یە کۆل و مەراقێن ھندەکان ئەوە وێنەیەکێ سەید قۆتبی و محەمەد عەبدۆی و حەسەن بەننا و حەسەن ئیسماعیل ھەزیبی و محەمەد مەحمود سەواف و تەحسین عەبدۆلقادرێ فەخری و عەلی فاتن و عەبدۆررەحمان شێخلی و مۆنیب دروبی و عەبدۆلعەزیز شندالە و فەرەج سامەررایی و ... ھتد، و بەلکۆ ژی ھەکە ببایە و شەرم نەبایە یێ حەسن تۆرابی و یوسف قەرزاوی و بەلکۆ مۆسعەب زەرقاوی و مەرقاوی و قەرقاوی و فەرقاوی و تەرقاوی و خەرقاوی و سەرقاوی و... ھتد، و سەدام حسێن و عەلی کیمیاوی و ئۆسامە نۆجەیفی و سەلیم جبووری و مەشعان جبووری، و بەلکۆ عەببادی و نوری مالیکی و حسێن شەھرستانی و حەنان فەتلاوی و حەسەن نەسرۆللا و بەشار ئەسەد و سەدر و ...ھتد، و ڤێجا ھزار ھزارێن وەکی وان و نەوەکی وان ژ ھەمی تەخ و چینان بن، بەس نە کورد و کوردپەروەر بن، لسەر دەر و دیوار و دل و دبستان و قوتابخانە و زانینگەە و سەردەرگەھێن مالێن خۆ و بەلکۆ یێن مە ژی ھلاویستبانە! ئەو ناڤێن ئەم نزانین و بۆ نەتەوەیێ کوردی ھند قۆربانی دای و زەحمەتی دیتی! باوەر بکەن ھەر نەتەوەیەکێ حەز ژ خۆ نەکەتن، لاوازییەکا مەزن یا د ستراکتوور و پێکھاتەیێ کەساتی و کەلتوورێ وێ دا ھەی و ئەڤ گۆتنە و حەزە نەخۆیستی و خۆپەرێستی و دفن بلندییە، بەلکۆ ڕێز لخۆ گرتنە، کە ب بیروباوەرێن بیردۆز و تیۆرێن دەروونناسیێ ب ئێک ژ ساخلەتێن گرنگ د ھەر مرۆڤ و جڤاکەکێ دا دھێتە ھژمارتن و دڤیا ئەو ساخلەت لنک وان ھەبیتن ھەتا بھێتە گۆتن کەسەک دەرووندروست و جڤاکەک دروست و ساخلەمە ژ لایەنێ سایکۆلۆژیکیڤە.
تنێ ئەو مامۆستا دێ وەلات و نیشتمانێ خۆ پێش ئێخن یێن ئەڤ ھەستە لنک ھەبیتن و تنێ ئەو وەلات پێشدکەڤن ئەوێن ڤی ھەستا مەزن و پیرۆز لنک خۆ و زارۆک و ئەندامێن جڤاک و ل دبستان و قوتابخانە و پەیمانگەە و زانینگەھێن خۆ گەشەی پێبدەن و تۆڤێ وێ بچینن. نەک بۆ ھندێ دژاتیا نەتەوە و زمان و کەلتوور و فەرھەنگ و جڤاک و خەلکەک دیتر بکەن و ببنە مرۆڤێن دەمارگیر و دۆگماتی و مەژی ھشک و تیرۆریست و ڕادیکال و کەڤنەپەرێست، بەلکۆ بۆ ھندی َدا ب دەردێ گەلەک ژ وان کەس و مرۆڤ و نەتەوان نەچین ئەوێن خەلکا دیتر داعویراین و ژناڤبرین و ئەڤرۆ تنێ ناڤەک ژ وان د دیرۆکێ دا دھێتە گۆتن و نڤێسین.
بەلێ دکتۆرێ بڕێز ئەڤەیە نەساخییا مە و چارەسەر ژی ھەر ئەوە ئەوا توو و گەلەک ڕەوشنبیر و خەمخۆرێن وەکی تە دفەرموون، لێ ب مخابنیڤە ھندەک چلکاوخۆر و بەرژەوەندیخواز و ھەلپەرێست و نەکوردپەروەرێن کورد یێن ل ھەوە بووینە چەپەر و ناھێلن یێن وەکی تە ل وی جھی بن ئەو جھێن ھوین دشێن ڤان چارەسەرییا ل ڤێ نەساخییا گران، یا دشێتن ناڤێ وێ " پەنجەشێرا ھزری " بیتن، بجەڕبینن و مە ژ مرنێ و ژناڤچۆنێ قۆرتال بکەن.
************
ڤێجا برایێ بڕێز، لەزگینێ چالی، یا بزەحمەت. دڤیا مرۆڤی بخۆ ئەڤ ھەستە ( شعورە ) ھەبیتن، ما " سەگێ کۆتەکی بچیتن دێ خۆ ل گۆرگی دەتن؟ بێگمان نەخێر! تو ژی باش دزانی: " خانە از پای بست ویران است ... خواجە د بند نقش ایوان است" ئانکۆ خانی ژبەرێ بنیاتی وێرانە و ھۆستا ل بەند و خەما دەیناندنا نەخش و نیگارێ سەردەرگەھی و بەرسیڤاندەی و ( بەیتۆنێ) یە! بەس پا خۆدایێ ئەھوەرامەزدایێ مە ژی کەریمە و " ئاشێ نەزانی ژی خۆدێ دگێڕیتن"!ھەمی دێ قەتن و مرن دەرمان و چارەسەرێ ھەمی کۆل و دەرد و خەمانە!
*بسپۆرێ ئەکادیمی د زانستێن سایکۆلۆژی و پێداگۆگی/ زانینگەھا زاخۆ