ھندەک تشت نە د بسپۆرییا مەدانە بەلێ ئەم دەروونناس وەساینە بێھنا مە ناھێتن ئەم مایێ خۆ د ھەر تشتەکیدا نەکەین، و ئەڤە مافەکێ ڕەوایە چونکی ئەڤ تشتە ڕاستەوخۆ یان نەڕاستەوخۆ کارتێکرنێ د ژیان و ھزر و رەفتارێن مە ژی دا دکەن.
وەکی یا دیارە کەھرەب ل باژێڕ و گۆندێن کوردستانێ سەرباری پویتەپێدانا حکومەتا ھەرێما کوردستانێ بەلێ ھێشتانێ کێم و کاسیێن مەزن تێا دھێنە دیتن و نەخاسمە لڤان سالێن دۆماھیکێ بارگرانیەکا مەزنا ئابوورییا لسەر حکومەتێ دروستکری و ڕەوشا وێ نەد ئاستێ پێدڤیدانە و مە ھەمیا گازندەیێن ژێ ھەین. و ھەمی ئەو ڕاگەھاندنێن ل تەلەفزیۆنێن کوردستانێ، و نەخاسمە یێن ناڤخۆیی ژی نەشیاینە وی کەلتووری لنک تاکێ کوردی دروست بکەن کە ئابووریێ د مەزاختنا وێ دا بکەن، چونکی ئەڤ کەلتوور و فەرھەنگە بدرێژاھییا دەھا سالێن بۆری و نەخاسمە لسەر دەستێ سیاسەتا ڕژێما بەعسا شۆڤینی و سەدامێ گۆڕ ب گۆڕ ھاتیە چەسپاندن و جھێ خۆ د ھزر و مێشک و رەفتارا تاکێ کوردستانێ دا ڤەکری و جێگیر بووی و بوویە پشکەک ژ کەساتییا نەگۆھۆڕا وی کە چارەسەرکرنا وێ پێدڤی ب پلانێن دۆمدرێژن.
دیارە ھەکەر ھندەک ئەگەرێن وەکی ئەوێن لسەر ھاتینە ئاماژەپێدان و ھەروەسا یێن جۆراوجۆرێن ئابووری، ڕامیاری، فیزیکی و ... ھتد، کارتێکرنەکا ڕاستەوخۆ یا لسەر دروستبوونا ڤان ئاریشەیا ھەی لێ دگەل ڤێ چەندێ دا ژی ب ڕێکا بلندکرنا ئاستێ پێشکەفتنێ و تەکنەلۆژیایێ و ھەکەر ھندەک ( سەلیقە ) ژی دگەل دا بھێتەخەرجکرن، دی َپشکەک ژ ڤێ ئاریشێ و تاڕادەیەکێ ھێتە چارەسەرکرن.
پشتی ڤان ھەمی ئاریشە و دەستنەخۆشیێن دھێنە دیتن و ھەستپێکرن وەسا دھێتە خواستن کۆ سیستەمێ کەھرەبایێ ل ھەرێما کوردستانێ خەمەکێ ژ دەیناندنا پلانەکا درێژخایەن د ئاڤاکرنا خانی و ئاڤاھیێن گشتی و یێن میری و یێن تایبەت دا بکەتن بۆ ھندێ کۆ کەھرەب بشێوەیەکێ وەسا بھێتە ڕاکێشان ژ روویێ کۆنترۆلکرنێ یێ دەبل بیتن. ژبەرکۆ دبینین د ئاڤاھیەکێ مەزنێ وەکی یێن زانینگەھەکێ یان فەرمانگەھەک میری ب سەدان گلۆپێن بچویک و مەزن ھەر ژ ئێڤاری ھەتاکۆ بەرێ سپێدێ، دەمێ کۆ دەوام نەھەی، کاری دکەن و دھلن و بەرداینە و کەسەک ژی مفای ژ ڕۆناھیا وان وەرناگریتن. و د ھەمان وی دەمیدا ل گەلەک کۆلان و تاخێن باژێڕین مە گەلەک مال و خێزان بێ کەھرەبن، چونکی تێرا وان ناکەتن.
ئایا ھەکەر سیستەمی َکەھرەبێ ل مالا و ڤان دەم و دەزگەە و ئاڤاھیێن میری و مەزن و ئاپارتمانتێن جۆراوجۆرێن نۆکە دھێنە ئاڤاکرن بشێوەیەکێ وەسا بیتن کۆ کەھرەبێن ھندەک خالێن سەرەکی یان ھۆلێن کۆ پێدڤی ب چاڤدێریکرن یان بەردەرگەھی یان ھندەک جھێن تایبەت ژ ڤان ئاڤاھیان بڕەنگەکی بھێتە دەیناندن کۆ ھەر ئێک ژ چەند جھەکی بھێتە بەردان و تامراندن و ھەماھەنگیەک د سیستەمێ ڤان ئاڤاھیا دا ھەبیتن بۆ کۆنترۆلکرنا ڤێ چەندێ و ئەڤ ھەمی گلۆپە ل سەتانسەری کوردستانێ بھێتەکۆنترۆلکرن دێ چەند خەرجی تێچیتن و چەند بەرھەم بۆ مە زڤڕیتن ژ لایێ ئابووری و ... ھتد، و گەلەک لایەنێن دیتر؟ ئانکۆ ل شوینا پلاکەکێ ( مەرکەزی) ھندەک پلاکێن یەدەک ھەبن بۆ دەمێن پێدڤی یان تایبەت و تەنگاڤیان بۆ کۆنترۆلکرنا تامراندن و بەردان و ھەلکرنا گلۆپان، دێ بارێ گرانێ کەھرەبێ ل ھەرێما کوردستانێ سڤکتر بیتن. بۆ زانین یێن ھەین ئاریشەیێن خێزانی و پەروەردەیی و جڤاکی لبن کارتێکرنا نەرینی یێن کەرتێ کەھرەبێ ل گەلەک مالبات و جھان دروست دبن و ئەڤ ئاریشەیە کارتێکرنێ لسەر ڕەوش و بارێ دەروونیێ مرۆڤان دکەن و نەخاسمە ئەوێن گرێدای و پەیوەستن بڤان ئاریشەیان.
*مامۆستایێ ئەکادیمی/بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و سایکۆلۆژی/زانینگەھا زاخۆ