وێژە و ئەدەبێ جهەكێ تایبەت یێ د هەر زمان و كەلتوور و فەرهەنگی دا هەی، چونكی ئەڤ بیاڤە جۆرەك دەربڕینە ژ كەتوارێ وی كەلتووری و جڤاكێ، كە خۆ د چارچۆڤەی شێوازێن وەكی كۆرتە چیڕۆك، چیڕۆك، چیڕۆكێن زارۆكان، هۆزان، ڕۆمان و شێوازێن دیترێن نڤێسینێ دا دبینیتن. هەر ئێك ژ ڤان ڕێكا ئارمانجەك سەرەكیێ هەی كە پەیوەندارە ب دوو لایەنێن سەرەكی. ئێكەم: سەربۆرا سایكۆلۆژی و تایبەتێ كەسێ نڤیسەر، و دووهەم ژی گرێدایە ب كەلتوور و فەرهەنگ و كاودانێن جڤاكی، ئابووری، ڕامیاری و ئایینی یێ جڤاكێ، ل ڕابردووی و نۆكە و ئاییندەی دا.
بگۆتنەك دیتر دەمێ نڤیسەرەك دخوازیتن ڕۆمانەكێ بنڤێسیتن، هیچ گۆمان تێدا نینە ئەڤ دوو لایەنێن سەرەكی خۆ د جه جهێن وێ ڕۆمانێدا نیشان ددەن و ئەڤە ئانكۆ ب گشتی ئەو ڕۆمان ڕەنگڤەدانا كەسایەتی و كەلتوور و فەرهەنگ و جڤاكا نڤیسەری یە. لەوڕا نڤیسەر هنگی ب سەركەفتی دهێتە هژمارتن و هنگی دێ خواندەڤان تام و چێژێ ژ بەرهەمێ وی وەرگریتن كە بەرهەمێ وی دگەل كەتوارێ وان ( یێ نڤیسەری و خواندەڤانی ) بگۆنجیتن، و بەرۆڤاژی ژی دروستە و هەكەر هەڤسەنگی و وەكهەڤی و بالانسەك دناڤبەرا بەرهەمی و كەتوارێ وی بەرهەمی و خواندەڤانێ وێ دا نەبیتن، دێ هنگی ئێتەگۆتن ڤی بەرهەمی جهێ خۆ دناڤ جڤاكێ و دلێ خواندەڤانی دا ڤەنەكرییە و ئەڤە نیشانا سەرنەكەفتنا نڤیسەری دهێتە هژمارتن. چونكی دەمێ ئەڤ هەڤسەنگی و هەماهەنگییە دناڤبەرا ڤان لایەنان دا هەبیتن خواندەڤان دەمێ خواندنا بابەت و وی بەرهەمی تێكەلی وێ دبیتن و هەست دكەتن كە ئەو ژی یێ د لایەكێ وێ ترازیێ دا، یاكۆ نڤیسەری ڤیای بڕێكا وێ، جڤاكێ و ناڤەرۆك و كاودانێن وێ بپیڤیتن. ئەڤ چەندە ژ ئالیێ سایكۆلۆژیڤە ئارامی و تەناهییەكا دەروونی ددەتە خواندەڤانی و ئەڤە هەمان ئەو ئارمانجە یاكۆ نڤیسەری دڤێتن بدەست خۆڤە بینیتن.
یادیارە كە بدرێژاهییا دیرۆكێ و نەخاسمە ل ڤێ سالا دۆماهیكێ دوژمن و نەیاران یا ڤیای بڕێكێن جۆدایێن وەكی ئەنفال و كێمیابارانكرن و گرتن و سۆتن و سەرژێكرن و گەلەك شێوازێن دڕندە و هۆڤانە یێن هەڤشێوە، تاكێ كوردی ژناڤ ببەن و ئەو بخۆ بهێن ل سەر ئەرد و جه و وارێ مە خیڤەتا ڕەشا خۆ هەلدەتن و ببیتە خۆدانێ وی جهی و واری، و ئەنجامێ ڤان كریاران ژبلی كۆ هزاران قۆربانی هەبووینە، هند ژی، وەك د هندەك ڤەكۆلینێن زانستی دا ئاماژە پێهاتیەدان و ئەنجامێن وان دەرئێخستین، ئەنجامێن خرابێن سایكۆلۆژی و جڤاكی هەبووینە لسەر كەساتیا تاكێ كوردی و ئەڤ چەندە نەتشتەك كێم و هەوانتەیە، كە بشێتن بسانەهی بهێتە ژبیركرن و ژبیربرن.
ژبەركۆ بیردانكا مرۆڤایەتیێ لاوازە و گەلەك جاران زوی تشتان و روویدانان ژبیردكەتن، لەوما گەڕا نڤیسەران لڤێرێ ئەوە بزاڤێ بكەن بڕێكا ڤەهاندنا ئێش و ئازارێن گەل و جڤاكا خۆ، یێن كۆ ژ ئەگەرێ هەبوونا دیاردەیا نگریس و پیس و بێهنگەنیا تیرۆرێ دروست بووین، د داڤ داڤێن پیت و وشە و تێگەه و زاراڤە و دەستەواژەیێن خۆ دا، ڕاستیێن ڤان كارەساتا لبیرا تاكێ كوردی بهێلن، نەك بۆ ئازاردانا وی یا سایكۆلۆژی بەلكۆ بۆ هندێ كە ببیتە دەروازەیەك بۆ یەكگرتن و لێك نێزیكی و دۆستایەتیێ دناڤبەرا تاك و لایەنێن كوردی وەك ئارمانجەك و هەروەسا بیرئینانا وان ژ ئەنجامێن مالوێرانكەرێنتیرۆرێ ل نۆكە و ئاییندەی، هەتاكۆ تاكێ كوردستانی لبن سیبەرا وێ هەمی دەمەكی هۆشیار و ئاگەهداری ڤێ ڕاستیێ بیتن كە ئاییندە یا هەر نەتەوە و گەلەكی بەرهەمێ كار و بزاڤ و پلانێن دویربینانە یێن ئەڤرۆ و دۆهی یە.
پێدڤییە ئەدەب و وێژەیا كوردی ژی وەك هەر لایەنەكێ دیترێ كەلتوور و فەرهەنگێ كوردستانیان ببیتە دەلیڤەیەك و دەرگەهەك بۆ ئاڤاكرنا دەولەتا كوردی، كە ئەڤرۆكە پرۆژەیەكێ پیرۆزە یێ كۆ لسەر دەستێ سەركردایەتیا كوردی و ب پێشڕەواتییا سەرۆك مەسعۆد بارزانی كار بۆ دهێتەكرن و ئەڤرۆكە، هەكەر نەیار و دوژمنێن دەرەكی و نافخۆیی بهێلن، دێ بیتە بەرێ شەنگستا ڤێ دەولەتا وەك سترییەكی یە بۆ ناڤچاڤێن نەحەز و نەیاران، و چ پێنەڤێتن كە ڕۆلێ نڤیسەرێن ئەدەبی كێمتر نینە ژ ڕۆلێ پێشمەرگەی و ئالیێن لەشكەری، یێن كۆ ئەڤرۆكە گیانێ خۆ بۆ ڤێ كوردستانێ دكەنە قۆربانی.
یافەرە چیڕۆك، ڕۆمان، كۆرتەچیڕۆك و هۆزانێن ڤێ قۆناغێ تەژی تێگەهێن وەكی دەولەتا ئیسلامییا داعشێ، تیرۆر، تووندڕۆیی، دەمارگیری، شنگال، كۆبانێ و پێشمەرگە و .. هتد، بیتن، دا نڤشێن ئاییندە دەمێ بەرهەمێن ئەدەبیێن ئەڤرۆ دخوینن بزانن دوژمنێن كوردستانیان، لڤێ قۆناغا دیرۆكی چ زۆڵم و ستەم ل گەل و نەتەوەیێن كوردستانێ و بێی جیاوازی، ئەنجامدایە.
• ئەڤبابەتە یا ل ڕۆژناما (ئەڤرۆ )/ بەرپەڕێ ئەدەبی- هاتیە بەلاڤكرن ژمارە (1795 ) ل ڕێكەفتی(5/1 /2016) ل. (10 ).
• *مامۆستایێ ئەكادیمی/بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و سایكۆلۆژی/زانینگەها زاخۆ