فۆرمی ئۆپۆزیسێۆن له نێوان حالی بوون و به‌دحالی بووندا
ئومێد خۆشناو
به‌ڵام سیمایه‌كی دیاری ئۆپۆزیسێۆن ئه‌وه‌یه كه زیاتر به‌دوای گوتاری سیاسیه‌وه دێ بۆیه هه‌ر كاتێك كه باس له چه‌مكی ئۆپۆزیسێۆن ده‌كرێت , ئه‌وه دێته خه‌یالی خوێنه‌ر یان گوێگره‌وه , كه‌وا ئۆپۆزیسێۆن پرۆژه‌یه‌كه‌و دژی حاكم یان حكومه‌تی ده‌سه‌ڵاتدار پیاده ده‌كرێت واته پرۆژه‌یه‌كی دژ به ده‌سه‌ڵاته .
بێگومان ئه‌م تێگه‌یشتنه‌ش له‌خۆرا دروست نه‌بووه به‌ڵكو له ئه‌نجامی ئه‌وه‌وه دروست بووه كه كایه‌كانی سیاسه‌ت به‌ته‌واوه‌تی كۆنترۆلی هه‌موو كایه‌كانی دیكه‌ی ژیان و گوزه‌رانی هاوڵاتیانی كردووه ئه‌م وێنه‌یه‌ش ئه‌گه‌ر چی له وڵاتانی پێشكه‌وتوو دیارده‌یه‌كی نۆرماڵ و سروشتیه , به‌ڵام له زۆرێك له وڵاتانی رۆژهه‌ڵات هێشتا جێگه‌ی نیگه‌رانیه به‌تایبه‌تی له رووی سیاسیه‌وه .
كاردانه‌وه‌ی زۆری لێ ده‌كه‌وێته‌وه و به‌سروشتی له‌لایه‌ن جه‌ماوه‌ره‌وه هه‌زم ناكرێت ئۆپۆزیسێۆن له رووی لۆژیكیه‌وه به‌شێكی سه‌ره‌كیه له پێشخستنی دۆخی دامه‌زراوه‌ی كۆمه‌ڵگه و ده‌وله‌ته‌كان, واته له بنه‌مادا ئۆپۆزیسێۆن هه‌وڵێك نیه بۆ زاڵبون به‌سه‌ر هه‌ره‌می ده‌سه‌ڵاتاوه به‌ڵكو رێگه‌یه‌كه بۆ به‌شداری كردن له وه‌رگرتنی بریاری راست و ره‌وا بریارێك كه له خزمه‌ت و سودی به‌رژه‌وه‌ندی گشتی دابێت نه‌ك چین و توێژێك , به واتایه‌كی تر ئۆپۆزیسۆن خالی فشار ده‌بێ بۆ هه‌موار كردنه‌وه‌ی هه‌ندێ بریار و یاسا هه‌ر وه‌ها گه‌یاندنی هه‌ندێ په‌یام كه ده‌سه‌ڵاتی حوكمران لێیان بێ ئاگایه , واته وه‌كو بیر خه‌ره‌وه‌یه‌ك ناوه ناوه زه‌نگ بۆ ده‌سه‌ڵات لێ ده‌دات و له غه‌فله‌تی به‌ئاگای ده‌هێنێته‌وه بێگومان ئه‌مانه له ده‌سه‌ڵاتێك كه به سروشتی له دایك بووه و ئۆپۆزیسێۆنێك كه له ره‌حمی كۆمه‌ڵگا هاتبێته وجوده‌وه چونكه ئه‌گه‌ر ئه‌م مه‌رجانه له ئارادا نه‌بێ ئه‌وا ئۆپۆزیسێۆن ته‌ندروست ده‌رناچێ به واتایه‌كی تر ئۆپۆزیسێۆن له وڵاته ناسروشتیه‌كاندا زۆر جار له‌جیاتی رۆلی چاك سازی و ریفرۆمخوازی ڕۆلی تێكده‌ر ده‌بینێ , واته ره‌خنه گرتن و په‌رۆشیه‌كه‌ی له خه‌می كۆمه‌ڵگاوه سه‌رچاوه ناگرێ به‌ڵكۆ ئه‌و جۆره ئۆپۆزیسێۆنه بۆیه ره‌خنه ده‌گرێ تاوه‌كو بگاته ده‌سه‌ڵات و خۆی به‌ناوبانگ بكات و به‌رژه‌وه‌ندیه تایبه‌تیه‌كانی له‌سه‌ر حیسابی چه‌واشه‌كردنی خه‌ڵكی سڤیل به‌دی بهێنێ , بۆیه ده‌بینین به‌رده‌وام له په‌نای دروشم بازیه‌وه هانی شه‌قام ده‌دات خۆپێشاندان و ناره‌زایی سازبده‌ن وتوندو تیژی له‌به‌رامبه‌ر ده‌سه‌ڵات به‌كار بهێنن و ئه‌ندامانیان بۆ كوده‌تا ته‌یار بكه‌ن و میدیایه‌كی توند و تیژ په‌ره پێ بده‌ن و تا ده‌گاته ئه‌وه‌ی كه هه‌ره‌شه له ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی بكه‌ن و ده‌ستی بێگانه راكێشنه ناوخۆ ئه‌م دوو وێنه ته‌ندروست و نا ته‌ندروسته‌ی چه‌مكی ئۆپۆزیسێۆنی ده‌توانین به چه‌ند نمونه‌یه‌كی تر ده‌وله‌مندتری بكه‌ین كه جیوازیه‌كانمان بۆ روو كه‌شتر ده‌كه‌ن و چاكتریش له‌هه‌ردوو جۆری ئۆپۆزیسێۆن حالی ده‌بین ئۆپۆزیسۆنی پۆزه‌تیڤ و سروشتی به به‌رده‌وامی بیر له چاره‌سه‌ره گشتیه‌كان ده‌كاته‌وه كه چی ئۆپۆزیسێۆن نێگه‌تیڤ به به‌رده‌وامی هه‌وڵ ده‌دات و كێشه‌و گرفته‌كان قوڵتر بكاته‌وه به‌رده‌یه‌ك بگاته بنه‌به‌ست .
ئۆپۆزیسێۆنی پۆزه‌تیڤ به‌رنامه‌یه‌كی روون و ئاشكرای هه‌یه و له شێوه‌ی پرۆژه‌یه‌ك ده‌یخاته ڕوو كه‌چی ئۆپۆزیسێۆنی نێگه‌تیڤ به‌رنامه دار نییه و هه‌میشه پرۆژه‌یه‌ك ده‌خاته روو كه جێگه‌ی پرسیار كردنه چونكه ئارمانجه‌كانی روون و ئاشكرا نین وبه‌راده‌یه‌ك نازاندرێ كه چی مه‌به‌سته و چی ده‌وێ ؟
ئۆپۆزیسێۆنی پۆزه‌تیڤ یارمه‌تی ده‌ر ده‌بێ ته‌نانه‌ت بۆ خودی ده‌سه‌ڵاتیش , كه‌چی ئۆپۆزیسێۆنی نێگه‌تیڤ چاوه‌رێ یارمه‌تی ده‌كا له هه‌موو كه‌سێك .
ئۆپۆزیسێۆنی پۆزه‌تیڤ بۆ هه‌موو كێشه‌یه‌ك رێگه‌ی چاره‌سه‌ركردن دیاری ده‌كات كه چی ئۆپۆزیسێۆنی نێگه‌تیڤ هه‌موو چاره‌سه‌ریه‌ك به سه‌ره‌تای كێشه‌یه‌كی لێ شرۆڤه ده‌كات هیچ جۆره ئومێدێك و رووناكیه‌ك ناهێلێته‌وه .
ئۆپۆزیسێۆنی پۆزه‌تیڤ به‌و لۆژیك و قه‌ناعه‌ته‌وه موماره‌سه‌ری كاری سیاسی خۆی ده‌كات كه هه‌موو داواكاریه‌ك پێویسته له چوارچیچوه‌ی واقیعه‌وه بخرێته روو ,كه‌چی ئۆپۆزیسێۆنی نێگه‌تیڤ له دواركاری و داخوازیه‌كانی دا په‌نا بۆ هیواو ئاواتی خه‌یالی درێژ ده‌كات كه خۆی ده‌زانێ ناهێته دی , كه چی شه‌قامی پێً چه‌واشه ده‌كات .واته له‌م حاله‌ته‌دا ئۆپۆزیسێۆن له جیاتی ئه‌وه‌ی به‌شێك بێت له چاره‌سه‌ركردنی قه‌یرانه‌كان بۆ خۆی ده‌بێته قه‌یران و ئه‌فراندن له دروست كردنی قه‌یران ده‌كات بێگومان هه‌موو ئه‌مانه‌ش له بۆشاییه‌وه دروست نابن به‌ڵكو ئامانجی دیاری كراویان له پشته‌وه‌یه كه زۆر جاریش ئه‌و ئامانجه له‌ناوه‌خۆوه به‌ره‌و ده‌ره‌وه هه‌نگاو ده‌نێ له ئه‌نجامی هه‌موو ئه‌مانه ئۆپۆزیسۆن یان ئۆپۆزیسێۆنی سیاسی له كوردستان دیارده‌یه‌كی نوێیه‌و هێشتا به‌ته‌واوه‌تی نه‌كه‌وتوته سه‌ر پێ ی خۆیه‌وه بۆیه ده‌بینین له لایه‌ن زۆرێك له كه‌س و ته‌نانه‌ت گروپ و رێكخراو و حزبه سیاسیه‌كانیش به‌ته‌واوه‌تی هه‌زم نه‌كراوه , واته هه‌تا ئێستا ئێمه له كوردستان لایه‌نێكمان نیه كه به شێوه‌یه‌كی ته‌ندروست نوێنه‌رایه‌تی ئۆپۆزیسێۆنی به ئه‌ستۆی خۆیه‌وه گرتبێ , به‌ڵكو زۆرجار به‌رژه‌وه‌ندی كه‌سه‌كه یان لایه‌نه‌كه ته‌حدیدی نیه‌تی ئۆپۆزیسێۆن ده‌كه‌ن. رونتر ده‌ڵێم ئه‌گه‌ر به‌رژه‌وه‌ندی خواستی ئۆپۆزیسێۆن و ئه‌گه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیش نه‌یخواست به‌شێكه له ده‌سه‌ڵات و فۆرمی پێشووی خۆی ده‌گۆرێ ئیشكالیه‌تی ئۆپۆزیسێۆنی كوردستانیش له‌وه‌وه سه‌رچاوه ده‌كرێ كه ئێمه ئه‌زمونمان له‌گه‌ڵً ئه‌م جه‌نكه هێشتا نوێیه , واته به‌و عه‌قلیه‌ته‌وه و مامه‌ڵه له‌گه‌ڵا ئۆپۆزیسێۆن ناكه‌ین كه مادامێكی له ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی پێویسته پرانسیپه‌كانی ته‌ندروست ئۆپۆزیسێۆن په‌یره‌و بكه‌ین .
نه‌وه‌ك دوژمنایه‌تی ده‌سه‌ڵاتدار بكه‌ین . چونكه چه‌ند ساڵێكی تر ره‌نگه خودی ئه‌و ئۆپۆزیسێۆنه بێته سه‌ر ته‌ختی حوكمرانیه‌تی یان له پرۆژه‌یه‌كی هه‌ڵبژاردندا هاوپه‌یمانیه‌تی له‌گه‌ڵا ده‌نگی زۆرینه‌دا بكات و بۆ پێكهێنانی حكومه‌تی هاوبه‌ش .
ئه‌مانه هه‌مویان له ململانێ سیاسیدا شتێكی واریده و ئه‌گه‌ره‌ی هاتنه ئارای زۆر ته‌ندروست و سیاسیانه و شه‌رعیشه وه‌ك چۆن له مۆدێلی حوكمرانی هه‌موو وڵاتانی پێشكه‌وتوو دیموكراتی خواز زۆر نۆرمال و سروشتی یه .
كه‌واته بوونی ئۆپۆزیسێۆن له كورستان به‌و شێوه‌یه‌ی ئاماژه‌ی بۆ كرا خاڵێكی گه‌شه له‌سیسته‌می حوكمرانیدا . به‌مه‌رجێك ئۆپۆزیسێۆنێكی راسته‌قینه بێت . ته‌نانه‌ت به بێ دروست بوونی ئۆپۆزیسێۆن پرۆسه‌ی دیموكراسی هه‌ر به‌شێوه‌ی ناته‌واوی ده‌مێنێته‌وه , كه‌واته خودی ئۆپۆزیسێۆن چه‌ند ئه‌ركێكی ستراتیژی له ئه‌ستۆ ده‌گرێ كه ده‌ست به‌رداربوون لێیان نه‌خۆشیه‌كی كوشنده‌یه چونكه پێوه‌ری راگرتنی هاوكێشه‌ی دادپه‌روه‌ری ناوخۆی و له بونی ئۆپۆزیسێۆنێكی راسته‌قینه‌ی چاكسازی خوازدا به‌رجه‌سته دبێ . به‌ڵام ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ له كوردستان پێ ی ده‌گوترێ ئۆپۆزیسێۆن به‌ومه‌فهومه زانستی و واقیعیه‌كه‌ی ئه‌وا ئۆپۆزیسێۆن نییه , به‌ڵكو ئه‌وانه به هه‌موو جۆره‌كانیانه‌وه له هه‌ناو منداڵدانی فه‌وزاوه له دایك بوونه‌وه , نه‌وه‌ك بۆ رێكخستنی ژیان ژیاری واته ئارمانجی سه‌ره‌كیان شكاندنه , نه‌ك چاكسازی و دادپه‌روه‌ری و گۆڕان و نوێ خوازی و هاتنه دی خه‌ونی خه‌ڵك , بۆیه دروشمیان گه‌وره و بریقه دارن , كرداریان بچوك و بێ هه‌نگاون , ره‌خنه‌یان جوێنه و گوتنیان ته‌شه‌نوجه , دنیا و ئه‌زمونه‌كه و ژیان به‌ره‌شی ده‌بینن و ده‌یانه‌وێ خه‌ڵكی پێش ره‌شبین بن به‌رنامه‌یان نییه و به‌رنامه‌ی ده‌سه‌ڵاتیش ده‌شێوێنن .
له كۆتاییدا ئه‌وه‌ی له كوردستان به‌ناوی ئۆپۆزیسێۆن هه‌یه فه‌وزاخوازی یه‌كتر قبول نه‌كردنه به رووحی حه‌قده‌وه هه‌یه نه‌ك چاكسازی .
