لە ساڵی 1991 و دوای شكان و كشانەوەی هێزەكانی سەدام حسێن لە كوێت، وا پێشنیار كرا كە لە ناوچەی سەفوانی سەر سنووری نێوان عێراق و كوێت، چادرێك هەڵبدرێت و ئاگربەس لە نێوان هێزەكانی عێراق و هاوپەیمانان رابگەیەندرێت، لەم كۆبوونەوەیەدا، شاندی عێراقی هیچ داواكارییەكیان نەبوو، دەبوو ئەو رێككەوتنە ئیمزا بكەن كە پێشتر ژەنڕاڵە ئەمریكییەكان ئیمزایان كردبوو، ئێستاش كە مایك پۆمپیۆ بە رێگەی سەركۆماری عێراق، راشكاوانە حكومەتی عێراقی ئاگادار كردۆتەوە، ئەگەر نەتوانن باڵیۆزخانە و نێردە دیپلۆماتییەكان بپارێزن، ئەوا یەك لایەنە ئەمریكا بڕیاری خۆی داوە و باڵیۆزخانەكەی لە ناوچەی سەوزی بەغدا دادەخات، ئەمەش مانای ئەوەیە وەزیری دەرەوەی ئەمریكا پێشنیاری نەخستۆتە بەردەمی حكومەتی عێراق، بەڵكو ناوەڕۆكی بڕیارێكی پێ راگەیاندوون كە عێراق دەخاتە بەردەم دووڕییانێك، یان پاراستنی باڵیۆزخانە و نێردە دیپلۆماتییەكان، یان داخستنی باڵیۆزخانەی ئەمریكا، كە ئەمشیان بە تەنیا باڵیۆزخانەی ئەمریكا نابێت، بەڵكو بەشێكی زۆری دەوڵەتانی هاوپەیمانی دژی داعشیش دوابەدوای ئەمریكا باڵیۆزخانەكانی خۆیان لە بەغدا دادەخەن، لەم حاڵەتەشدا جیا لەوەی عێراق لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی دەچێتە خانەی ئەو دەوڵەتانەی كە ناتوانن رێزی یاسا نێودەوڵەتییەكان بگرن و، سەلامەتیی دیپلۆماتكارانی وڵاتان بپارێزن، لە هەمانكاتدا لەسەر شەڕی دژە تیرۆریش پشتیوانیی نێودەوڵەتی نامێنێت و عێراق ناتوانێت بە تەنیا شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش بكات و ئاشایش و سەقامگیریی بەشێكی زۆری وڵاتەكەی بپارێزێت.
پۆمپیۆ .. كیسنجەرەكەی ترەمپ
بۆ پراكتیزەكردنی تیۆریی پیاوە شێتەكە
لەگەڵ ئەوەی بنەچەی تیۆریی پیاوی شێت (Madman Theory) دەگەڕێتەوە بۆ هزری میكافیلی كە دەڵێت: «لە هەندێك حاڵەتدا كارێكی زۆر لۆژیكانەیە وەك شێت وتووێژ بكەیت»، بەڵام كە لە مێژووی سیاسەتی هاوچەرخدا پرسی ئەم تیۆرە دێتەپێشەوە، راشكاوانە دەگەڕێنەوە بۆ شەستەكانی سەدەی رابردوو كە هیرمان كان لە كتێبەكەیدا بە ناونیشانی: «بیركردنەوەیەك ناتوانرێت مەزندە بكرێت 1962» ئاماژەی بەوە كردووە، دەركەوتن بە شێوەی كەمێك شێتی لە دانوستاندنەكاندا هۆكارێكی كارایە بۆ ئەوەی نەیارەكانت ملكەچ بكەن»، لەسەر ئاستی پراكتیزەكردنی كردەییش لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكا، دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی سەرۆك (نیكسۆن 1969-1973)، نیكسۆن لە ساڵی 1969 پەیامێكی هاوشێوەی پەیامەكەی ترەمپ كە بۆ عێراقییەكانی ناردووە، بۆ هۆشی مینەی سەرۆكی ڤێتنامی باكوور نارد و پێی راگەیاندبوو كە پێی بڵێن: سەرۆك نیكسۆن لە شەڕی ڤێتنام زۆر بێزار بووە و، دەیەوێت بە هەر نرخێك بێت شەڕەكە كۆتایی پێ بهێندرێت، ئەگەرنا سەرۆك نیكسۆن دەستی لەسەر دوگمەی بۆمبە نیوكلیارییەكانە و بە چەكی نیوكلیاری كۆتایی پێ دەهێنێت. دوای ئەم هەڕەشەیە هوشی مینە رازی بوو كە لە پاریس بە رێككەوتنی راگرتنی شەڕەكە رازی بێت. دیارە ئەمە یەكەمین پیادەكردنی تیۆرە شێتەكە نییە لە سەردەمی نیكسۆندا و جاری دیكەش بەرامبەر یەكێتی سۆڤیەت بەكاری هێناوە و هەڕەشەی هەڵگیرسانی شەڕێكی دیكەی جیهانی كردووە و سۆڤیەتی ناچار كردووە كە پاشەكشە بكات. لە ساڵی 2017شەوە كە ترەمپ چۆتە كۆشكی سپی، جیاواز لە نیكسۆن كە ئەم تیۆرەی تەنیا دژی نەیارانی پیادە دەكرد، بەڵام ترەمپ لەبەرامبەر دۆست و دوژمن پیادەی دەكات و، توانیویەتی لە ماوەی چوار ساڵی رابردوودا بەرامبەرەكانی (ئەوجا دۆست بووبن، یان دوژمن) گەیاندبێتە ئەو قەناعەتەی كە ترەمپ بە جددی هەڕەشەكانی دەباتەسەر، هەر بۆ نموونە تەنیا ماوەی مانگێكی لە پۆستی سەرۆكایەتی تەواو نەكردبوو، لە كۆنگرەی میوشن لە شوباتی- 2017 هەموو دەوڵەوتانی ئەندامانی هاوپەیمانی ناتۆ (پرسی پێداچوونەوەیان بە بودجەی ناتۆ لەلایەن ئەمریكاوە) بە گرنگی وەرگرت و هەر لەو كۆنگرەیەدا بڕیاریان دا، كە دەوڵەتانی ئەندامی ناتۆ پشكدارییەكی زیاتر لە بودجەی ناتۆ بكەن، بەمەش ئەمریكا لەناو ناتۆ مایەوە، هەر بۆیە ترەمپ لە ماوەی چوار ساڵی رابردوو، دەیان جار تیۆریی پیاوە شێتەكەی بە سەركەوتوویی پیادە كردووە، لە هەمووشیاندا سەركەوتوو بووە و، هەر هەڕەشەیەكی كردبێت، وەك خۆی جێبەجێی كردووە. ئەمە وای كردووە كاتێك مایك پۆمپیۆ پەیامی سەرۆك ترەمپ دەداتە (دۆست و دوژمن)، گومان لەوەدا نییە كە ئەم تیۆرەی بەسەردا پیادە دەكات.
ئاشكرایە سەردانی شاندی حكومەتی عێراق بە سەرۆكایەتی مستەفا كازمی بۆ واشنتۆن و دیدار و كۆبوونەوەكانیان لەگەڵ شەخسی ترەمپ و وەزیری دەرەوە و تەواوی ستافی ئیدارەی ئەمریكی هێشتا مانگێكی تەواو نەكردبوو، كە پۆمپیۆ تەلەفۆنی هەڵگرت و بە سەرۆك كۆماری عێراقی راگەیاند، ئەگەر حكومەتی عێراق نەتوانێت هێرشە مووشەكییەكان بۆ سەر باڵیۆزخانەی ئەمریكا رابگرێت، ئەوا سەرۆك ترەمپ بڕیاری داوە باڵیۆزخانەی ئەمریكا لە بەغدا بكشێنێتەوە، لە بەرامبەردا حكومەتی عێراق زۆر بە جددی ئەم هەڕەشەیەی وەرگرتووە و هەر هەمان رۆژ بە پەلە وەزیری دەرەوەی عێراق سەردانی تارانی كرد، بۆ ئەوەی مەترسیی ئەم هەڕەشانە بە سەرۆك كۆماری ئێران بگەیەنێت، بەڵام پێ دەچێت، كۆماری ئیسلامیی ئێران لەم كاتەدا كە گەمارۆكانی ئەمریكا بڕستیان لێ بڕیوە، كەوتۆتە حاڵەتێكەوە كە هەموو گرەوێك لەسەر ریسوابوونێكی سیاسی بۆ ئێستای ترەمپ دروست بكات، كە هەڵبژاردنەكانی ئەمریكا كەمتر لە 30 رۆژی ماوە، بۆیە پێ ناچێت سەردانەكەی وەزیری دەرەوەی عێراق هیچ سەركەوتنێكی لەسەر ئەم دۆسیەیە بەدەست هێنابێت.
لە بەرامبەردا پرسیار ئەوەیە: ئایا ترەمپ لە بەردەوامیی هێرشە مووشەكییەكان بۆ سەر باڵیۆزخانە و بنكە سەربازییەكان كە هەفتەی رابردوو هەولێریشی گرتەوە، بێدەنگ دەبێت؟ وەڵامی ئەم پرسیارە بۆ ئێستای ترەمپ كە دووبارە كاندیدە بۆ سەرۆكی ئەمریكا، بێدەنگییەكەی دەكاتە (خۆكوژیی سیاسی) و، ئەگەر بێدەنگی هەڵبژێرێت، ئەوا دەبێت كۆشكی سپی بەجێبهێڵێت، بۆیە چۆن لە كانوونی دووەمی 2020 بە شێوەیەك وەڵامی هەڵكوتانە سەر باڵیۆزخانەكەی لە بەغدا دایەوە، كە هیچ كەسێك مەزندەی نەدەكرد، ئەوا ئەمجارە ئەگەر توندتر وەڵامی نەبێت، ئەوا بۆ دواجار دەبێت ماڵئاوایی لە سیاسەت و سەرۆكایەتی بكات.