تاریق كارێزی /
نەم بیستووە لە هیچ دەزگا و دامەزراوەیەكی ئەكادیمیانەی هونەر لە كوردستاندا، تابلۆیەكی نیگاركێشی گەورەی كورد (سمكۆ تۆفیق) هەبێت. ئەو هونەرمەندە كوردەی زۆر جار گەلەری و مۆزەخانەی ناوداری جیهان، بەر لە تەواو كردنی تابلۆكانی، پێشتر پێی رادەگەیەنن كە دەیكڕن، پاشان هۆڵ و دیواری خۆیانی پێ دەڕازێننەوە، كەچی لە هیچ دەزگایەكی كوردستان، یان هیچ ماڵە كوردێكدا وێنە یان كۆپیی تابلۆیەكی ئەو هونەرمەندە مەزنە نابیندرێ. تابلۆكانی سمكۆ تۆفیق زادەی ژینگەی كوردەوارین، گوتارێكی روون و رەوانی دیدەیین، لە بارەی شارستانیەتی كوردستان و كولتووری وڵاتی كوردەواری. دیدگایەكی جوانی بەرز، باڵا لە چەندین ئاستی كوالێتییەوە، دەخەنە روو. تابلۆی ئەم هونەرمەندە، لە رووی داڕشتن، فۆرم، بەكار هێنانی رەنگ، روانگە، جێ گۆڕكێی نێوان سێبەر و تاو، بەرجەستە كردنی فیگەرەوە، تا ئەو پەڕەكەی پەڕ و پاڵ دەكاتەوە.
ئەم هونەرمەندە پەروەردەی كەشی هونەرستانی شاری سلێمانییە، لەو شارەدا چاوی بۆ ژیان هەڵێناوە. ئەو لە ساڵی 1974دا، بەر لەوەی بچێتە نێو ریزەكانی پێشمەرگەی شۆڕشی ئەیلوولەوە، پێشمەرگەی رەنگ و شێوە بووە. دواتریش ژیانی خۆی بۆ هەمان ئەو تەرزە پێشمەرگایەتییە تەرخان كردووە. ئەگەر پێشمەرگایەتی بە دیوێكدا عەشقی گەل و نیشتیمان بێت، ئەوا لەو كاتەی لە ساڵی 1975 بە دواوە، واتە پتر لە چل ساڵە، سمكۆ پێشمەرگەیەكی عاشق و شەیدای جوانیی نیشتیمانەكەیەتی. هونەر زادەی تێگەیشتن و دنیابینیی هونەرمەندە، لە گۆشەنیگای ئەم راستییەوە، تابلۆكانی ئەم هونەرمەندە، باشترین گەواهین بۆ وابەستە بوونی سمكۆ تۆفیق بە ئەڤینی خۆشەویستێكەوە، كە ناوی كوردستانە. ئەو لە ناخەوە هەستێكی قووڵی خۆشەویستیی هەیە بۆ گەلەكەی. ئەگەر وا نەبێ، دەبێ چ خەیاڵدانێك هەبێت، هێندە فراوان بێت، كە توێشووی نیو سەدە بەرهەم و تابلۆی داكرد بێت؟ كە تا ئێستا كانیاوی زوڵاڵی كوردەواری لە توێشەبەرەی هونەر و داهێنانی ئەودا، چكبڕی نەكردووە.
بیر كردنەوە لە هونەر دوور لە خەیاڵ، كارێكی هۆشمەندانە نییە. هونەرێكیش نییە، لە پێدەشتی بێ بن و نادیار، هەروەها ئاڵا و واڵای خەیاڵدا پێ مەلە نەكات. لە خەیاڵدانی ئەم نیگاركێشە كارامەیەی كورددا، پرۆسەیەكی سەرسوڕهێنەر و پڕ ئەندێشەی خەیاڵ لە گەڕدایە. لەو خەیاڵدانەدا، خرۆشان و بە جۆش هاتنی خەیاڵ و واقیع، پێكەوە وێنای جیهانێك دەكەن، كە بەشی هەرە زۆری دیمەنەكانی تا دوێنێ و پێرێیەكی نزیك، كە ئێمە، یان باب و باپیرانمان دەیان بینی و تێیدا دەژیان، وێنە دەكێشن، بەڵام بەرداشی شارستانیەتی سەردەم، وەك كارخانەیەكی زەبەلاح، گابەردێكی یەكجار زل، هەموو تایبەتمەندییەكان دەهاڕێ، لە ئارد و تۆز و گەردی هەمووان هەویرێك دروست دەكات، كە بە رواڵەت رەنگی كەس، سیمای هیچ نەتەوە و گەلێكی پێوە دیار نییە، وێڕای ئەوە، هەمووان بێ ئەم لا و ئەو لا، پەسندی دەكەن و قبووڵیانە. لێرەدا (من)ی كورد ئەگەر جێ دەست و بەڵگەنامەی ستاتیكیانەی نەبێت، واتە نەتەوەیەكی بێ رەنگین. ئەمەش لەگەڵ ئێستا و رابردوومان، وەك نەتەوەیەك، وێك نایەتەوە. ئەم گرێژنەیەی بیر و هۆشمەندییە، كە ئەم هونەرمەندەی بۆ كار و ئەفراندن هان داوە.
سمكۆ تۆفیق لە رێچكەیەكی تایبەتمەندەوە، نەخشی هونەرێكی تۆكمەی كلاسیكیانەی كورد دەكێشێت. تابلۆكانی ئەم هونەرمەندە، سەدان ساڵ لە مێژووی بێ بەرهەمی ستاتیكیانەی كورد، قەرەبوو دەكەنەوە، كە تێیدا لە كوردستاندا هونەری نیگار و شێوەكاری بە گشتی ئامادە نەبووە، رەنگی نەبووە. سمكۆ بە سەلیقەیەكی دەگمەن، كە ئەستەمە لە لای مرۆڤی ئەم سەردەمە جەنجاڵ و تەژی لە نیگەرانی و ژاوە ژاوەدا، بەدەست بێت، هونەر دەكات، نیگار دەكێشێت. ئەم هونەرمەندە سۆفی ئاسا لە خەڵوەتگەی هونەردا كار دەكات، بە پێی رێچكەیەكی تایبەتی مۆرك كوردانە، چ نا لە رووی ئایدیا (بیرۆكە) و فیگەر و رەنگەوە مۆرك كوردانە، داهێنان دەكات.
بە بڕوای من، ئێمە (وەك وەزارەتی رۆشنبیری و وەك دەستەبژێر) لە ئاست داهێنانی ئەم هونەرمەندەدا، تا ئێستا كەمتەرخەم بووین. پێم وایە نووسەر و خەمخۆرە گەورەكەی هونەری شێوەكاریی كوردستان، بەختیار سەعید، لە درێژەی زنجیرە پرۆژەیەكی هونەری شێوەكاریدا، لە بەرنامەیدایە كتیبێكی تایبەت لە بارەی ژیان و بەرهەمی سمكۆ تۆفیق بڵاو بكاتەوە. ئەم هونەرمەندە لە پاڵ كۆمەڵێك هونەرمەندی دیكە، بەردی بناغەی مێژووی هونەری شێوەكاریی كوردستانیان داناوە. كاری دروست ئەوەیە خەم لە تابلۆ و بەرهەم و ئەرشیفەكەی بخورێ، ئەلبوومی تایبەت بە كارەكانی بە كوردی چاپ بكرێت.