فەرهاد محەمەد ئەندامی بەشی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندنی پارتی دیموكراتی كوردستان و سەرنووسەری گۆڤاری گوڵانە، خاوەنی ئەزموونێكی كەڵەكە بووە لە بواری توێژینەوەی سیاسی لەسەر پرس و كێشەكانی كۆمەڵگە و پرسە نەتەوەیی و نیشتمانییەكان، لە گفتوگۆی ئەم جارەدا  (ئیسلامی سیاسی و بەدگومانی لەسەر كەلتوور و ناسنامە) بەم شێوەیە مەترسییە ترسناكەكانی ئایدیۆلۆژیای ئیسلامی سیاسی و پێشنیار و چارەسەرەكانی خستە ڕوو.

 

پرۆفیسۆر (مەئمون فەندی) ئوستادی زانستی سیاسەت لە زانكۆی جۆرج تاون، بە چەند هەفتەیەك پێش ڕووخاندنی حكومەتەكەی ئیخوان موسلمین بە سەرۆكایەتیی محەمەد مورسی لە میسر، لە ڕۆژنامەی شەرقولئەوسەتی لەندەنیدا وتارێكی بڵاو كردبووەوە بە ناو نیشانی (نەزۆكیی فیكر و سۆفت وێری ئیخوان) لەم وتارەدا فەندی باسی حكومڕانیی تەنیا یەك ساڵی ئیخوان موسلمین لە میسرمان بۆ دەكات و دەڵێت: «شتێك لە سزادانی فیكری دەزانین، بەڵام خەساندنی فیكر مانای چییە؟ خەساندنی فیكر بە كورتی ئەوەیە تۆ بیردەكەیتەوە، لەوانەشە خۆشیشی  لێ ببینیت بەڵام بەبێ ئەوەی هیچی  لێ بەرهەم بێت، لە ئاكامی ئەم بیركردنەوەیە كۆمەڵێك بۆچوونمان لا گەڵاڵە دەبێت، بەڵام بۆچوونێكن سوودیان نییە و ناتوانن هیچ شتێك بونیاد بنێن، ئەوەی ئێستا لە سایەی میسر ڕوو دەدات، ئەوەیە كە سەردەمی سزادان و دوورخستنەوەی فیكری ئیخوان بەسەر چووە، ئێستا لە سەردەمی حكومڕانیی ئیخوان قۆناخی خەساندنی فیكرە».

پرۆژەكەی ئیخوان موسلمین بە لەبەر یەكهەڵوەشانەوەی كەلتووری ڕەسەنی میسری دەستی پێكرد بۆ كەلتووری ئیخوان موسلمین، هەوڵیان دا ئەقڵی ڕۆشنبیریی میسر لە ناو وەزارەتی ڕۆشنبیریدا بگۆڕن بۆ ئەقڵییەتی ئیخوانی، هەوڵیان دا پرۆگرامی خوێندن هەمووی بگۆڕن و پڕی  بكەن لە كتێبەكانی (سەید قوتب و حەسەن بەننا و زەینەب غەزالیی سەرۆكی ئافرەتان لەناو ڕێكخراوی ئیخوان موسلمیندا).

ئەم حاڵەتە كارەستبارەی حكومڕانیی ئیخوان موسلمین لە ماوەی یەك ساڵدا لە میسر دروستی كرد، ئەوەی بۆ  هەموو جیهان سەلماند كە هزری ئیخوان موسلمین لە ماوەی زیاتر لە 80 ساڵی پێش گەیشتنیان بۆ دەسەڵات چ ژەهر و مەترسییەكی گەورەی حەشارداوە، پێی گوتین: هزری ئیخوان موسلمین كە دایكی هەموو ئەو حزب و تاقم و گرووپانەیە كە بەخۆیان دەڵێن حزبی ئیسلامی لە هەناوی كۆمەڵگەدا ڕشتووە و بناخەی كۆمەڵگە چۆن لە ڕیشەوە هەڵدەتەكێنێت.

پێش ئەم وتارەی مەئمون فەندی، ئەدۆنیس شاعیر و بیرمەندی گەورەی سووری لە تویژینەوەیەكدا بەناونیشانی (ئەقڵی بەندكراو) كە گۆڤاری (ئەلمواقیف) ی  لوبنانی بڵاوی كردەوە ، باس لەوە دەکات كە چۆن ئایدیۆلۆژیەتی ئیسلامی سیاسیی (ئەقڵ لە چوارچێوەی دیوارەكانی مێژووی تاریكپەرستی و سەركوتكردندا بەند دەكات  و ئەم بەندیخانەیە فەزایەك دروست دەكات كە  فیكر و بیركردنەوە نەزۆك دەكات)،  ئەم   بەندكردنەی ئەقڵ لەو قسەی ئەو بەڕێزەدا دەقاودەق دەچەسپێت كە پێی گوتین: «سەركردەیەكی باڵای یەكگرتووی ئیسلامی پێی گوتووم پرسی نەتەوە و دیموكراسی تەنیا بەڕێكردنی كاتە، نەك مەبدەئێك بێت و بڕوامان پێی هەبێت»، ئەوجا ئەگەر ئەم قسەیەی ئەم سەركردە باڵایەی یەكگرتوو وەك قوتابییەكی قوتابخانەی ئیخوان و موسلمین، گشتاندنی بۆ بكەین بۆ هەموو حزب و گرووپ و تاقمە ئیسلامییەكان كە هەموویان لە هزری ئیخوان موسلمینەوە لە دایك بوون، ئەوا هیچ سەركردەیەكی ئیسلامی سیاسیی بڕوای بە (پرسی نەتەوە و دیموكراسی و دەوڵەتی نیشتمانی و مەدەنی) نییە و، سەركردە باڵاكەی یەكگرتوو لە كۆبوونەوەیەكی حزبیی داخراودا ددان بەوەدا دەنێت كە بڕوای (بە پرسی نەتەوە و دیموكراسی نییە)، بەڵام سەركردەیەكی دیكەی باڵای بزووتنەوەی ئیسلامیی پێشوو و كۆمەڵی دادگەری ئێستا هەر كتێبێكی نووسیوە لەسەر ئەوەی (پەرلەمان و پیادەكرنی پرۆسەی دیموكراتی كفرە و حەرامە).

مەترسیی ڕاستەقینەی ئایدیۆلۆژیەتی (ئیسلامی سیاسی) یان گۆڕینی (ئیسلام بۆ ئایدیۆلۆژیەت) لەوەدایە كە محەمەد ئەرەگۆن لە كتێبی (لە مەنهاتنەوە بۆ بەغدا) پێمان دەڵێت و ئاماژە بەوە دەكات « كاتێك ئیسلام دەكرێت بە ئایدیۆلۆژیا لە لایەن ڕێكخراوی ئەلقاعیدەوە (ئوسامە بن لادن) ی تێدا لەدایك دەبێت كە هەموو جیهان تەكفیر دەكات و نەخشە بۆ سڕینەوەی هەموو شارستانییەتی مرۆڤایەتی دادەڕێژێت و ، كاتێكیش لیبرالیزم دەكرێت بە ئایدۆلۆژیا لە ناو كۆشكی سپی تێدا  (جۆرج دەبلیو بوش) ی تێدا لەدایك دەبێت كە بە هەموو جیهان دەڵێت (ئەوەی لەگەڵ من نەبێت بە دوژمن لەقەڵەم دەدرێت).

لەبەر ڕۆشنایی خوێندنەوەی ئەم مەترسییە جدییانە لە ئایدیۆلۆژیا بەگشتی و ئایدۆلۆژیای ئیسلامی سیاسی لەسەر پرسی نەتەوەیی و كەلتوور و ناسنامە و بوونمان بە تایبەت، ئەوا دەبێت ئەم پرسە زۆر بە جدی وەربگرین و چارەسەری گونجاوی بۆ بدۆزینەوە،  ئەگەر نا كاتێك بە خۆمان دەزانن بناخەی كۆمەڵگەكەمان لە گرێژەنە دەرچووە و كەلتوور و ناسنامە و ئینتیمای نیشتمان وەك ئاردی ناو دڕكی لێ هاتووە، ئەم پرسەش بەوە هەنگاوی یەكەمی بۆ هەڵدەگیرێت كە بگەڕێینەوە بۆ ناو هزری نەتەوەیی و دووبارە گەڕانەوە بۆ ناو تێگەیشتنی قورئان و فەرموودەكان لە ناو فیكر و بیركردنەوەی زانا گەورەكانی خۆمان، ئەو زانایانەی وەك (خانی و مەولەوی و جەزیری و قانیع و نالی) لە ناو حوجرەی مزگەوتەكانی كوردستان بیری نەتەوەیی كوردییان هێنایە بوون.