كورد لە عێراقدا قەزییەی خاك و مافی دەستووریی هەیە و دەبێت دانوستان و گفتوگۆكانیش بەو ئاراستەیە بڕوات

كورد لە عێراقدا قەزییەی خاك و مافی دەستووریی هەیە و دەبێت دانوستان و گفتوگۆكانیش بەو ئاراستەیە بڕوات

((*)) 

 پەیامی سەرۆك بارزانی لەم قۆناغە هەستیارەی عێراقدا ڕوون و ئاشكرایە، بەوەی جەخت لە سەر یەكڕیزیی نێوان لایەنە كوردستانییەكان دەكاتەوە، بۆ ئەوەی هەمووان بۆ بەرژەوەندییە باڵاكانی كوردستان كار بكەن و، بەرگری لە مافە دەستوورییەكانی گەلی كوردستان بكەن، لە سەر ئاستی عێراقی سەرۆك بارزانی وەكو مەرجەعێكی سیاسی بۆ قەزییەی ڕەوای كورد و لە سەر ئاستی كوردستانیش سەرۆكێكی نیشتمانیی گەورەیە و پێگەی خۆی هەیە، بۆیە وەكو سەرۆكێكی نیشتمانی جەخت لە سەر جێبەجێكردنی پرەنسیپەكانی (شەراكەت و سازان و هاوسەنگی) دەكاتەوە، ئەمەش لە پێناو ئەوەی وڵاتێكی فیدڕاڵیی ڕاستەقینە دابمەزرێت و دەستوور وەكو خۆی جێبەجێ بكرێت، بەتایبەتی ماددەی 140ی دەستوور و یەكلاكردنەوەی دۆسێی ناوچە كێشەلەسەرەكان، كە دادگای فیدڕاڵیش وەكو ماددەیەكی دەستووری پەسەندی كردووە و، هەرچی گرفت و كێشەكانی دیكەشە، دەكرێت بە گفتوگۆ و دانوستاندن چارەسەر ببێت. سەرۆك بارزانی و سەركردایەتیی پارتی دیموكراتی كوردستان خوازیارن حكومەتی نوێی عێراق حكومەتێكی خزمەتگوزاری بێت، بۆ ئەم مەبەستەش سەرۆك بارزانی پەیوەندییەكی باش و بەهێزی لەگەڵ هەمووان هەیە، تەنانەت لە ناو ماڵی شیعەدا، سەرۆك لە هەستیاری و مەترسیی قۆناغەكە تێدەگات و، كار بۆ نزیكبوونەوەی ڕا و بۆچوونە جیاوازەكان دەكات، سەردانی دوو لایەنە سەرەكییەكەی سوننە بۆ هەولێر و گفتوگۆكانیان لەگەڵ سەرۆك بارزانی لەم چوارچێوەیەدا دێت.

پارتی دیموكراتی كوردستان وەكو گەورەترین حزبی كوردستانی، سەرەڕای دزینی دوو لە كورسییەكانی بە ئەجنێدەی ئیقلیمی و ئەدەواتی ناوخۆیی، كە سەرپێچیەكی ڕوون و ئاشكرای یاسایی و دەستووریی عێراق بووە و، لە ڕێگەی یاسایی و دادگاوە تانەشی لەم سەرپێچییە داوە، چونكە ئەم سەرپێچییە لە پێناو ئەوەدا بووە دەنگەكانی پارتی كە ڕێژەی لە 51%ی كورسییەكانی هێزە كوردستانییەكان بووە، ببێتە لە 49%ی كورسییەكان، بە خەیاڵ و عەقڵییەتی خۆیان وا دەزانن لە چوارساڵی داهاتوودا پارتی ناتوانێت بە كۆی دەنگە كوردستانییەكان لە مەسەلە نەتەوەیی و نیشتمانییەكاندا داكۆكیكار بێت، لە كاتێكدا ئەوەیان لە بیر كردووە كە پارتی نوێنەرایەتیی ڕاستەقینەی پرسی نەتەوەیی و نیشتمانیی گەلی كوردستان دەكات و، بەم پێشێلكارییە دەستووری و یاسایییە ناتوانن ڕۆڵ و هەڵوێستەكانی كەم بكەنەوە، بەتایبەتی ڕۆڵی سەرۆك بارزانی نەك تەنیا لە سەر ئاستی ناوخۆیی كوردستان و عێراق، بەڵكو لە سەر ئاستی ناوچەكەش دیار و بەرچاوە، پارتییش بەدواداچوون و ئیجرائاتی یاسایی خۆی كردووە و، بەردەوام دەبێت لە هەوڵەكانی بۆ گەڕانەوەی مافی دەنگدەرەكانی. لەگەڵ ئەمەشدا سەرۆك بارزانی لە هەستیاریی قۆناغەكە تێدەگات و، لە پێناو بەرژەوەندییە باڵاكانی گەلی كوردستان و سەقامگیریی پڕۆسەی سیاسیدا، بەردەوامە لە سەر نەهجی خۆی، كە بریتییە لە هێوركردنەوەی ناكۆكییە سیاسییەكان و نزیكبوونەوەی لایەنە سیاسییەكان لە پێناو بەرژەوەندییە باڵاكانی خەڵكی كوردستاندا، ئەمە وێڕای ئەوەی لەسەر ئاستی عێراق سەرۆك بارزانی جەخت لە سەر نزیكبوونەوەی ڕاوبۆچوونەكانی نێوماڵی شیعە دەكاتەوە، بۆ ئەوەی ئەم داخرانە لە ناو ماڵی شیعەدا بكرێتەوەو، تروسكایی لە كۆتایی تونێلەكە دەربكەوێت و، كەس هەڕەشە بۆ پەنابردنە بەر چەك و توندوتیژی نەبات .

 لە ئێستادا سەرۆك بارزانی پەیوەندیی و نزیكیی باشی لەگەڵ هەموو پێكهاتە و لایەنە سیاسییەكاندا هەیە، لەو ڕوانگەیەی كە پاراستنی سەقامگیریی عێراق و پاراستنی بەرژەوەندییە باڵاكانی كورد و گەلانی عێراقە، خۆ ئەگەر بەپێچەوانەوە عێراق سەقامگیریی سیاسی لەدەست بدات، ئەوا سەقامگیریی ئەمنی لەدەست دەدات و ئابووریی وڵات و بار و بژێویی خەڵك زۆر تێك دەچێت. لەم ڕوانگەیەوە ئەركی سەرۆك وەزیرانی داهاتووی عێراق زۆر قورسە، دەبێت سەرۆك وەزیرانێك بێت بۆ هەموو عێراقییەكان بە كورد و شیعە و سوننەوە و، ڕەچاوی تایبەتمەندێتیی هەرێمی كوردستان و دامەزراوە شەرعییەكانی بكات و، كار بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی ماددەی 140ی دەستوور و هەموو ئەو گرفت و كێشە هەڵپەسێردراوانەش بكات كە لە نێوان ناوەند و هەرێمدا هەیە، بۆیە حكومەتی داهاتوو بەرپرسیارێتیی زۆر قورسی لەسەر شانەو، لە بەردەم تەحەددییاتی گەورەدایە.

هەوڵەكانی سەرۆك بارزانی لەم قۆناغەدا بۆ ئەوەیە كە دامەزراوە فیدڕاڵییەكان دروست بكرێت و، ڕوو لە چارەسەركردنی كێشە سەرەكییەكانی عێراق بكرێت و، داواكاری و خواستە ڕەواكانی شەقامی عێراقی هەر لە چارەسەركردنی خزمەتگوزارییەكان و دابینكردنی هەلی كار و باشكردنی دۆخی ئابووری و بژێویی خەڵكی عێراقەوە، تا بەدیهێنانی مافە ڕەواكانی گەلی كوردستان. ڕاستە یەكلاكردنەوەی هەرسێ سەرۆكایەتییەكە ماوەیەكی زۆری پێویستە، تەنانەت تا ئێستا بە شێوەیەكی فەرمی دانوستان و گفتوگۆ لە نێوان مەكتەبی سیاسی پارتی و یەكێتیدا نەكراوە بۆ وتووێژكردن لەسەر بەربژێری سەرۆك كۆمار و مەسەلە بنەڕەتی و سەرەكییەكان، لە هەموو حاڵەتێكدا ڕا و بۆچوونی پارتی وایە كە مەلەفی سەرۆك كۆمار لە ناو پێكهاتەی كوردی و بە وتووێژ لە نێوان پارتی و یەكێتی و پێكهاتەكانی دیكەدا یەكلا ببێتەوە بۆ ئەم پۆستە، مەرج نییە لە سەر لایەنێكی سیاسی قۆرغ كرابێت، بەڵام بە تەوافوق لە نێوان سەركردایەتیی هەردوو حزبدا پۆستی سەرۆك كۆمار یەكلا دەكرێتەوە و، مەرج نییە یەك ناو دەستنیشان بكرێت بۆ ئەم پۆستە، بەڵام دواجار سەرۆك بارزانی لە ناو ئەم ناوانەدا یەكێك دەستنیشان دەكات و، بە تەوافوق ئەو كەسایەتییە یەكلا دەكاتەوە، كە هەمووان لەسەری ڕێك كەوتوون. دواكەوتنی پێكهێنانی حكومەت و چەقبەستن لە پرۆسەی سیاسیی عێراقدا پێشبینی كراوە، بە بۆچوونی ئێمە دواجار فاكتەری مەرجەعییەت لە نەجەف و فاكتەری ئێرانی، گرفتی نێوماڵی شیعە یەكلا دەكاتەوە و هەمووان لە سەر بەربژێرێك ڕێك دەكەون.

سەرۆك بارزانی بە عەقڵییەتی لۆژیكانە و مەنتیق دەڕوانێتە پڕۆسە سیاسییەكە و، لەگەڵ سەرجەم لایەنە سیاسییەكاندا پەیوەندیی باشی هەیە و، لە سەر حیسابی هیچ لایەك پەیوەندییەكانی دانامەزرێنێت، وێڕای ئەوەی ڕەچاوی هەستیاریی بارودۆخەكە دەكات، دواجار ئەوە حزبە شیعەكانن  بە دەرەجەی یەكەم دەبێت گرفت و ئیشكالییاتی نێو خۆیان چارەسەر بكەن و، پەنا بۆ چەكداری و هەڕەشە نەبەن و، بە دانوستان و گفتوگۆ لە سەر بەربژێرێك بۆ سەرۆكایەتیی ئەنجومەنی وەزیران ڕێك بكەون، كە بە كلیلی دەرگا داخراوەكەی پڕۆسەی سیاسیی عێراق دادەنرێت، ئەمەش دەرگا لە بەردەم پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان و دەستپێكردنی دانیشتنی هەرسێ سەرۆكایەتییەكە لە پەرلەمان دەكاتەوە، بەیەك پاكێج، ئێمەش دەبێت كار بكەین بۆ دروستكردنی بەرەیەكی فراكسیۆنە كوردستانییەكان، بەتایبەتی لە نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستاندا، بۆ ئەوەی بەرگری لە مافە دەستووری و نیشتمانییەكانی كوردستان بكەین، ئەمەش كارێكی مەحاڵ نییە، سەركردایەتیی هەردوو حزبی كوردستانی (پارتی و یەكێتی) ئەزموونێكی دەوڵەمەندیان لەگەڵ یەكتر هەیە، ڕاستە برادەرانی یەكێتی هەندێك ئیشكالییاتیان هەیە، بەڵام دواجار كۆبوونەوەكان دەست پێ دەكات و دەگەینە ئەنجامێكی باش، واقیعی كورد بەراورد بە شیعە و سوننە لە عێراقدا جیاوازە و كورد خاوەنی قەزییەی خاك و نیشتمانە و، مافی دەستووریی لە عێراقدا هەیە، كە دەستوور دیاریی كردووە، دەبێت دانوستان و گفتوگۆكانیش بەو ئاراستەیە بڕوات.

وەرەقەی كورد بۆ لایەنە شیعەكان ڕوون و ئاشكرایە، كە لەسەر ئەم پرەنسیپانە دامەزراوە:

1-  لە چوارچێوەی عێراقدا دەوڵەتێكی فیدراڵیی ڕاستەقینە دابمەزرێت، لە سەر بنەماكانی (سازان و شەراكەت و هاوسەنگی) لە نێوان پێكهاتە سەرەكییەكانی كوردو شیعە و سوننە دا.

2- حكومەتێكی خزمەتگوزاری بێت و وڵات لە گەندەڵی و خراپیی دۆخی بژێویی خەڵك دەرباز بكات.

3- ئەو حكومەتە توانای چارەسەری دۆسێ سیاسی و ئابووری و ئەمنییەكانی هەبێت.

4- گرفتی كورد پۆست نییە، بە قەد ئەوەی گرفتی جێبەجێكردنی مافە دەستوورییەكانی هەیە، بوونی كوردیش لەهەر سێ دامەزراوەكەی عێراقدا لە سەر ئەو بنەمایەیە. سەرۆك بارزانی و سەركردایەتیی پارتی دیموكراتی كوردستان پۆست وەكو وەسیلەیەك بۆ بەدەستهێنانی مافە ڕەواكانی خەڵكی كوردستان و پارێزگاریكردن لە دەستكەوتە نەتەوەییەكان دەبینێت.

دواجار یەكلاكردنەوەی هەر سێ سەرۆكایەتییەكە بە یەك پاكێج تێپەڕ دەبێت لە پەرلەمان، كاندیدی سەرۆك كۆماریش كە پشكی كوردە، لە نێوماڵی كورددا یەكلایی دەكرێتەوە و، سیناریۆی ساڵی ٢٠١٨ جارێكی دیكە دووبارە نابێتەوە.

 

 

((*))

ڕاوێژكاری سەرۆك بارزانی

 

Top