ئەگەر بۆ ڕاستیی بوونی هەر بوونەوەرێك نەك تەنیا مرۆڤ بگەڕێینەوە، دەبینین نەك بۆ وەزیفەیەك، بەڵكو ڕەنگە بۆ چەند وەزیفەیەك زیاتریش دروست بووبێت، كە پێكەوە هەموو بوونەوەرەكان بەردەوامی بە گەردوون و ژیان دەدەن. دەرهێنانی هەر بوونەوەرێك، زۆر جار بێگیانیش لەو شوێنەی كە بۆی دانراوە، بۆشاییەك دروست دەكات، كە لە جێگەكەیدا بە شتی تر زۆر جار ئەستەمە پڕبكرێتەوە، وە خۆیشی لە شوێنی تردا پێدانی شوێنی تر و وەزیفەی تر ڕەنگە قەیرانی بۆ دروست بكات و، ببێتە هۆی ئیفلیجبوون لە ڕۆڵ بینین، یان نەمانی. ئەگەر لە وەزیفەی مێروولەیەكەوە تاكو پێكهێنەرە گەوەرەكانی گەردوون نموونەی وەك مانگ و ڕۆژ و هەریەكە لە ئەستێرە و هەسارەكان ئەمە بگرین ڕاستە، مرۆڤیش وەك زیندەوەرێك جگە لە هەموو جیاوازییەكانی تر جیاوازیی سەرەكیی بناغەی لەسەر ڕەگەز گرتووە، ئەم دوو ڕەگەزە كە هەوێنی هەموو فەلسەفەكانی ژیان و ئایینە ئاسمانییەكان و یاسا و دەستوورە زەمینییەكانە بۆ تێگەیشتن لێیان و وەزیفەیان و چۆنیەتی ڕۆڵ بینینیان و بەیەكەوە هەڵكردنیانە. هەر فەلسەفەیەك هزرێك بە شێوەیەك باسی كردوون، هونەر ئەدەب و داستان و هۆنراوەكانیش زۆربەیان لە سەر باسی ئەمانەوە پێكەوەیان دواون. وەزیفەی هەریەكەیان تەواوكەری ئەوی تریانە، بە یەك تۆز لادانی یەكێكیان لە وەزیفەكەی خۆی، یان پەراوێزخستنی یەكێكیان كەلێن دروست بووە، یان سنووری كاری ئەوی تریانی بەزاندووە.

لە مێژووی مرۆڤایەتی تا ئێستاش مشتومڕ و داهێنانی تیۆر و بیرەكان هەر لە نموونەی فیمینیزم و ڕاڤە و شیكارە ئایینییەكانی تایبەت بە پێكهاتە و سرووشت و ڕۆڵی ئافرەت، بەڵام هێشتا ژن بەتایبەتی شوێن و حەقیقەتی بوونی تێگەیشتنی تەواوی بۆ نەكراوە. هەر فەلسەفە و ئایدیایەك هاتووە، بە جۆرێك بە دوای بەختەوەریدا گەڕان و ڕێزدانان بۆ ئەم بوونەی گەڕاوە، كەچی لە دواجاردا ئەمڕۆ لە سەردەمی سەرمایەداری و تەكنەلۆجیا، ڕەگەزی ژن، ژنێكی نامۆ بە خودی خۆی بەرهەم هێناوە، ڕقی لە خۆیەتی، هەر ڕۆژە بە شێوەیەك دەیەوێت خۆی پیشان بدات، لە شێوە، باڵا و بەشەكانی جەستەی خۆی ڕازی نییە. ژن بۆ گەیشتە ئەمە؟ دەگەڕێینەوە بۆ سەرەتای بابەتەكەمان كە دەرهێنانی بوو لە وەزیفەی خۆی، ئەگەر پیاوسالاری لە ڕۆڵی ژنی لە دەرەوەی ماڵ كەم كردەوە و، قەتیسی كرد لە ماڵدا، بەڵام بیرەكانی ئازادی بۆ ژن و سەرمایەداری لەو كەمە ڕۆڵەشی كرد كە جاران هەیبوو، كە وەزیفەی دایكایەتی و پەروەردە و بەڕێوەبردنی خێزان بوو. ئەمڕۆ پێكەوتوویی لەشولاری نەشتەرگەرییەكانی ئەندامەكانی جەستەی لا گرنگترە لەوەی دایك بێت، كۆرپەیەك بە شیری خۆی و بە سۆزی خۆی پەروەردە بكات.

بە هۆی خولیام بۆ پرسی ژن و بەدواداچوونم، خوێندنەوەم بۆ زۆرێك لە بارودۆخی ژنان لە كۆمەڵەگەكان هەیە، ئەوەی بەدیم كردووە، لە هەر كۆمەڵگەیك چەند هەنگاو بۆ مێژوو بگەڕێیتەوە، هێندە زیاتر كەسایەتی و بەهێزیی ژن دەبینیتەوە. هەر كۆمەڵگەی كوردی خۆمان، ژن وەزیفەی منداڵ بەخێوكردن و بەڕێوەبردنی خێزان و كاركردن لە دەرەوە لەگەڵ پیاوان و بەشداریی دیوەخان و پرسە گرنگەكان و تەنانەت بەشداریی شۆڕش و خەباتی چەكداری و دەركەوتەی سەركردەی وەك پاشای دەڤەرێكی گەورەی وەك شارەزوور لە لایەن عادیلە خانم لە هەڵەبجە و حەپسەخانی نەقیبی شاری سلێمانی، كە لە ئاستی نێودەوڵەتییش باوەڕپێكراو بوون و، دانوستانیان كردووە بۆ پرسی نەتەوكەیان و كاری سیاسییان كردووە، لە هەمان كاتدا گرنگییان بە پێشەوەبردنی پرسەكانی ژنان داوە، وەك: كردنەوەی قوتابخانە و بایەخدان بە خوێندن و خوێندەواری و ...هتد. دوای ئەوان سەدەمان تێپەڕاندووە و، هێشتا قەیرانی بوونی سەركردەیەكی كاریگەری ژنمان هەیە، ئەویش بەم هەموو پارت و زانكۆ و قوتابخانە و ڕێكخراوی ناوخۆ و نێودەوڵەتی و ئەكادیمیای پێگەیاندن و كۆتا بۆ پشتیوانی و پێگەیاندنی ژن. ئەمە هۆكارەكەی بۆ دەرهێنانی ژن لە وەزیفەی خۆی دەگەڕێتەوە، هیچ كام لەو ژنە سەركردانەی هەمانە لە مێژوودا باسمان كردن، دابڕوا نەبوون لە وەزیفەی دایكایەتی و هاوسەری و بەرێوەبردنی خێزان و پرسە كۆمەڵایەتییەكان، جگە لەمەش زاڵبوونی كەلتووری بیانی و هاوردەی بیری دەرەكی بە چەپ و ئایینی هەموویان ژنی كوردیان بە سرووشتی خۆی نامۆ كرد. ژنی كورد لە كۆمەڵگەی كوردی هەڵگری بیروباوەڕی هەر ئایینێك بووبێت، بە نۆرمی كوردی و گونجاو لەگەڵ سرووشتە كۆمەڵایەتییەكەی كۆمەڵگەی كوردی پیادەی كردووە، بۆیە ئیزدیواجیەت و قەیرانی بۆ دروست نەكردووە. بردنە دەرەوەی ژن بۆ كاركردن دوای شۆڕشی پیشەسازی، بۆ بەهێزبوونی بوارە ئابوورییەكە و خاوەن بڕیاری خۆبوونی بووە، كەچی لە درەوەش ڕووبەڕووی زیاتر لە جیاكاری لە كرێ و نەبوونی دایەنگای پێویست بۆ منداڵەكەی و نائاساییبوونی ژینگەی كاركردن، هەر لە نەبوونی هەلی یەكسان بۆی، تاكو ئازاردان و گێچەڵ پێكردن كە گرفتی سەردەمن بۆی. لەم لاشەوە جیهانی سەرمایەداری نەك تەنیا لە كائینێكی بەرهەمهێنەرەوە كردوویەتە بەكاربەری جلوبەرگ و كاڵا و مۆدێلەكان، بەڵكو بەربووەتە جەستەی خۆیشی و ڕقی لە خۆی دەبێتەوە. ڕۆژێك ڕەنگی چاو، ڕۆژێك ڕەنگی پێست و قژ، ڕۆژێك قەڵەوی، ڕۆژێك پێكهاتەی لووت و ددان و نینۆكی و دەموچاوی و قارسكردنی گەدەی بۆی دەبێتە كێشە و بەدوای گۆڕینیدا وێڵە. لە پێناو ئەوەی ئەم جەستەیەی بەو شێوە بێت كە ئەمڕۆ بازاڕ و ئایدیاڵەكان قبووڵیان بێت، نەك وەزیفەكانی تری فەرامۆش كردووە، بەڵكو سەدان كێشەی دەروونی و نامۆبوون و بگرە كێشەی تەندروستیشی بۆ دروست بووە. ڕاپۆرتەكان و بەرنامەكانی تایبەت بە پرسی ژنان پێشانمان دەدەن، كە ئەمڕۆ چۆن ژن لە جیهاندا لە قەیرانی ناسنامە ڕاستەقینەكەی و نامۆبوون و گیرۆدەی گرفتە سایكۆلۆژییەكان بووە. بۆیە بە بڕوای من ئەگەر ژن هەموو شۆڕشە پێشوەكانی بۆ ددان پێدانانی بوو وەك مرۆڤ و ڕزگاربوونی لە دەسەڵاتی پیاوسالاری، ئەمڕۆ شوڕشی نوێی ڕزگار بووە لە نامۆبوون و دەردی لە خۆ ناڕازیبوونی و دۆزینەوەی خۆی و شوێنی خۆی.