لە گۆڕەپانی ململانێی نێودەوڵەتیدا هەموو شت بە سیاسی دەكرێ، هەتا نەخۆشی و پەتا، جا لەبەر ئەم هۆكارە پێویستە راستی لە پڕوپاگەندە جیا بكرێتەوە، زانست لە سیاسەت، بەتایبەتی لە هەڵسوكەوتكردن لەگەڵ ئەو هەموو هەڵڵایە كە چەند هەفتەیەكە دەربارەی ڤایرۆسی (كۆڕۆنا) بەرپا كراوە، كە پڕوپاگەندەكانی ئێنتەرنێت و زۆربەی چیرۆكە خەیاڵییەكانی ناو تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان توندتریان كردووە.
ئەو ڤایرۆسەی كە لە شاری (ووهان)ی چین سەری هەڵداوە، لە هەندێ لایەن بووەتە پرسێكی ناكۆكی لە گۆڕەپانی نێودەوڵەتیدا و، هەروەها بووەتە بابەتێكی تۆمەتهەڵبەستن لەنێوان چین و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكادا .
ئەم قسەیە بە واتای كەمكردنەوە نایەت سەبارەت بە مەترسیی ڤایرۆسی (كۆڕۆنا)، یان كەمكردنەوە لە ئەرك و بایەخی ئیحتواكردنی، بەڵكو مەبەست ئەو هەڵڵا میدیا و سیاسییەیە كە خۆی بەسەر ئەم تەنگژە تەندروستییەدا سەپاندووە.
كاتێ گوێ لەو چاوپێكەوتنانە دەگیرێ كە لە هۆیەكانی راگەیاندنی رۆژئاوا، بەتایبەتی ئەمریكا دەربارەی ڤایرۆسی (كۆڕۆنا) بڵاودەكرێتەوە، سەرەتا باسی پەتاكە دەكرێ، پاشان بابەتی دیموكراسی و ئازادی و نابڕوایی بە حكومەتی (پەكین) باس دەكرێ.
ئالێرەدا مرۆڤ هەست بەوە دەكات كە ئەو پرسە لە گۆڕەپانی نێودەوڵەتیدا بە سیاسی كراوە، كە لە ئەسڵدا تەندروستییە، بە حوكمی ئەوەی ڤایرۆسەكە لە ناو ئەو هێزە ئاسیاییە پەیدا بووە كە دەیەوێ لە رووی ئابوورییەوە بەپێش وڵاتانی رۆژئاوا، بەتایبەتی ئەمریكا بكەوێ، كە ئەمەش هەزار و یەك حیسابی بە دواوەیە.
دەڵێم ئەگەر ڤایرۆسی كۆڕۆنا لە وڵاتێكی بچووك پەیدا بوایە كە هیچ ویستێكی جیهانیی وەك چین نەبوایە، ئەو هەموو هەڵڵایەی بۆ نەدەكرا و كاردانەوەی نێودەوڵەتیشی بەو شێوەیە نەدەبوو، بەڵام روودانی لە وڵاتێكی وەكو چین و لەو كاتەدا، وایكرد كە كارەكە ئاراستەیەكی دیكە وەربگرێ.
هۆكاری پەیدابوونی ئەو ڤایرۆسە هەرچییەك بێ، جا ئاسایی بێ، یان دەستكرد، پێویستە وەكو پەتایەك سەیر بكرێ و (چین)یش نەكرێتە ئامانج، چونكە ئەو وڵاتە (قونبەلەیەكی نیشتەنییە) ئەگەر بتەقێ، پروشكەكەی هەموو جیهان دەگرێتەوە. لە هەمان كاتدا (كارگەیەكی جیهانییە) كە ئەگەر خەلەلێكی تێ بكەوێ، كۆمپانیا جیهانییەكان تووشی ئیفلیجی دەبن و بەمەش زەرەر و زیانێكی زۆر بە تەواوی ئابووریی جیهان دەكەوێ.
ئەو وڵاتە زەبەلاحە ئاسیاییە لە تەك ئەمریكا بووەتە بزوێنەرێكی ئابووریی جیهان و دەیەوێ رۆژێ لە رۆژان ببێت بە هێزێكی گەورەتر لە ئەمریكا.
سەبارەت بە تەوقیتەكەشی، ڤایرۆسەكە لەكاتێكدا بەدیار كەوت، كە ململانێی چین و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا گەیشتبووە لوتكە، ئەمەش وایكرد زۆر قسە لەسەر ئەم بابەتە بكرێ.
(پەكین) هەنگاوە خێراكەی ئەمریكا بە راگرتنی گەشتە ئاسمانییەكانی بۆ شارەكانی چین بە نائاسایی دادەنێ و پێی وایە مەبەستی لاوازكردنی چینە لە رووی بازرگانی و ئابوورییەوە.
كاتێ ساڵی2009 ئەنفەلوەنزای بەراز لە ئەمریكا بڵاوبۆوە و (16) ملیۆن كەس تووشی بوون و بووە هۆی مردنی (284)هەزار كەس لەگشت وڵاتاندا (هەندێ سەرچاوە ژمارەی مردووان بە 500 هەزار كەس دادەنێن) بەراورد بە ڤایرۆسی (كۆڕۆنا) كاردانەوە نێودەوڵەتییەكەی كەمتر بوو، كە ئەمڕۆ ژمارەی تووشبووان تەنیا لە چین نزیكەی 81هەزار كەسە و ژمارەی مردووانیش گەیشتە نزیكەی سێ هەزار كەس، هەر بۆ وەبیرهێنانەوە ئەو كاتەی كە ئەنفەلۆەنزای بەراز لە ئەمریكا بڵاو بۆوە، چین گەشتە ئاسمانییەكانی بۆ ئەمریكا رانەگرت.
لە واقیعدا رووماڵ و رەخنە سیاسییەكان بەرامبەر بە چین لە هەڵكشاندان، ئەمە سەرەڕای هەوڵەكانی رێكخراوی تەندروستیی جیهانی لە دڵنیاكردنەوەی جیهان سەبارەت بە ڤایرۆسی (كۆڕۆنا) كە لە دەرەوەی (ووهان) ژمارەی تووشبوان سنووردارە، چونكە لەو 30 وڵاتەی كە ڤایرۆسەكەیان لێ بڵاو بۆتەوە (بێجگە لە چین) نزیكەی 1200 كەس تووشبوون و تا ئێستا لەو ژمارەیە بەپێی ئامارە فەرمییەكان 31 كەس گیانیان لەدەست داوە (ژمارەكە لەمە زیاترە)، ئەویش لە كۆریای باشوور و ژاپۆن و تایوان و هۆنگ كۆنگ و تایلاند و فەرەنسا و ئێران.
لێكەوتەكانی ڤایرۆسی(كۆڕۆنا) تەنیا سیاسی نین، بەڵكو ئابووریشن، ئەوانەی وابیر دەكەنەوە كە ئەو ڤایرۆسە تەنیا كاریگەری لەسەر چین دەبێت، هەڵەن، چونكە كاریگەرییەكەی هەموو جیهان دەگرێتەوە، چونكە زۆر لە كۆمپانیا جیهانییەكان ئەمڕۆ پشت بە بەرهەمهێنانی شتومەكەكانی چین دەبەستن، جا بە تەواوی بێ، یان بەشێكی، وەك ئاپڵ، جاكوا، لاندرۆڤەر،و فیات، كرایلەر، تۆیۆتا، هیوندای و ڤۆڵڤۆ و.. تاد.
تەنگژەی ڤایرۆسی (كۆڕۆنا) دەبوایە تەندروستی بێ و هەموو جیهان لە هەوڵدا بێ چارەسەرێكی بەپەلەی بۆ بدۆزێتەوە، بەڵام بەداخەوە لەگەڵ ئالۆزییەكانی سیاسەت تێكەڵ كراوە، رێك لەگەڵ گرنگترین و گەورەترین ململانێ كە ئەمڕۆ لەنێوان ئەمریكا و چیندا هەیە.