بە كۆتاییهاتنی شەڕ، كاتی چنینی بەرهەمەكەی دێ. مێژوو قەت باسی بەشداربوونێكی خۆڕایی لەشەڕ ناكات و، باسی هیچ سوپایەكیش ناكات بێ بەرامبەر لە دەرەوەی سنووری خۆی شەڕ بكات.
سووریا گۆڕەپانێكی كراوەیە بۆ هەر سوپایەك و بۆ هەر جۆرە دەستتێوەردانێك، هەلێكی زۆر دەڕەخسێنێ تا وەبەرهێنانی تیا بكرێ. لیستێكی دوور و درێژ لە وڵاتانی بچووك و گەورە، هەرێمی و نێودەوڵەتی، پەنجەیان خستۆتە ناو برینی ئەو وڵاتەوە.
هاوبەشی هەیە لە چوارچێوەی ئەو مێزەی كە بەركەوتی تیا دابەش دەكرێ، هاوبەشیی توركی - رووسی- ئێرانی لەژێر ناونیشانی «وڵاتانی زامنكار» یەكێكە لەو هاوبەشییانە، بەبێ ئەوەی كەسێ هەبێ ئەوە روون بكاتەوە كە ئەو سێ وڵاتە زامنی چین لە سووریادا، ئەگەر بەرژەوەندییەكانی خۆیان نەبێ..!!
رەجەب تەیب ئەردۆگان سەرۆكی توركیا كە لە سەرەتای شەڕی سووریادا دەنگی بەرز دەكردەوە و دەیگوت: «بەرگری لە بەرژەوەوندیی سوورییەكان دەكەین لە رووبەڕووبوونەوەیان دژ بە رژێمی بەشار ئەسەد»، ئەمڕۆ بە پێش ئەوانیتر كەوتووە، بۆ چنینی بەرهەمی ئەو شەڕە.
ئەردۆگان كە تا دوێنێ خۆی لە ئۆپۆزسیۆن نزیك دەكردەوە و هانی دەدان شەڕی بەشار ئەسەد بكەن، ئۆپۆزسیۆن بە خراپترین شێوە چەك لێدەدرێ لە خان شیخۆن و شوێنی دیكەی ئیدلب كە رووسیای هاوپەیمانە سەرەكیەكەی رۆڵێكی بەرچاو دەگێڕی لە كردە سەربازییەكانی ئەوێ، وەك سەرەتایەك بۆ دوورخستنەوەی ئۆپۆزسیۆن كە دواپێگەی لە ئیدلبدا، ئەو ناوچەیەی كە بووەتە ئەستێركێكی مرۆیی گەورە و تیایدا هەموو جۆرە ئۆپۆزسیۆنێكی لێ كۆكراوەتەوە.
ئەردۆگان ئەمڕۆ بایەخ بە پرسێكی دیكە دەدات، ئەویش چارەنووسی ناوچە سنوورییەكانیەتی لە باكووری رۆژهەڵاتی سووریا.
ئەو ناوچەیە قەت جێی مەترسی نەبووە بۆ توركیا، چونكە دوورترین ناوچەیە لەو شوێنانەی كە ململانێیان تێدایە لە سووریا، بەڵام لە بێبەختی، خەڵكی ئەو ناوچەیە كوردن، بۆیە ئەردۆگان بەچاوێكی ترسەوە سەیریان دەكات تەنها لەبەر ئەوەش دراوسێی توركیان و تۆمەتی ئەوەیان دەداتە پاڵ كە سەر بە پارتی كرێكارانی كوردستانن كە توركیا بە رێكخراوێكی تیرۆریستی دایان دەنێت. تا سوپاكەیان دەست لەو ناوچەیە وەربدات و ناوچەیەك دروست بكەن كە قووڵاییەكەی بگاتە 30 كم.
ئێستا دانوستانێك بەڕێوە دەچێ لە نێوان توركیا و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بە ئیعتیباری ئەوەی هاوپەیمانی هەسەدەیە كە ئەو ناوچەیە لەژێر كۆنتڕۆڵی ئەودایە و چەند شارێكی كوردنشین لە خۆ دەگرێ و ئەو رێكخراوەش رۆڵی سەرەكی بینی لە وەدەرنانی داعش و سوپای رژێمی سووریا لەو ناوچەیە، وەك كۆبانێ (بە هاوبەشیی پێشمەرگەی كوردستان) و قامشلۆ و حەسەكە.
ئەمریكا بۆ ئەوەی بە پلانی ناوچەی ئارام رازی بێ، ئەردۆگان هەڕەشەی هێرش بردنە سەر ئەو ناوچەیەی كردو گوتی: «ناتوانین تا سەر بێدەنگ بین، لەمە زیاتریش ئۆقرە ناگرین، چۆن چووینە ناو عەفرین و جەرابلوس، ئەوهاش دەچینە ناو ناوچەكانی رۆژهەڵاتی فورات». تەئكیدیشی كردەوە كە لەو پرسە واشنتۆن و مۆسكۆی ئاگادار كردۆتەوە.
داگیركردنی رۆژهەڵاتی فورات یەكەم هەنگاوی توركیا نییە، سوپای توركیا بە دوو كردەی سەربازی توانی ئەعزاز و عەفرین داگیربكات، یەكەمیان لە ژێر ناونیشانی «قەڵخانی فورات» و دووەمیشیان لەژێر ناونیشانی «چڵە زەیتوون».
هەر چەند سەرۆكی ئەمەریكا دۆناڵد ترامپ لە كانوونی یەكەمی پارساڵ بەڵێنی بە ئەردۆگان دابوو، رەزامەندی لەسەر ناوچەی ئارام بدات، بەڵام دانوستانەكان تەگەرەیان هاتەپێش بەهۆی دژبوونی بەرژەوەندیی هەر یەكێكیان لە فایلی سووری (1) بەتایبەتی پاش نزیكبوونەوەی توركیا لە رووسیا و وەرگرتنی مووشەكی ئێس 400، ئەمە سەرەڕای هەماهەنگیی نێوان توركیا و ئێران كە بووەتە جێی نیگەرانی واشنتۆن.
نەك هەر ئەمە، بەڵكو جیاوازییەكی زۆر لە نێوان توركیا و ئەمریكادا هەیە دەربارەی ئامانج لە دامەزراندنی ئەو ناوچەیە. واشنتۆن دەیەوێ بە هاوبەشی ئەو ناوچەیە بپارێزن و پێی وایە ئامانج لە دامەزراندنی بۆ پاراستنی هێزەكانی سووریای دیموكرات (هەسەدە)یە لە بەرامبەر هەڕەشەكانی توركیا. بەڵام ئەنقەرە بە پێچەوانەی ئەمریكا دەیەوێ ئەو هێزانە لەو ناوچەیە نەمێنن و بكرێتە رێڕەوێكی ئاشتی وەك ئەوەی خۆیان دەیڵێن بۆ ئەوەی پەنابەرە سوورییەكان بگەڕێنەوە و نیشتەجێی ئەو ناوچانە بكرێن كە زۆربەی دانیشتووانی كوردن.
بێ شك، پرۆژەكەی توركیا زۆر روون و ئاشكرایە سەبارەت بە (ناوچەی ئارام)، كەچی ئەمریكا دەربارەی ئەو پرسە هیچ پرۆژەیەكی نییە و هیچ ستراتیژییەتێكی ئەوتۆشی نییە لەمەڕ تەواو دۆخی سووریا. پرۆژەكەی ئەردۆگان لەسەر هەستیاریی تەقلیدیی توركیا بەرامبەر بە كورد گەمە دەكات و هەوڵ دەدات تەوزیفی بكات. بەڵام واشنتۆن زۆر بایەخ بە پرسی كورد نادات، (نە بە ئەرێنی و نە بە نەرێنی)، بەڵكو بایەخ بە دوو شت دەدات: رووبەڕووبوونەوەی داعش و رووبەڕووبوونەوەی بوونی ئێران لە سووریا.
واشنتۆن پێی وایە ناكرێ لەو دوو پرسەدا پشت بە توركیا ببەسترێ، بۆیە هاوپەیمان لەگەڵ هێزەكانی سووریای دیموكرات (هەسەدە) زامنترە..
«رێڕەوی ئاشتی» یان «ناوچەی ئارام» سوودێكی زۆر بە ئەردۆگان دەگەیەنێ، بەتایبەتی لەناو خودی توركیادا، رێك پاش شكستی حزبەكەی لە (ئەستەنبوڵ) لە دواهەڵبژاردندا.
دۆخی خراپی ئابووری بووەتە جێی نیگەرانیی توركەكان و ژمارەی پەنابەرانی سوورییش گەیشتۆتە سێ ملیۆن و نیو. بۆیە دامەزراندنی ئەو ناوچەیە دوو هەل بۆ ئەردۆگان دەرخسێنێ: دوورخستنەوەی پەنابەرە سوورییەكان لە خاكی توركیا و هەروا ئەنجامدانی گۆڕانكارییەكی دیمۆگرافی لە ناوچە سنوورییەكاندا، ئەویش لەسەر حیسابی زۆرینە كورد...!!