بەپێی ئەو هەواڵەی پڕۆگرامی نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ گەشەپێدان لە سەرەتای ئەم مانگەوە (واتە تەمموزی ساڵی 2018)، بڵاوی كردەوە لە بارەی عێراق و هەرێمی كوردستانەوە، یەكێك لە داتاكانی نێو راپۆرتەكە ئەوە دەخاتە بەرچاو كە نزیكەی لە 71%ی دانیشتووان لە شارەكاندا دەژین و لە 29%یش لە گوندەكاندا ژیان بەسەر دەبەن.
كۆبوونەوەی ئەم رێژە بڵندە لە دانیشتووان لە نێو شارەكاندا، لە سایەی نەبوونی خزمەتگوزاریی باش و هەروەها لە نەبوونی رۆشنبیرییەكی شارنشینی و شارستانیدا، زۆر كێشە دروست دەكەن، لەوانە:
1- زیادبوونی رێژەی بێكاری و هەژاری.
2 – زیادبوونی قەبارەی زبڵ و خاشاك.
3- پیسبوونی زیاتری هەوا بە هۆی هۆكارەكانی هاتوچۆوە.
4- زیادبوونی كێشەی نیشتەجێبوون.
5- سەرهەڵدانی دیاردەی بە گوندبوونی شارەكان.
6- كەمبوونەوەی رووبەری سەوزایی لە نێو شارەكاندا و زۆر كێشەی دی.
ئەوەی لێرەدا مەبەستمانە ئەم خاڵەیە كە پەیوەستە بە رووبەری سەوزاییەوە، چونكە بەپێی پێوەرەكانی نیشتەجێكردن، پێویستە لە دیزاینی شاردا چەند مەرجێكی ژینگەیی لەبەرچاو بگیرێن، لەوانە:
1-دەبێت هەر كەسێك لە نێوان (1.5 – 2.5) مەتر دووجای لە باخچە و رووبەری سەوزایی بەربكەوێت لە گەرەكەكەی خۆیدا.
2- بە پێی پێوەری جیهانیی مافەكانی مرۆڤ، دەبێت هەركەسێك لە شارەكەی خۆیدا لە نێوان (15 – 20) مەتر دووجای لە باخچە و رووبەری سەوزایی بەربكەوێت.
3- پێویستە بەلای كەمەوە لە 15%ی رووبەری شارەكان، رووبەری سەوز بن.
ئەم مەرجە ژینگەییانە كاریگەریی زۆریان هەیە لەسەر چاكتركردنی ژینگەو ژیانی مرۆڤەكان لە شاردا، لەوانە:
1- رووبەری سەوزایی رۆڵی بەرچاوی هەیە لە هەڵمژینی گازی دوانە ئۆكسیدی كاربۆن و بەرهەمهێنانی ئۆكسیجین.
2- رۆڵی هەیە لە كەمكردنەوەی تینی تیشكی رۆژ .
3- رۆڵی هەیە لە رێگرتن لە رەشەبا و گەردەلوول.
4- رۆڵی هەیە لە بەهێزكردنی پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكان لە رێگەی كۆبوونەوەو دانیشتنی ژمارەیەكی زۆری خەڵك لە پاركێكدا، یان لە سەیرانگایەكدا.
5- رۆڵی هەیە لە ئارامكردنەوەو چاكتركردنی باری دەروونیی مرۆڤ، كە رەنگی سەوز كاریگەریی پۆزەتیڤی هەیە لەسەر كەمكردنەوەی هۆرمۆنی بەرپرس لە گرژبوونی باری دەروونی.
هەر لە بەر ئەمەشە كە دەوڵەتانی جیهان هەوڵ دەدەن زیاتر لەو پێوەرە نێودەوڵەتییانەش رووبەری سەوزایی لە شارەكاندا زیاد بكەن، بۆ ئەوەی هەر تاكێك زیاتر لەو رووبەرە سەوزەیان بەر بكەوێت كە ستانداردە جیهانییەكان دیاریان كردووە.
بۆیە گرنگە كە شارەوانییەكانی خۆشمان بەردەوام بن لەسەر جێبەجێكردنی رێنماییە ژینگەییەكانی وەك:
1- لەكاتی پێدانی مۆڵەتی بیناكردندا بە مەرجی بگرێت كە رووبەرێكی دیاریكراوی خانووەكان بكرێنە باخچە، ئەگەر كەمیش بێت، چونكە درەختەكان كۆگای بەرهەمهێنەری ئۆكسجینن و گازی دوانە ئۆكسیدی كاربۆنیش هەڵدەمژن كە رۆڵی هەیە لە قەتیسكردنی گەرمیدا.
2- زیاتر كردنی باخچە و پاركی گشتی لە نێو شارەكاندا و رێگەگرتن لە بەخانووكردن ء كارگەكردنی ئەو زەوییانەی كە لە دیزانیی بنەڕەتیی شاردا بۆ باخچە دانراون.
3- لەبەر پاراستنی سامانی ئاو، ئەو درەختء دارانە بچنێرێن كە ئاوی كەمیان دەوێت و، سیستمی ئاودانی بەدڵۆپ پەیڕەو بكرێت و، درەختەكانیش لە جۆری هەمیشە سەوز بن.
4- بەردەوام ئاگاداری پێوەرە جیهانییەكان بن بۆ راگرتنی پەیوەندیی نێوان رووبەری سەوزایی و ژمارەی دانیشتووان.
5- خێراكردن لە دروستكردنی پشتێنەی سەوز بە دەوری شارەكاندا.