هەرچەندە چەمكی دیموكراسی كۆنە، بەڵام نەتەوە یەكگرتووەكان لە ساڵی 2007 ـەوە لە رۆژی 15ی ئەیلوولدا رۆژی جیهانیی دیموكراسی ناساند.
دیموكراسی، بەهایەكی جیهانییە و پشت بە ئیرادەی گەلان دەبەستێت كە ئازادانە گوزارشت لە رای خۆیان دەكەن و، سیستمی سیاسی و كۆمەڵایەتی و كەلتووریی خۆیان دیار دەكەن و، بەشداری تەواویش لە زۆربەی بوارەكانی ژیان دەكەن.
لەو رۆژەوە نەتەوە یەكگرتووەكان، حكومەتەكان هان دەدات بۆ بەهێزكردنی ئەو پڕۆگرامانەی كە دیموكراسی چەسپاوتر دەكەن، لە رێگەی هاوكاریی نێودەوڵەتی و هەرێمایەتییەوە، بە رەچاوكردنی ئەو جیاوازییە پۆزەتیڤانەی كە دەكرێت وەك داهێنان چاویان لێبكرێت لە بواری باشتر بە دیموكراتیزەكردندا.
هەموو هاووڵاتییەك گرنگە بە ماف و ئەركەكانی خۆی ئاشنا بێت لەو وڵاتانەی كە بە قۆناغێكی گواستراوەییدا تێپەڕ دەبن بەرەو دیموكراسییەكی باشتر، لە رێگەی وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارە گرنگانەی وەك:
مافە دەستوورییەكانم چین؟ بۆچی دەنگ دەدەم؟ چۆن كاریگەریم لەسەر خاوەن بڕیارەكان هەبێت؟ پێشبینیی چی دەكەم لەو پاڵێوراوانەی هەڵیاندەبژێرم؟
ئەم پرسیارانەو هاوشێوەكانیان پێویستییان بە وەڵامدانەوە هەیە لەلایەن رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی و میدیا و رۆژنامەنووسان و قوتابخانە و زانكۆكانەوە، چونكە ناكرێت كولتوورێكی بەردەوامی دیموكراتییانە بوونی هەبێت، بەبێ بوونی هاووڵاتییەكی هۆشیار.
بۆیە كە ئێستا لە سەروبەندی ناوەڕاستی مانگی هەڵمەتی هەڵبژاردنداین بۆ دیاركردنی ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، زۆر گرنگە بانگەشەی هەڵبژاردنەكانیشمان دیموكراتییانە و بەپێی پرەنسیپ و ستانداردە جیهانییەكان بێت.
جا بە مەبەستی تێپەڕاندنی ماوەی یاسایی بانگەشەی هەڵبژاردن بە شێوەیەكی ئاسایی، زۆر گرنگە ئاگاداری ئەم خاڵانە بین:
یەكەم: زانینی ئەو راستییەی كە كۆمەڵگەی كوردی كۆمەڵگەیەكی كراوەیەو نهێنی كەمی تێدایە و زۆرینەی خەڵكی كوردستانیش حزب و لایەنە سیاسییەكان و كەسایەتییەكانی دەناسن، بۆیە لەم هەڵمەتی خۆناساندنە پێویست بە بانگەشەی توند ناكات.
دووەم: لەم سەردەمی ئینتەرنێت و سەتەلایت و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان و مۆبایل و سایتە ئەلیكترۆنییانەدا، نابێت وەك ساڵانی رابردوو بانگەشە تەنیا بە كەژاوەی ئۆتۆمۆبێل و شەڕە پەڕۆ و لافیتە و فلیكس و هاوشێوەكانی بكرێت.
سێیەم: دروستكردنی قەرەباڵغی و شەقام گرتن و شۆستە داگیركردن، وێڕای زیانە ماددی و ئابوورییەكانی، زیانی ژینگەییشیان هەیە و، ژاوەژاو دروست دەكەن لە رێگەی هۆكارەكانی گواستنەوەی وەك ئۆتۆمۆبێل و ماتۆڕ و دەنگی هۆڕن و ریكۆردەر و بڵندگۆكانەوە زیانی زۆر بە تەندروستیی مرۆڤەكان دەگەیەنن.
چوارەم: سزادانی یاسایی و تەنانەت دوورخستنەوەی ئەو پاڵێوراوانەی كە بە پێچەوانەی رێنماییەكانی كۆمیسیۆنەوە رەفتار دەكەن، یان لێدوانی توند و هێرشبەرانە دەدەن.
پێنجەم: خۆدوورگرتن لەو گەندەڵییەی كە هەمووان درووشمیان لە دژ بەرزكردۆتەوە، هەمووانیش دەزانن كە ساكارترین پێناسەی گەندەڵی بریتییە لە بەكارهێنانی موڵكی گشتی بۆ بەرژەوەندیی تایبەتی، بۆیە پێویستە ئەوە بزانین كە بەكارهێنانی موڵكی گشتی و ئەو شتانەی كە هی هەموومانن، بۆ بەرژەوەندیی تایبەت، جۆرێكە لە گەندەڵی.
شەشەم: پێویستە رێز لە سیمبوڵە نەتەوەیی و ئاینی و سیاسییەكانمان بگرین و، نابێت لە ژێر پەردەی هیچ پاساوێكدا بێڕێزییان بەرامبەر بكرێت.
حەوتەم: پێویستە مۆڕاڵ و ئەخلاق و ئیتیكی كوردەواری خۆمان لەبەرچاو بێت بە بەردەوامی، چونكە كورد دەڵێت: لەكاتی شەڕیشدا بەشی ئاشتی بهێڵەوە، یان كێو بە كێو ناگات، بەڵام مرۆڤ بە مرۆڤ دەگات، .. هتد.
هەشتەم: لەبەرچاوگرتنی پەندەكانی پێشینانمان لە بواری عورفی كۆمەڵایەتیدا كە دەڵێن: كەس بە دۆی خۆی ناڵێت ترشە، یان لەكاتی شەڕیشدا بەشی ئاشتیی بهێڵەوە، یان كێو بەكێو ناگات، بەڵام مرۆڤ بە مرۆڤ دەگات، .. هتد.
نۆیەم: لە رووی عورفی كۆمەڵایەتییەوە پێویستە ئەوە رەچاو بكەین كە نابێت لە پای هەڵمەتی هەڵبژاردندا دەست بۆ نهێنی و ژیانی تایبەتی یەكدی ببرێت، چونكە ئەوە وەك لە قەدەغەكراوە یاساییەكانە، قەدەغەكراوی كۆمەڵایەتیشە لە عورفی كوردەوارییدا.
دەیەم: پاڵێوراوان سوود لە ئەزموونی سەركەوتووی وڵاتانی جیهان وەربگرن لە بواری بانگەشەی هەڵبژاردندا.