پێشمەرگە و ئاسایشی نەتەوەیی

پێشمەرگە و ئاسایشی نەتەوەیی
لەسەردەمی ئێستادا ئاسایشی نەتەوەیی چەندین رەهەندی جیاوازی هەیە، وەك رەهەندەكانی سیاسی، ئابووری، سەربازی، كۆمەڵگەیی، ژینگە و...تاد، بە رای زانای بەناوبانگ (باری بۆزان) سەرەڕای ئەو گۆڕانكارییانەی بەسەر چەمكی ئاسایشی نەتەوەییدا هاتووە، هێشتا رەهەندی سەربازی كاریگەری لەسەر پاراستنی ئاسایشی نەتەوەییدا ماوە، چونكە دەوڵەت بۆ پاراستنی ئاسایشی خۆی و لە هەمبەر هەڕەشەی دەرەكی پێویستی بە هێزێكی سەربازی هەیە، كە توانای وەڵامدانەوەی هەبێ، هەروەها لەسەر ئاستی ناوخۆش بۆزان پێیوایە رەهەندی سەربازی پێوەندییەكی توندوتۆڵی بە رەهەندی سیاسی هەیە، چونكە دەبێ دەوڵەت لە رێگەی هێزی سەربازی بتوانێ رێگە لەو كارانە بگرێت، كە دەبنە مایەی هەڕەشە لەسەر بارودۆخی ناوخۆ وەك هەڕەشەكانی تیرۆر و كودەتا. هەرچەندە هەندێ لە زانایانی لیبڕال پێیانوایە هێزی سەربازی دەبێتە هەڕەشە لەسەر دیموكراسی، بەڵام ئەوە تەنیا لە وڵاتانی نادیموكراسیدا روودەدات، ئەزموونی وڵاتانی دیموكراسی دەریخستووە، ئەگەر هێزی سەربازی بە پرەنسیپەكانی دیموكراسی پەروەردە بكرێت، هەرگیز نابێتە هەڕەشە.
بۆ ئەوەی ئەمڕۆ هەرێمی كوردستان خاوەنی ئاسایشێكی راستەقینە بێت، دەبێ لە تەك رەهەندەكانی دیكەی ئابووری و كۆمەڵگەیی و سیاسیی گرنگی بە رەهەندی سەربازی بدرێت، چونكە بەبێ هێزێكی سەربازیی چەكدار و رێكخراو پرۆژەی ئاسایشی نەتەوەییمان ناتەواو دەبێ، بە رای زانای ئەمریكی هانتیگتۆن لە سەردەمی بەجیهانیبوون دەبێ هێزی سەربازی خاوەنی تەكنەلۆژیای نوێ و چەكی پێشكەوتوو بێ، خاوەنی مۆڕاڵ و مەعنەویاتێكی بەرزی نیشتمانی بێ، بەردەوام مەشقی تازەی پێ بدرێ، بۆ ئەوەی خاوەنی سیستەم و دیسپلینی سەربازی بێ، چونكە نەبوونی ئەم خەسڵەتانە لە هێزێكی سەربازیدا، وا دەكات دەوڵەت توانای مۆبیلیزەكردن بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەڕەشەكان لەسەر ئاستی ناوخۆ و دەرەوە لاواز بێ، بۆیە پێویستە لە هەرێمی كوردستان پێشمەرگە لە چوارچێوەی دامەزراوەیەكی نیشتمانی رێك بخرێت و بە بەها بەرزەكانی نیشتمان پەروەردە بكرێت، چونكە ئەو ئەركەی پێشمەرگە دەیبینێ ئەركێكی نیشتمانی پیرۆزە.
پێشبینی دەكرێت لە عێراق شەڕی تائیفی و مەزهەبی و ئیتنییەكان بەردەوام بێت، چونكە ئەوەی ئەمڕۆ دەیبینین، شەڕ و ململانێی تائیفییەكان قوڵتر دەبن و دەستێوەردانی دەرەكی زیاتر دەبێت، دوور نییە لە بەردەوامبوونی ئەم شەڕە تائیفییەدا بە دەستێوەردانی دەرەكی فشار بخرێتە سەر هەرێمی كوردستان، كەواتە بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەم دۆخە دەبێ توانای پێشمەرگە زیاتر بكرێت، بۆ ئەوەی هەرێمی كوردستان تەنیا خاوەن كارتی سیاسی و ئابووری و دیپلۆماسی نەبێ، هەروەها بتوانێ كارتی سەربازیش لە تەك كارتەكانی دیكە بەكاربهێنێ.
گومانی تێدا نییە پێشمەرگە خاوەنی مۆڕاڵ و مەعنەویاتێكی بەرزە، بەڵام پێویستی بە تەكنەلۆژیا و مەشقی تازە هەیە، بۆ ئەوەی شارەزای تەكنیكی شەڕ و پلانی خۆپاراستن بێ، ئەو شەڕەی ئێستا لە ناوچەكەدا هەیە، شەڕێكی ئاڵۆزە، چونكە چەندین ئایدیۆلۆژیا و ئەجێندا و گرووپی جیاواز تێكەڵ بە یەكتر بوون، هەر گرووپە تیرۆریستییەكانیش هەڕەشە نین لەسەر ئاسایشی هەرێمی كوردستان، بەڵكو سوپای عێراقیش هەڕەشەیەكی دیكەیە، كەواتە لە یەك كاتدا دەبێ هێزی پێشمەرگە وەك هێزێكی سەربازی بتوانێ هەم رووبەڕووی هەڕەشەكانی گرووپە تیرۆریستییەكان ببێتەوە و هەمیش توانای رووبەڕووبوونەوەی سوپای عێراقی هەبێت، ئەمانە چەند ئەگەرێكن دەبێ بخرێنە ناو ستراتیژیەتی ئاسایشی نەتەوەیی، ئەگەر نا لەسەر مەودای دوور كوردستان ئەم دەرفەتە لە دەست دەدات، كە هاتۆتە پێش.
لەلایەكی دیكەوە لایەنە سیاسییەكان لە عێراق بەتایبەت مەرجەعیەتی شیعە و سوننە هەتا ئێستاش بۆ چارەسەركردنی كێشەكانیان پەنا دەبەنە بەر بەكارهێنانی هێزی سەربازی، كە لەبنەڕەتدا كێشەكانیان كێشەی سیاسی و ناسنامەیین، بۆیە ئەگەر عەقلیەتی شیعە و سوننە لە بەرانبەر یەكتر بەم شێوەیە بێت، گومانی تێدا نییە كە هەمان تێگەیشتنیان هەیە لە بەرانبەر كورد، پرسیی كوردیش لە عێراق بەدرێژایی مێژوو پرسی ناسنامە بووە، بۆیە دەبێ پێشبینی بكرێت بە سەركەوتنی هەر لایەنێكیان، كورد رووبەڕووی شەڕێكی تازە ببێتەوە، كەواتە دەبێ ستراتیژیەتێكمان هەبێ بۆ پاراستنی كوردستان، كە ئاسایشی نەتەوەییمان تەواوی رەهەندەكانی هێز لەخۆ بگرێت.
بەرجەستەكردنی ئەم رەهەندانە پێویستی بە پلانێكی زانستی و فەلسەفی هەیە، بۆ ئەوەی واقیعەكە وەكو خۆی بخوێنینەوە، هەروەها حساب بۆ تواناكانی خۆمان بكەین تا چەند خاوەنی سەرچاوەی هێزین، باشترین سەرچاوەی هێز بۆ پاراستنی ئاسایشی نەتەوەییمان كۆمەڵگەی خۆمانە، واتە بە تەواوی پێكهاتەی سیاسی و كۆمەڵایەتی، چونكە ئەزموونی وڵاتان سەلماندویانە هەر دەوڵەتێك كۆمەڵگا نەكات بە سەرچاوەی هێز، ئەوا ناتوانێ ئاسایشی خۆی بپارێزێت.
كەواتە گرنگیدان بە دیموكراسی و بە هێزی سەربازی لە یەك كاتدا دەتوانێ ببێ بە میكانیزمێك بۆ كۆكردنەوەی تواناكانی كۆمەڵگا بۆ پشتیوانیكردنی لە ئاسایشی نەتەوەییمان، بەڵام گرنگیدان تەنیا بە یەكێك لەم رەهەندانە، دەبینین ناهاوسەنگی لە هێزی نەتەوەیی و بارودۆخێكی ناسەقامگیر دەخوڵقێنێ، كە تێیدا هەردوو فاكتەری ناوەخۆ و دەرەوە دەبن بە هەڕەشە لەسەر ئامانج و ئاییندەمان.
Top