لە سەردەمی حافز ئەسەد، باوكی بەشار ئەسەددا، چیرۆكێكی نوكتە ئامێز لە ئارادا بوو كە بەم شێوەیە بوو «سەرۆكی ئەمریكا، جۆرج بوشی باوك، بۆ جاری دووەم خۆی كاندید دەكردەوە بۆ سەرۆكایەتی. بۆ ئەوەی دڵنیابێت لەوەی سەردەكەوێت بەسەر ركابەرەكەیدا، داوای لە راوێژكارەكانی كرد كە بزانن سەركەوتوترین تیمی هەڵمەتی- هەڵبژاردن- كێ بووە لە جیهاندا. ئەو كاتە تازە بە تازە حافز ئەسەد بە رێژەی لە 99،9%ی براوەی هەڵبژاردنەكانی وەڵاتەكەی بوو.
بەڕێز بوشی باوك ئەوكات پێوەندی بە سەرۆكی تازە هەڵبژێدراو(و دووبارە هەڵبژێردراوی) سوریا حافز ئەسەد دەكات و داوای لێدەكات كە تیمە سەركەوتووەكەی خۆی پێببەخشێت بۆ ئەوەی پشتیوانی بكەن لە هەڵبژاردنە سەرۆكایەتیە چاوەڕوانكراوەكەی ئەمریكادا.
تیمەكەی حافز ئەسەد بەوپەڕی توانای خۆیانەوە دەستیان بە كاركردن كرد بۆ بەرژەوەندی بوش. لە كۆتاییدا دەنگەكان جیاكرانەوەوە و بردنەوەیەكی گەورە تۆمار كرا: «بەڕێز حافز ئەسەد بە رێژەی 99،9 لە سەدی دەنگەكان بووە براوەی هەڵبژاردنەكانی ئەمریكا.»
ئێستاش پێدەچێت هەمان تیم كاریان لە سوریادا كردبێت- كە گرفتار و دەردەداری دەستی شەڕە- لەپێناو بەدەستهێنانی سەركەوتنێكی سەرسوڕهێنەر بۆ بەشار ئەسەدی كوڕی. بەپێی ئەو رێژە رەسمیەی كە لەلایەن حكومەتی سوریاوە بڵاو كراوەتەوە، بەشار ئەسەد هەڵبژاردنە سەرۆكایەتیەكەی هەفتەی رابردووی بە زۆرینەیەكی سەرسوڕهێنەر بردەوە كە بریتییە لە سەدا 88.7 دەنگەكان.
بەشار ئەسەد بە چەشنی باوكی وەك تاكە پاڵێوراو بەشداری لە هەڵبژاردنەكانی ساڵی 2000 و 2007دا كرد، كە دەنگدەران تەنیا بژاردەی بەڵێ و نەخێریان لەبەردەمدا بوو. بەڵام ئەمجارەیان، بۆ ئەوەی رواڵەتێكی دیموكراتی بدەن بە پرۆسەكە دوو «پاڵێوراوی دۆست»یان بۆ سەر كاغەزی دەنگدانەكە زیاد كرابوو.
بەرپرسانی سوریا رایانگەیاند كە رێژەی دەنگدان لە سەدا 73.4بووە. لە كاتێكدا بەشار ئەسەد توانیویەتی لە سەدا 88.7ی دەنگەكان بەدەست بهێنێت، ركابەركەی حەسەن ئەل نوری، لە سەدا 4،3ی دەنگەگان و ماهیر حەجەر لە سەدا 3.2ی دەنگەكانی بەدەست هێناوە.
نەتوانرا لە باكوور و باشوری سوریادا هەڵبژاردن ئەنجام بدرێت، چونكە بەدەستی یاخیبوەكانەوەیە. كەواتە دەبوو هەڵبژاردنەكە لەو ناوچانەدا بكرابایە كە لەلایەن حكومەتەوە كۆنتڕۆڵ كرابوون، لەگەڵ هاونیشتمانیانی دەرەوە. بە دەیان هەزار لەو سوریانەی لە دەرەوە دەژین دەنگیاندا لەم هەڵبژاردنەدا. نزیكەی 3 ملیۆن كەس وەك پەنابەر بە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بڵاو بوونەتەوە، ئیدی یان بەهۆی یاساوە دوورخراونەتەوە یاخود خۆیان بە دوور گرت لە سندوقەكانی دەنگدان. بەڵام ئەم نەهامەتیانە رێگەیان لە ئەنجامدانی هەڵبژاردن نەگرت. لە كاتی دەنگدانەكەدا لە چەندین شوێن شەڕ دەكرا.
بە مسۆگەركردنی كورسیەكەی، بەشار ئەسەد توانیوێتی دوو دەستكەوت بەدەست بهێنێت: بەدەستهێنانی شەرعیەت بۆ ئەوەی وەك سەرۆكێكی قبوڵ كراو لە پۆستەكەیدا بمێنێتەوە، و حەوت ساڵی دیكەی سەرۆكایەتی مسۆگەر بكات، سەرەڕای ئەوەی كە شەڕێكی خۆێناوی لە وڵاتەكەیدا بەرپا بووە.
هەروەك پێشبینی دەكرا، موعارەزە و باقی جیهان- جگە لە روسیا و فەنزویلا- شەرعیەتی هەڵبژاردنەكانیان رەت كردەوە. بەڵام زەمینەكە بۆ قبوڵكردنێكی زمنی ئەنجامەكان ئامادە كرا.
ئاهەنگی گەورە رێكخرا لە دوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان. تەقەی خۆشی بە درێژایی رۆژ لە دیمەشق بەردەوام بوو. تەنانەت بە چەكی قورسیشەوە تەقە دەكرا كە هاوشان بوو بە هاواری پیاوان و ئافرەتان كە دەیانووت «ئێمە بە خوێن و بە گیان فیداكاری بەشارین» یان «خوا، و سوریا، و بەشار!»
دیمەنی هاوشێوە لە لاتاكیا و شاری وێرانبووی حمس پیشان دران، ئەو شارەی كە چەند هەفتەیەك پێشتر لەلایەن هێزەكانی حكومەتەوە كۆنتڕۆڵ كرایەوە. ئەم خۆشی دەربڕینە لەلایەن حكومەتەوە ئەوە پیشان دەدات كە ئەو بە نیازی دەستبەردان بوون نییە لە دەسەڵات و هێشتا پشتبەستووە بە پشتیوانی بەشێكی رای گشتی كە خوازیاری یەكپارچەیین و ترس و دڵەڕاوكێیان هەیە لە حكومڕانی گرووپە رادیكاڵەكان، بەو پێیە لەگەڵ ئەوەدان دیكتاتۆرێكی تەقلیدی بمێنێتەوە كە بتوانێت یەكێتی وڵاتەكە بپارێزێت.
تا ئێستا شەڕە ناوخۆییەكە ئاسەوارێكی خوێناوی جێهێشتووە كە 160،000 كەس كوژراون و نزیكەی سێ ملیۆن كەس پەنابەرن. و پێناچێت- ئەم شەڕە- خاوبوونەوە بەخۆوە ببینێت. ئەویش بە لەبەرچاوگرتنی هاوسەنگی هێزی دەرەكی و ناوخۆیی كە بوار بە ئیدارەی سوریا دەدات بۆ ئەوەی لەرێی گرتنەبەری شێوازێكی كوشندەوە كۆنتڕۆڵی خاك بكاتەوە، ئەویش بە رەچاوكردنی ئەو راستیەی كە گرووپە ئوسوڵیەكان كە وڵاتیان داگیر كردووە هەڵگری ئایندەیەكی زۆر تاریكترن بۆ خەڵكی وڵاتەكە.
بەهۆی دوو دڵیی رۆژئاواوە(لە نێویاندا ئەمریكا)، هاوپەیمانەكانی ئەسەد، ئێران، و روسیا و حزبوڵڵای لوبنانی(كە میلیشایەكی شیعەیە) توانای هێزە چەكدارەكانی ئەویان باشتر كردووە بۆ ئەوەی بتوانێت كۆنتڕۆڵی هەندێ لەو خاكانە بكاتەوە كە لە دوو ساڵی یەكەمی شەڕەكەدا لەدەستی دابوون. هەرچۆنێك بێت، پێناچێت هێزەكانی موعارەزە كەمتر پێداگر بن لەسەر رووخاندنی رژێمەكەی ئەسەد.
ئەگەر هاوسەنگی گۆڕەپانی شەڕەكە بە شكستی یەكێك لە لایەنە بە شەڕهاتووەكان، نەشكێت، ئەوا هێزە دەرەكیەكان گرنگترین رۆڵ دەبینن لەوەی تای تەرازوەكە بە بەرژەوەندی یەكێك لە لایەنەكاندا بشكێننەوە. لەبەر ئەوەی ئەم تەنگژەیەی سوریا لە ئێستا گۆڕاوە بۆ شەڕی بە وەكالەت، ئەوا زیاتر رەنگدانەوەی دابەش بوونی نێو كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەبێت، كە ئەوەندەی دیكە ئایندەی سوریا و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەشێوێنێت.
گرنگ نییە هەڵبژاردنەكانی سوریا چەند ساختەكاریان تێدا كراو و تا چەند لەگەڵ رێسا و ستانداردە قبوڵكراوەكاندا ناكۆكن، بەڵام پاڵپشتی كردن لەلایەن پشتیوانەكانی ئیدارەی سوریاوە لە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەكگرتووەكان و بە شێوەیەكی گشتی، دەبێتەهۆی ئەوەی بەشار ئەسەد پارێزراو بێت و لە رێگەی سەربازیەوە هەوڵی ئەوە نەدرێت لە دەسەڵات دوور بخرێتەوە، بە لایی كەمەوە لە ئایندەیەكی نزیكدا.



تایبەت بە گوڵان ئامادەی كردووە*