ئەگەر بەتێڕامانێكی خێراش بێت ئاوڕێك لە كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدای سەردەمی حوكمڕانی مالیكی بدەینەوە، دەبێت ئەم قەیرانە داراییەی كە ئێستا لە هەرێمی كوردستان سەری هەڵداوە، حاڵەتێكی چاوەڕوانكراو بووبێت.
چونكە بەدرێژایی حوكمی مالیكی، سیاسەتێكی لەگەڵ هەرێم پەیڕەو كردووە كە خەڵكی كوردستان وەك (زەڕنەقووتە) دان دابچڕن بۆ بەغداو ئەویش نان بكاتە دەمی خەڵكی كوردستانەوە.
ئەمەش بۆ ئەوەی وەكو چەكێك لە بەكاربردنی هەرێم لەكێشە ناوخۆیی و ئیقلیمیەكان بەكاری بەرێت. بینیمان سەرەتاو پێش هەرشت پەنای بردە بەر هەڕەشەكردن كە هەر كۆمپانیایەك ئەگەر بیانەوێ لە هەرێمی كوردستان بەدوای نەوتدا بگەڕێن، ئەوە بەغدا هەموو پەیوەندییەك لەگەڵیان دەپچڕێنێت. ئەمە لە كاتێكدا بوو هێشتا كنەو پشكنین بۆ دۆزینەوەی نەوت دەستی پێنەكردبوو. واتا مالیكی هەر لە سەرەتاوە دەیویست نەوت لە كوردستان نەدۆزرێتەوە، چونكە ئامانجی ئەو لەوەدا ئەوە بوو كە كوردستان نەبێتە خاوەن سەربەخۆیی ئابووری خۆی، تا بەغدا بیكات بە پاشكۆی خۆی لەململانێ و هاوكێشەكاندا.
هەرێم سەرەڕۆیی بەغدای كرد و ژمارەیەك كۆمپانیای هێنایە كوردستان بەدوای دۆزینەوەی نەوتدا بگەڕێن، دوای ئەوەی كێڵگەی نەوت دۆزرایەوە، بەغدا هەڕەشەی ئەوەی كرد هەر كۆمپانیایەك گرێبەستی هەڵكەندنی بیری نەوت لەگەڵ هەرێم ئیمزا بكات، بەغدا دەیخاتە لیستی رەشەوە.
ئەمەش تێپەڕی و پاشان گەیشتە ئەوەی لای وڵاتانی زلهێزی خاوەن كۆمپانیاكان سكاڵا بكات لەوەی نابێت رێگە بدرێت نەوتی هەرێم دەربهێنن. نەوت دەرهات و كێشەی گەورەی ئێستاش مەسەلەی ناردنە دەرەوەو فرۆشتن و نەفرۆشتنی نەوتی هەرێمی كوردستانە. هیچ رێگەیەك نەماوەتەوە بەغدا نەیگرێتەبەر بۆ ئەوەی رێگری لە ناردنە دەرەوەی نەوتی هەرێم بكات و خەریكە وەك هەوڵەكانی تری رابردووی لەمەشیاندا شكست دەخوات، و دەشزانێ ئەمە دوا قۆناغی سەربەخۆبوونی ئابووریی هەرێمە كە بەدوای خۆیدا سەربەخۆبوونی سیاسی گەورەتر بەدی دێنێت.
مەسەلەكەش بەتەنها ئەوە نییە كە گوایە هەرێم پابەند نابێت بە رێوشوێنەكانی بەغداوە بۆ چۆنیەتی هەناردەكردنی نەوت، ئەو هەر لە سەرەتای گەڕان بەدوای نەوتەوە ناڕازییە لە سیاسەتی نەوتی هەرێم، ئەگەر ئێستا بەغدا سەرپشكیش بكرێت لە سەرپەرشتیكردن و فرۆشتنی نەوتی هەرێم و هەموو پارەكەشی بدرێتە بەغدا، ئەوان هەر ناڕازین. ئەسڵی مەسەلەكەش ترسی سەربەخۆبوونی ئابووریی هەرێمی كوردستانە، كە ئەوان پێیانوایە بە وشككردنی سەرچاوەكانی ئابووریی هەرێم، كورد دەكەن بە كۆیلەی بەغدا.
ئێستا و لەم هەلومەرجەی كە نەوتی هەرێمی كوردستان خەریكە رێڕەوی چوونە بازاڕ بۆخۆی دەدۆزێتەوە و بەمەش كوردستان پێدەنێتە قۆناغێكی گرنگەوە، مالیكی بۆ ئەوەی لەو دۆخە دەروونی و كۆمەڵایەتیەی خەڵكی كوردستان بدات لە پشتیوانی و ئامادەگی جورئەتی بڕیاردان و پەڕینەوە بۆ قۆناغی سەربەخۆیی، دەستی برد بۆ هەستیارترین بابەت كە بژێووی ژیانی خەڵكی كوردستانە. راگرتنی بودجە و پێنەدانی مووچە كاركردنە بۆ لەمپەر دروستكردن لەبەردەم ئەو پێویستییە دەروونی و رۆحییەی خەڵكی كوردستان بۆ ئامادەیی قۆناغی داهاتوو، كە بەندە تەسەوری لێكەوتەو كاریگەری لەوەش ترسناكتر دەكەم و پێموایە دەیگەیەنێتە سەر بڕینی داودەرمانی نەخۆشخانەكان و هەڕەشەكردن لە بڕینی بەشەخۆراكی هەرێمی كوردستانیش، هەروەها ئەگەری هەناردەكردنی تیرۆریش بەدوور نازانم.
هەموو ئەمانە چاوەڕوانكراون، بەڵام پرسیاری من لێرەدا ئەوەیە ئەی كورد چی دەكات لەبەرانبەر هەڕەشەو پیلانەكانی مالیكی. بەتایبەتیش كە بابەتەكە روون و چارەنووسسازە، پەیوەندی بە راوەستان و پەڕینەوەی بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كوردستانەوە هەیە بەرەو قۆناغی سەربەخۆیی.
باشە كە مەسەلەیەك پەیوەست بێت بەپرسێكی نەتەوەیی و نیشتمانییەوە، خواست و ئاواتی گەلێكی پێوە بەسترابێت و چارەنووسمان بەندبێت بە تێپەڕاندنی ئەم قۆناغەوە، چما ئەوەمان لێناخوازێت ئێمەش هەموو كارت و رێوشوێنەكانی بۆ بگرینەبەر؟
لێرەدا جارێكی تر پرسی كەركوك دێنمەوە گۆڕێ و هیوادارم بە مامەڵەیەكی دروست لەگەڵ پرسی كەركوكدا وەك كارتێكی كاریگەر لە تێپەڕاندنی ئەم قۆناغە بەكار ببرێت. پێش هەرشت دەبێ ئەوە بەیاد بهێنینەوە هەموو ئەو مەینەتی و نەهامەتیانەی بەسەر گەلی كورددا هاتوون هۆكارەكە بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە كورد دەستبەرداری كەركوك نەبووە. هەموو شۆڕش و راپەڕینەكانمان، هەموو ئەو قوربانیانەی بەخشیومانن لەپێناوی كەركوكدا بووە. هەڵەبجە و ئەنفال بەهۆی دەستبەردار نەبوونی كەركوكەوە روویانداوە.
لە دوای رووخانی سەدام و گەڕانەوەمان بۆ كەركوك، جارێكی تر درێژەدان بەململانێ و شەڕی كورد لەسەر ئەو شارە، لە چوارچێوەی هەمان ئامانجدا بووە، كورد هیچ ستراتیژێكی تری پێچەوانەی نەبووە. پێداگریمان لەسەر وەرگرتنی پۆستە ئیداریی و ئەمنیەكانی كەركوك بۆ ئەوەبوو كە ئیرادەی سیاسی كەركوك لەژێردەستی كوردابێت، ئەگینا هیچ كارمان بە كورسی و پۆست و پلە ئیدارییەكانی نەبووە. كەواتا دەبێت ئێستا ئیرادەی كەركوك بەكار بەرین لەم دۆخە هەستیارەدا. خۆ ئەگەر بابەتەكە هیچ پەیوەست نەبێت بە پرسێكی نەتەوەیی و نیشتمانیشەوە، هەر وەك بەهایەكی ئەخلاقی ناكرێت كەسوكاری شەهیدانی هەڵەبجەو ئەنفال كە قوربانی خاوەندارێتیی كەركوكن، ئێستا بەغدا قووتی مناڵەكانیان ببڕێت و كورد نەتوانێ كەركوك بكاتە كارتی فشاری پێدانی بژێوی ژیانی كەسوكاری شەهیدەكانی. ئەمە چ جای ئەوەی بابەتێكە پەیوەندی بە چارەنووسی نەتەوەیی گەلی كوردەوە هەیە.
بۆیە پێویستە كەركوك بێنینە ناو هاوكێشەكەمانەوە، ناكرێت رۆژانە نزیكەی نیو ملیۆن بەرمیل نەوتی كوردستان لە كێڵگە نەوتییەكانی كەركوك هەناردە بكرێت و پارەكەی بچێتە باخەڵی مالیكییەوە و ئەویش بەو جۆرە مامەڵە لەگەڵ هەرێمی كوردستان بكات. پێویستە بەغدا تێبگەیەنین یان ئەوەتا یەك بەرمیل نەوتی كوردستان لە كێڵگەكانی كەركوك نافرۆشرێت یان ئەوەتا دەبێت لە داهاتی عێراق بەشی كورد هەبێت. چونكە ناكرێت رۆژانە سەدان ملیۆن دۆلار پارەی نەوتی بچێتە خەزێنەی بەغداوە و بەغداش پارە نەداتە كوردستان. پێویستە لەسەر بەرپرسە لۆكاڵیەكانی ئیدارەی كەركوكیش بەهەستكردن بەو بەرپرسیارێتییە نەتەوەیی و نیشتمانییەوە تەفاهومی دۆخەكە بكەن و بەشداربن لەهەوڵەكانی پەڕینەوەی كورد بۆ قۆناغی رزگاری یەكجارەكی.