كۆمەڵی هونەر و وێژەی كوردی ماڵە باوان - 1 -
January 16, 2014
وتار و بیروڕا
ئەم كۆمەڵەیە لە رۆژی(31/12/1969) بە فەرمی رێگای كاركردنی پێدراوە و لە (2/8/1970)دا، بە نووسراوی ژمارە(8169)ی دیوانی سەرۆكایەتیی كۆماری عێراق، بە كۆمەڵێكی سوودبەخشی گشتی دانراوە.
بیرۆكەی دامەزراندنی ئەم كۆمەڵەیە، بۆ ئەو كۆمەڵەی هونەرە جوانانەی جارانی سلێمانی دەگەڕێتەوە، كە ساڵی (1956) لە سەر دەستی دەستەیەك لە رۆشنبیران و هونەرمەندانی ئەو دەمەدا هاتبووە ئاراوە، كە پاش ئەوەی لە هاوینی هەمان ساڵدا بە دەست پێشخەریی مامۆستا(رەفیق چالاك) شانۆیی(پیسكەی تەڕ پیر) یان پێشكەشكرد، كە لە شانۆی(سەگەنەریل) كە بە عەرەبی ناونرابوو(البنجیل) و، هەردوو هونەرمەند(رەفیق چالاك و نوری وەشتی، بە كوردییان كردبوو، لە سەر شانۆی ئامادەیی سلێمانی كوڕان بۆ ماوەی چەند شەوێك نمایشكراو و سەركەوتنێكی جەماوەری ئەوتۆی بەخۆیەوە دییوو، كە پێشتر روونەبینرابوو، بۆیە ئەم كارە بووە مایەی سەرهەڵدانی بیرۆكەی پێكهێنانی ئەو كۆمەڵەیە، هونەرمەندان(رەفیق چالاك، نوری وەشتی، قادر دیلان، ولێم یۆحەننا، نەجات عەبدە، رەئوف یەحیا، جەمال بەختیار، هادی عەنبەر....) گەلێك هونەرمەندی دیكە، وەك كاكە نەجات عەبدەی هونەرمەند ئاماژەی پێدەكات، لەسەردانێكی خوالێخۆشبوو(سەعید قەزاز) وەزیری ناوخۆی ئەو سەردەمە دەچێتە دیداری و داوایەكەیان دەخەنە روو و ئەویش گفتی پشتگیریی لێكردنیان دەداتێ، بووە یەكەم كۆمەڵەی هونەریی رێگا پێدراو و لە مێژووی هونەریی نەتەوەیی كوردا.
پاش بەرپابوونی شۆڕشە مەزنەكەی ئەیلوول چرای هونەر لە كوردستاندا لەلایەن رژێمەوە خامۆشكراو ساڵی(1963) كۆتایی پێ هات، كەواتە زۆربەی ئەوانەی بیریان لە پێكهێنانی كۆمەڵەی هونەر و وێژەی كوردی كردەوە ئەوانەبوون، بەرابەرایەتی كاكە(نوری وەشتی)، داینەمۆی هەڵسوڕێنەری ئەو پرۆژەیە.
رۆژێكی هاوینی ساڵی (1969) بوو، كاكە(قادر نوری) كە جگە لەوەی برادەرم بوو خزمیشم بوو، داوای لێكردم، ئەو پاش نیوەرۆیە، لە بارەگای ژووری بازرگانیی سلێمانی، كە لەسەر شەقامی مەولەوی بوو، ئەو شوێنەی پاشان بوو بە نووسینگەی خوالێی خۆشبێت پزیشك(عەبدولقادر شاڵی)، یەكەم كۆبوونەوەی دامەزراندن بوو، ئەمەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، كە پارێزەر(محەمەد سدیق مەحمود) بەڕێوەبەری كارگێڕیی ئەو شوێنەبوو، جگە لەوەی داڕشتنی پەیڕەو و پرۆگرامی ناوخۆی كۆمەڵەكە، پتر لەلایەن ئەوەوە داڕێژرابوو،هەر چۆن شارەزاییەكی چاكی لەو بوارەدا هەبوو، بەشداریی دانیشتنەكەم كرد، بەبێ ئەوەی بە هیچ شێوەیەك خۆم لە مشتومڕ و گفتوگۆیەكان هەڵقورتێنم، هەمووان بەڕێزەوە پێشوازییان لێكردم، لەو بەڕێزانەی كە بەشداربوون، ئەوەی لە زەیندا نەسڕاونەتەوە ئەمانەبوون: نوری وەشتی، محەمەد سدیق مەحمود، عەبدولقادر نوری، جیهان عومەر، مەحمود زێوەر، رەئوف یەحیا، تەها خەلیل، هەر لەو دانیشتنەدا، داوای بەشداریی خۆم لە ئاییندەی كۆمەڵەكەدا لێكردم.
ئەوەبوو پاشان لە هەمان ساڵدا مۆڵەتی كاركردنیان پێدرا، هەر لە پشووی هاوینی ئەو ساڵەدا دەستم بە چالاكیی شانۆیی لە ناو كۆمەڵەدا كرد.
سەرەتا بە چەند كورتە شانۆییەكی وەرگێڕاو و وەرگیراو دەستم پێكرد، كە زۆربەیان لەلایەن خۆمەوە كرابوون، هەر لە سەرەتای كاركردنەوە، ژمارەیەك لە قوتابییانی هونەر، چ زانكۆی بەغداد، جگە لە دەستەیەك لە بەهرەمەندانی شاری سلێمانی، لە تەك كاركردنیاندا زۆر دزێوە دیاردەم دەبینی، سەرەتا میراتی لە رۆژانی پێشوەوە بۆیان مابوویەوە، بەتایبەت لە كۆمەڵەی هونەرە جوانەكانی پێشوەوە، كە دەبوو لە تەك پێشكەشكردنی شانۆییەكەدا، گۆرانی و مۆسیقا و شایی و هەڵپەڕكێ و شیعر خوێندنەوە و قسەی نەستەق و گاڵتە و گەپ و زۆرجاری واش هەبوو، خوالێخوشبوو(مەلا فایەق) یشیان بانگهێشت دەكرد كۆمەڵێ یاریی جادوو گەرانە و سەر سوڕهێنەر بنوێنێ، ئەمەیان لەلایەك،كە لە سەر شانۆ دەبوویە رۆژی حەشر و رۆمەلغەزایەك هەر مەپرسە، لەلایەكی دیكەوە بینەرانی، ناو هۆڵەكە دابەش دەكرا بە ڕیزەكانی پێشەوە بۆ ئەشراف و مەشراف.. گۆرانیی لێدان هەموو جۆر بەتایبەت گۆرانیی(دیلان) و (چالاك) كە بەهیچ شێوەیەك ئەو مەقامانە لەگەڵ كەشی بۆنەكەدا نەدەگوونجان، بینەران زۆربەیان وەك بۆ حەوتە حەمامی جاران، یان سەیرانی(كانی با) و (قۆرییەشكاو) و (سەر وەیس) هاتبن، هەر خێزانە و هەر كەسە بەپێی حەز و بێوزی خۆراك و برێشكەی لەگەڵ خۆی دەهێنا، لە تەڕە سازەوە بیگرە بۆ باسوق و سجوق و قەزوانی سوێر و .. سەرەڕای جگەرە كێشانی بێ و چان دەبووە چڕە دوكەڵێك، هەر وەك لەبەردەم توونی حەمامەكەی سوورەتدا دانیشتنبیت، با ئەوەش لەو لاوە بوەستێ كە بۆ هەر بەرهەمە، یان ئاهەنگە(حانووت) كەیان بەكرێ دەدا، ئیدی لە كاتی نواندن و ئاهەنگەكەدا، شیر و شەكرە، تا نەیخۆیت نازانی چییە، ئەو دەڵەمە بە دۆشاوی ترێوە، ئادەی قاورمەی نۆك، رەحەتە للوقمی شرووبی بە چۆرەكەوە، ئەوە ناوساجی گەرم، ناو تاوەی كوردی، وەرنەوە بۆ سۆدە و سیفۆن، چلووریە گوڵاڵە....
جاران فێری ئەوە نەبووبوون، بێدەنگی و هێمنیی هۆڵەكە بپارێزن، بۆیە ناو بەناو، لە بڵند گۆوە هاوار دەكرا..
دەبێ ئەوەشمان لە بیر نەچێ، ئەمەش هەر بۆ مێژوو: خەڵكی لە گەرمەی نمایشدا دەچوونە دەرێ و زرم دەرگای هۆڵەكە دەدرا بەیەكدا، دەرگاكەش لە پلێتی ئاسن دروست كرابوو، بۆ ئەوەی باشتر زرمەی لێ هەستێ.
منێك لەگەڵ شانۆی پێشكەوتووەكانی بەغداد و ئامۆژگاری ئەو مامۆستایانەم گوشكرابووم، كە شانۆ بە تەنیا بۆخۆی هونەر و باڵاترین رووی ژیاوە و پیرۆزیی خۆی هەیە، كەواتە دەبێ لێرەوە دەست پێبكەم ئەمە یەكەمین و گرنگترین ئەركمە.