كە ئەو هاتە دنیاوە تازە بەتازە جیهان تەپوتۆزی چوار ساڵەی جەنگیی یەكەمی جیهان لەخۆی دەتەكاندو، هاتنی ئەو هاوكات بوو لەگەڵ كۆتایی هاتنی جەنگ و، هاتنەئارای ئاشتییەوە.
كە ئەو هات بەدەنگێكی بەرز گوتی: (نا)بۆ كۆیلەكردنی مرۆڤ و زیندانیی كردنی ئازادیی.
ئەو گوتی: (نا)بۆ رەگەزپەرستیی و هەر بیرێكی چەوسێنەر، (نا) بۆ سیاسەتی فریودان، كۆیلەكردنی مرۆڤ و، (نا) بۆ ستەم، زوڵم، داگیركاریی و پەراوێزخستن و دەمارگیریی و خوێنڕشتن.
ئەو كە خەمی گەورەی خەمی مرۆڤایەتیی بوو، كە دەیبینی جیهان گوێی لە هاواری چەوساوەكان نییە، دەیگووت: (من لەنێوان دوو جیهاندا وەستاوم، جیهانێكی مردوو، جیهانێكیش كە توانای لەدایكبوون و هاتنە دنیای نییە).
ئەو بڕوای وابوو كە باشترین پێوەرێك بۆ دادپەروەریی هەر دەسەڵاتێك ئەوەیە كە چۆن دەتوانێت مامەڵەیەكی مرۆڤدۆستانە لەگەڵ هاووڵاتییانی كۆمەڵگەكەیدا بكات، هەر لەبەر ئەمەش ئەو زۆر دژی چەوسانەوەی مرۆڤ بوو لەلایەن مرۆڤەوە، بۆ ئەویش هیچ جیاوازیی نەبوو كە ستەمكاران لەچ ڕەنگێكن، بۆیە دەیگوت: (من قینی زۆرم لەنەژادپەرستیی و نەژادپەرستانە، جا ئەوانە سپی پێست بن یان ڕەش پێست).
(نیلسۆن ماندێللا) دۆستی ئازادیی و ئازدیخوازان بوو، ئەو دەیزانی كە ئازادیی مافێكی رەوای هەموو تاك و كۆمەڵێكەو، ئازادییشە كە وەك یەكێك لەو پێوەرانەیە كە ئازایەتی هەر دەسەڵاتێك دەخاتەڕوو لە بواری ئازادییە گشتییەكاندا، چونكە ئەو دەسەڵاتە ئازایە كە ئازادیی لە كەس زەوت ناكات.
ئەو جاڕی ئەوەی دەدا كە ئازادی مافێكی سەرەكی و خوا پێدراوی گشت مرۆڤەكانە، لەگەڵ مرۆڤدا لەدایك دەبێت و لەگەڵیدا دەژی، بە ئازادی و لە ئازادییشدا مرۆڤ جوانتر تێدەگات و بڕیار دەدات، بەڵام لەژێر چەپۆكی قورسی هێز و زەبر و زەنگ و سوپا و پۆلیسدا مرۆڤەكان دەمرن و دەسەڵاتیش دەڕووخێت و، وڵاتیش وێران دەبێت.
بۆیە ئەو دەیگوت: ( رێگەی ئازادی ئاسان نییە، لەسەر ئێمە پێویستە دەیان جار دۆڵ و كەندی مردن ببڕین هەتا دەگەین بەلوتكەی ئازادی، مرۆڤی ئازادیش كە دەگاتە هەر لوتكەیەكی سەركەوتن، لوتكەی دیكە دەبینێت و بۆی دەچێت و ناوەستێت).
ئەو بڕوای ئەوە بوو كە (ئازادیی ناكرێت دڵۆپ دڵۆپ بدرێتە مرۆڤەكان، بەڵكو مرۆڤ بەتەواوی و یەكجارەكیی دەبێت ئازاد بێت).
(ماندێللا) بۆ زامنكردنی ئەم ئازادییەش زۆر لەخەمی پڕۆسەی پەروەردەو فێركردنی هاووڵاتیاندا بوو، بۆیە ئەو لەم بارەیەوە دەیگوت: (پەروەردەو فێركردن بەهێزترین چەكە بۆ گۆڕینی جیهان).
(نیلسۆن ماندێللا) سەركردەیەكی خاكیی و راستگۆو ئازا بوو، ئەو لەبارەی سەركردایەتییەوە دەیگوت:
(سەركردەی سەركەوتوو پێویستە لە دانوستان و گفتوگۆدا راستگۆ بێت بۆ ئەوەی دووریی نێوان لایەنە ناكۆكەكان نزیك بكاتەوە)
ئەو دەیگوت: ( باشترین كارێك كە سەركردەیەك بیكات لەكاتەكانی سەركەوتنییدا ئەوەیە كە خۆی لەدواوە بێت و، خەڵك بخاتە پێشەوە، لەكاتی مەترسیشدا خۆی لەپێشەوە بێت و، خەڵك بخاتە دواوە، بەمەش خەڵكیی رێز لەسەركردایەتییەكەی دەگرن.
(ماندێللا) وانەیەكی لەئازایەتیی فێری مرۆڤایەتیی كرد كە گوتی: (ئازایەتیی هەر ئەوە نییە ترس بوونی نەبێت، بەڵكو ئازایەتیی ئەوەیە بەسەر ترسدا زاڵ بیت، كەسی ئازاش ئەوە نییە كە هەست بەترس ناكات، بەڵكو كەسی ئازا ئەوەیە كە ترس دەبەزێنێت).
(نیلسۆن ماندێللا)، چونكە زۆر ئێش و ئازاری چەشت بەدەست ستەم و زوڵمی زۆردارانەوە، بۆیە زۆر لەخەمی مافەكانی گەلانی دیكەی بن دەست بووەو، هەمیشە داوای ئەوەی كردووە كە گەلان بەزمانی دایكی تایبەت بەخۆیان بدوێن و بنووسن و بخوێننەوە، بۆیە دەیگوت: ( كە مرۆڤێك بەزمانێك دەدوێنیت كەلێی تێدەگات، دەگەیتە ئەقڵی، چونكە زمانی خۆی نییە، بەڵام كە مرۆڤێك بەزمانی دایك دەدوێنیت، دەگەیتە دڵی).
(ماندێللا) نەتەوەی كوردی دەناسی و، هەر لەبەر كوردیش خەڵاتی ئەتاتوركی رەتكردەوە لەساڵی (1992)دا، ماندێللا پێش ئەوەی ماڵئاواییمان لێبكات، زۆر خەونی جوان و پێشبینیی گەورەی بەگوێی جیهاندا دا، لەوانەش پێشبینیكردنی دروستبوونی دەوڵەتی كوردستان لەئاییندەدا.
(ماندێللا) لەگەڵ ئاشتی و كۆتایی هاتنی جەنگیی یەكەمی جیهان هات و، لەهەفتەی یادكردنەوەی (65) ساڵەی جاڕدانی گەردوونیی مافەكانی مرۆڤدا گەڕایەوە لای پەروەردگاری خۆی، بەمەش (95)ساڵی ژیانی ئەو لەنێوان ئاشتیی و مافەكانی مرۆڤدا بوو.