سبەی (65) ساڵ بەسەر كۆچی دوایی دڵداری شاعیر تێپەڕ دەبێت كە لەبەرواری (12/11/1948)دا كۆچی دوایی كردو پاراستنی نیشتمان و ئاڵای كوردستان و (ئەی ڕەقیب)ی بە نەوەكانی دوای خۆی سپارد.
جێگەی خۆیەتی ئێمەی گەلی كوردستان لەجاران زیاتر و، بە میكانیزمی هاوچەرخ لەهەوڵی پاراستنی ناسنامەو مۆركی نەتەوایەتیماندا بین، كە ئەوەش ویستێكی خودایە تایبەتمەندێتی نەتەوەیی گەلان جۆراوجۆر بێت بە مەبەستی یەكتر ناسین.
دیارە كە یەكێك لە خاڵە جیاكارەكانی هەر نەتەوەو دەوڵەتێكی سەردەم لەنەتەوەو دەوڵەتێكی دی، بوونی (سروودی نیشتمانی)یە، (سروودی نیشتمانیی)یش ئەگەر رۆڵی وەك ئاڵای وڵات نەبێ، ئەوا هیچی وای لەو كەمتر نییە، چونكە مەسەلەی سروودی نیشتمانی زۆر گرنگە لە ناساندنی گەلان و وڵاتان، ئەوەتا نووسەرێكی وەك (عبدالرزاق الهلالي) كە كتێبێكی گەورەی لەسەر مێژووی عێراق نووسیوە، لە سەرەتای كتێبەكەیدا ئاماژە بەوە دەكات كە هاندەری یەكەمی لە نووسینی مێژووی عێراقدا لەوێوە سەرچاوە دەگرێت كە كەس هۆنراوەو ئاوازو دانەری هۆنراوەی سروودی نیشتمانیی عێراقی نەزانیوە لەسەر ئاستی باڵای ناو عێراقیشدا ئەوەتا دەڵێت:
(ئافرەتێكی ئەمریكی لە ساڵی 1946دا بە بۆنەی دامەزراندنی رێكخراوەی نەتەوە یەكگرتووەكانەوە ویستی كتێبێك لەسەر ئەندامانی رێكخراوەی (UN) بنووسێت كە عێراق یەكێك بوو لەوان، بۆیە ئەو ئافرەتە نووسراوی ئاراستەی هەموو وڵاتانی ئەندام كردبوو تیایدا داوای (سروودی نیشتمانیی) و دانەری (هۆنراوە)و (ئاواز)و كورتەیەك لە ژیانی كردبوو، ئەو ئافرەتە نووسراوێكی لەم بارەیەوە دا بە باڵیۆزخانەی (عێراق) لە (واشنتۆن)، باڵیۆزخانەش نووسراوەكە دەنێرێت بۆ (وەزارەتی دەرەوەی عێراق) ئەویش دەینێرێت بۆ وەزارەتی (مەعاریف) ئەویش دەینێرێت بۆ (مدیریة التربیة البدنیة) ئەمیش دەینێرێت بۆ (امریە الجوق الموسیقی) لە وەزارەتی (بەرگری)، لەوێش وەڵام نەبوو، بەم شێوەیە دوو مانگ تێپەڕی بەسەر وەڵامدانەوەی ئەو ئافرەتە ئەمریكییە، «بڕوانە بەرگی یەكەمی (معجم العراق) (عبدالرزاق الهلالی)».
جا بۆ ئەوەی ئێمەش ئاوامان بەسەر نەیەت ئەگەر رۆژێك لە رۆژان دەزگایەكی بیانی یان رێكخراوێكی دەرەوە داوای سروودی نیشتمانیی كوردستانی لێكردین، واچاكە لەخەمی زانینی دانەری هۆنراوەو ئاوازی سروودی نیشتمانیی كوردستاندا بین، چونكە (سروودی نیشتمانیی كوردستان) رۆڵی بەرچاوی هەیە لەم رووانەی لای خوارەوەدا:
یەكەم: لێك نزیككردنەوەی رووكارە حزبییە جیاجیاكان، چونكە سروودی نیشتمانیی بازنەی فراوانی كۆكردنەوەی مارشی حزبەكانە، هەر وەكو ئاڵای كوردستان خاڵی هاوبەش و كۆكەرەوەی ئاڵاو رەنگی حزبەكانە.
دووەم: هەنگاوێكە بۆ دروست كردنی هۆشیاریی راستەقینەی نەتەوەیی لە لای تاك و كۆی ناوەندو توێژەكانی كۆمەڵی كوردستانییدا، چونكە شتێكی بەڵگە نەویستە كە سروودی نیشتمانیی كوردستان لە زۆر كات و بۆنەدا بە گوێی جەماوەردا دەدرێت وەك:
یەكەم: لە ئاهەنگ و مەراسیمی بۆنە تایبەتەكانی دەزگا باڵاكانی حكومەتی هەرێمدا.
دووەم: لە ریزبوونی سەرەتای دەوامی رۆژانەی قوتابیان و خوێندكارانی قوتابخانەكاندا.
سێیەم: لە سەرەتاو كۆتایی بەرنامەكانی رادیۆ و تەلەفزیۆنەكانی هەرێمدا، بە تایبەت رادیۆ و تەلەفزیۆنی رەسمی هەرێم.
چوارەم: لە سەرەتای یارییەكانی تیپە وەرزشییەكانی هەرێم لەگەڵ تیپەكانی دەرەوەی هەرێمدا، بە تایبەت یارییەكانی هەڵبژاردەی هەرێمی كوردستان.
سروودی ئەی ڕەقیب هۆنراوەی دڵداری شاعیرە كەناوی (یونس مەلا رەئوف مەحموودی مەلا سەعدی)یە، واتە شاعیر لە بنەماڵەیەكی مەلازادەیە، ئاوازەكەیشی هی (شێخ حوسێن بەرزنجی)یە كە لە بنەماڵەی شێخانی قەرەچێوارە.
ئەم سروودە لەو سەردەمەدا دەیان مەلاو شێخ و قازی و حاكم گوێیان لێبووەو زانیویانە شاعیر چی دەڵێت و چی دەوێت، بۆیە كە دەستەواژەی(ئەی رەقیب)یان بینیوە، زانیویانە شاعیر ئەم هۆنراوەیەی لە ساڵی (1938)دا لە بەندیخانەیەكی ئێراندا نووسیوەو رووی كردۆتە پاسەوانانی بەندیخانەو پێیان دەڵێت: ئەی ڕەقیب واتە ئەی ناحەز ئەی ركابەر، نەك رەقیب بەمانای ناوی (الرقیب)پیرۆزی خودا!!
دەستەواژەی دانەیی تۆپی زەمان مەبەست لێی تۆپی ئەو سەردەمە بووە كە دژی كورد بۆ كوردقڕان بەكار دەهێنرا، وەك لەدواتردا كرا بەچەكی كیمیایی، ئەگەر شاعیر لەم سەردەمەدا بووایە دەیوت: كورد قڕ ناكرێت بەچەكی كیمیایی.
بۆیە سەیرە هەندێك دەڵێن مەبەستی شاعیر رووبەڕووبوونەوەی خودایەو، دانەری تۆپی زەمان خودایە!!
دەستەواژەی (دینمانە ئاینمانە نیشتمان) گوزارشت كردنە لە(گشت)ێك بە(بەش)ێك لێی، وەك دەستەواژەی (الحج عرفە)، دیارە كە (عەرەفە)بەشێكە لەحەج نەك هەموو حەج عەرەفە بێت، بەڵام لەبەر گرنگیی (عەرەفە) بۆیە هەموو حەجی پێ پێناسە دەكرێت، هەروەها وەك (الدین النصیحة) یان (الدین المعاملة)، بۆیە شاعیر دەیەوێت بڵێت نیشتمان و خۆشەویستیی نیشتمان بەشێكی گرنگ و سەرەكییە لەدین و ئایین، نەك نیشتمان بەتەنها یەكسان بێت بە دین و ئایین!!
لێرەوە پێم باشە لەپێناوی پاراستنی سروودی نەتەوەیی و نیشتمانیی ئەی ڕەقیبدا هەوڵەكانمان یەك بخەین هەر لایەنە لەلای خۆیەوەو بەم شێوەیە:
یەكەم: پەرلەمانی كوردستان بەیاسا ئەم سروودە بەسروودی نەتەوەیی و نیشتمانیی بناسێنێت.
دووەم: وەزارەتی رۆشنبیریی و پەروەردەو خوێندنی باڵا باشتر بەنەوەی نوێی بناسێنن.
سێیەم: ئەكادیمیای كوردی و یەكێتی نووسەرانی كورد ڕاڤەی وردی وشەكانی ئەم سروودە بكەن.
چوارەم: لیژنەی فەتوای یەكێتی زانایانی ئاینی ئیسلامیی كوردستان فەتوای ڕەوایەتی هەستان لەبەر سروودی نیشتمانیی پەسەند بكات، هەر وەك (خانەی فەتوای میسر) فەتوایەكی لەم جۆرەی پەسەند كرد.
پێنجەم: وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئاینیی گشتاندنێك بۆ ئەو فەتوایە بكات بۆ مامۆستایانی ئایینیی.