بەڵگەنەویستە كە هاووڵاتییانی خاوەن یەك ئاڵا، هەست بەبوونی نیشتمانیی خۆیان دەكەن و، پێوەندی نێوان ئاڵا لاوەكییەكانی وەك ئاڵای حزب و ئاڵای رێكخراوەو، ئاڵای كۆمپانیاو، ئاڵای یانەو، ئاڵای دەستەو كۆمەڵەكانیش، پتەوتر دەكات و، هەر هەمووشیان لە سێبەری خۆیدا كۆدەكاتەوەو لە ئامێز دەگرێت.
ئەمە جگە لەوەی كە فاكتەرێكی بەهێزە بۆ ناساندنی كیان و قەوارەی سیاسیی هەر گەل و نەتەوەیەك بە كۆمەڵگەی جیهانیی و گەلانی دنیا.
ئاڵایەك كە لە سایەیدا تەواوی (رەنگ) و (دەنگ)ەكانی نێو نیشتمان ئازادانە پێكەوە دەژین.
ئاڵایەك كە لە سێبەریدا ململانێی نێوان رەنگە لاوەكییەكان هێور دەبێتەوە .
ئاڵایەك كە لە هەر شوێنێكی نیشتمان و جیهاندا بەرز دەكرێتەوە، ناسنامەی گەلەكەمان و پێناسەی وڵاتمان دەبێت.
بۆیە گرنگیی پێگەی ئاڵا لەوێوە دەست پێدەكات كە هەمیشە ئاڵا لەهزری نەتەوەی كوردو گەلی كوردستاندا زۆر ڕاستییمان بیر دەخاتەوە لەوانەش:
یەكەم: ئاڵای كوردستان جەخت لەسەر ئەو تێگەیشتنە نەتەوەییە دەكاتەوە كە وەك پێشتر ئاماژەمان بۆ كردووە كە مرۆڤ – هەر مرۆڤێك - وەكو تاك، لەدنیادا سێ بازنەی برایەتیی سەرەكی دەورەی داوە كەبازنەی (برایەتی نەتەوایەتی)و بازنەی (برایەتی ئاینیی)و بازنەی (برایەتی ئینسانی)ن.
هەوڵ و خەبات و تێكۆشانی مرۆڤیش لە سەرەتاوە بۆ بازنەی نزیكی خۆی دەبێت و هەر كاتێكیش بەئامانج گەیشت، ڕوو لەگەلان و نەتەوەكانی دی دەكات، واتە ڕووی خێری لەنەتەوەكەی خۆی دەبێت ئەگەر لێی زیاد بوو دەیبەخشێت بەگەلانی هاوئاینیی، ئەگەر لەوانیش زیادبوو، دەیبەخشێت بەگەلانی نێو بازنەی برایەتیی ئینسانیی.
بۆیە هەردوو چەمكی (نەتەوە)و (ئایین) دوو چەمكی دژ بەیەكدی نین تا بەراورد لەنێوانیاندا بێتە ئاراوە، بەڵكو پێوەندییەكی ئۆرگانیی بەهێز بەیەكیانەوە دەبەستێت، بۆیە پێوەندیی نێوان (نەتەوە)و (ئایین) پێوەندییەكی تەواوكارییە نەك جیاكاریی، هەر لێرەشەوە گەر (نەتەوە) لاشەو جەستە بێت، ئەوا (ئایین) بریتییە لە رۆح و گیان.
دووەم : ئاڵای كوردستان ئەو ڕاستییەمان وەبیر دێنێتەوە كە مافی سروشتیی و خواپێداوی خۆمانە كە خاك و نیشتمان و زێدی باووباپیرانی خۆمانمان خۆش بوێت، بە تایبەت كوردستانی ئێمە، كە جگە لە خۆمان، خەڵكان و گەڕیدەو پسپۆڕو مێژوو نووسانێكی زۆر، شایەدیی ئەوەی بۆ دەدەن كە خاوەنی زۆر سیفات و تایبەتمەندێتی جۆراو جۆرو كەم وێنەیە، خوای گەورەش لە قورئانی پیرۆزدا ئاماژەی بۆ شوێنی بەرچاوو هەڵكەوتووی كوردستان دەكات، وەك خاكێكی پڕ خێرو بەرەكەتی نەبڕاوە كە شایانی ئەوە بووە، ببێتە شوێنی رزگاربوون و، لانكەی دووەمی مرۆڤایەتی.
سێیەم : ئاڵای كوردستان هانمان دەدات كەبایەخ بەزمانی نەتەوەییمان بدەین و، ئەوەش بزانین كە ئێمەی كورد هەقی خۆمانەو، بگرە ئەركی سەرشانیشمانە كە بە هەموو شێوەیەك لەخەمی بەزیندوو راگرتنی زمانەكەماندا بین بەهۆی هەوڵدانی زانستیانەو ئەكادیمیانە بۆ هێنانە ئارای زمانی یەكگرتووی كوردی و، بەهۆی دەوڵەمەند كردنی زمانی نووسین و خوێندنی كوردی بەزاراوە رەسەنەكانی دیالێكتە جۆراو جۆرەكانی زمانی كوردی و، ئەمەش لەرێگەی پرۆگرامی خوێندن لەقوتابخانەكانداو، لەڕێی هۆكارەكانی راگەیاندنی بیستراوو بینراوو خوێنراو، هەروەها لەرێگەی ئەدەبیاتی حزبە سیاسییەكانی كوردستان و، كۆمەڵەو گرووپە ئەدەبیی و رۆشنبیریی و هونەرییەكانەوە.
چوارەم: ئاڵای كوردستان ئاوێتەی جەژنی نەتەوەییمان دەبێت و، هەموو ساڵێك، وەكو پیشەی سەدان ساڵی لەمەوبەری گەلەكەمان، لە ئێوارەی رۆژی پێش نەورۆزدا، ئاگری سەركەوتن دەكەینەوە، بە بەرز كردنەوەی ئاڵای كوردستانەوە یادی سەركەوتنی شۆڕشی كاوەی ئاسنگەرو، كۆتایی هاتنی لاپەڕەیەكی زوڵم و زۆرداریی لە مێژووی نەتەوەكەماندا رادەگەیەنین، ئەو نەتەوەیەی لەم رۆژەو لەم جەژنەدا بۆ تەواوی دنیا ئاشكرای دەكات كە گەلێكی سەربەخۆی خاوەن ناسنامەی تایبەتی خۆیەتی و، (نەورۆز)یش كە لەدروست بوونی دەوڵەتی (ماد)ەوە كردوومانە بە سەرەتای ساڵی كوردیمان، گەورەترین جەژنی نەتەوەییمانە.
پێنجەم : ئاڵای كوردستان ناخمان بە گیانی ئینتیمای نەتەوەیی پڕ دەكات و، پێشمان دەڵێت كە تۆماری سەروەرییەكانمان بەناوی كوردییەوە بپارێزین و، ناوی كوردیمان بكەینە ئەو هۆكارە دێرینەی كەهەزاران ساڵە، مرۆڤەكان بەیەكدی و، بەتەواوی شوێن و كات و شتەكان ئاشنا دەكات و، دێرینیی و جوانیی خۆیشی لەناوە پیرۆزەكانی خواوە وەرگرتووەو، بڵاوبوونەوەیشی لەفەرهەنگی یەكەم مرۆڤی سەر ئەم زەمینەوە بۆ دەستەبەر بووەو، بەردەوامبوون و نوێبوونەوەیشی، لەچالاكییە بەردەوام و نوێیەكانی مرۆڤەوە سەرچاوەی گرتووە.
ئیدی لەو رۆژەوەش كەخوای گەورە زمانە جیاجیاكانی گەلان و نەتەوەكانی سەرزەمینی بەنیشانەی دەسەڵات و توانای بێ سنووری خۆی دانا، تاك و كۆی هەر نەتەوەیەكیش وەكو ئیرادەیەكی خوا ویستانە، لەهەوڵی ناولێنانی خەڵك و شوێن و شتەكان بوونە بەزمانی خواكردی خۆیان.
شەشەم : ئاڵای كوردستان ئەو راستییەمان وەبیر دەهێنێتەوە كە (ئاڵا) ئەگەرچی لە رەنگێك یان چەند رەنگێك و، لە مەترێك یان زیاتری پارچە قوماشێك دروست دەكرێت، بەڵام لە واقیع دا چەترێكەو، لە سێبەریدا هەزاران كەس و، لەسەر سەدان كیلۆمەتری چوار گۆشەش لە خاك و ئەرز، هاو ئومێدو هاوخەم پێكەوە دەژین.
بۆیە زۆر بوون ئەو جارانەی تێیاندا، سیاسەتمەدارو رووناكبیرانی كوردستان جەختیان لەسەر كۆبوونەوەی هەموو لایەك كردۆتەوە لەسەر خاڵە هاوبەشەكان، لە پێناوی بەرژەوەندی باڵای گەلی كوردستاندا.
بەڵام ئاشكرایە كە بەرژەوەندیی هاوبەش و، چارەنووسی هاوبەش و كۆك بوون لەسەر خاڵە هاوبەشەكان، هەر هەموویان ئەو چەمكە مەعنەوی و واتاییانەن، كە بۆ بەرجەستە كردنیان لە ژیانی رۆژانەدا پێویستییەكی زۆرمان بە دۆزینەوەی میكانیزمی هاوبەش هەیە، چونكە چوار چێوە هاوبەشەكانن كە بەرژەوەندیی هاوبەش و چارەنووسی هاوبەش دەپارێزن.
یەكێك لەو میكانیزمانەی كە خەڵكێك لە دەوری خۆیدا كۆ دەكاتەوەو، چارەنووسیشیان بەیەكەوە گرێ دەدات و، خەمی هاوبەش و هیوای هاوبەشیان بەرجەستە دەكات، بوونی (ئاڵا)یە.
لێرەوەو لەم پێشەكییە پێویستەوە، پاراستنی ئاڵای هەرێمی كوردستان و، زیندوو راگرتنی رۆژی ئاڵای كوردستانیش، زەرورەتێكی نیشتمانیی و مێژوویی ئەوتۆیە كە وا چاكە هەموو كەس لەلای خۆیەوە پشتگیری لێ بكات، بەلای كەم لەبەر ئەو هۆیانەی كە لە پێشەوە ئاماژەمان بۆ كردن.
ئایینی ئیسلامیش كە جەخت لەسەر پێویستیی ئیمان و، بەرژەوەندیی خەڵك و، بەها باڵاكانی مرۆڤایەتی دەكات و، میكانیزم و جۆری پێكەوە ژیانی نێوان نەتەوەو گەلانیشی بۆ خۆیان بەجێ هێشتووە، بۆ ئەوەی ئارەزوومەندانەو لەبەر رۆشنایی بەرژەوەندیی هەموواندا، چوارچێوەكان دیاری بكرێن، لەم بوارەدا لای رەوایە كە نەتەوەو گەلانی موسڵمان لەژێر سایەی ئیسلامدا، (ئاڵا)ی تایبەت بەخۆیان هەبێت، چونكە (ئاڵا) فاكتەری كۆكردنەوەی خەڵك و جەماوەرە، هەر لەبەر ئەمەشە لەگەڵ پێكهێنانی دەوڵەتدا لەلایەن پێغەمبەرەوە (دروودی خوای لەسەر) لە (مەدینە)دا، پێغەمبەر (دروودی خوای لەسەر)، بوونی (ئاڵا) یەكی بەپێویست زانیی.
بەم شێوەیە ئاڵای پێغەمبەر (دروودی خوای لەسەر) ڕەش بووەو، لیواكەیشی واتە ئاڵا پێچراوەكەی سپی بووە.
ئەم ئاڵا ناوەندی و سەرەكییەی دەوڵەتی ئیسلامیش نەبۆتە رێگر لە بەردەم بوونی ئاڵای تایبەتی هۆزو تیرەكاندا، بۆیە پێغەمبەر (دروودی خوای لەسەر) رێگەی دەدا كە هەر تیرەو هۆزێك ئاڵای تایبەتی خۆیان هەبێت لە پاڵ ئاڵای ناوەندیدا، وەك (ئیبنوكەسیر) لەبارەی چۆنییەتی چوونە ناو (مەككە)وە دەڵێت: هەر هۆزێك لەژێر ئاڵای خۆیدا چووەتە مەككەوە.
هەر هۆزو تیرەیەكیش ئارەزوومەندانە ڕەنگ و شێوەی ئاڵای خۆی دیاری كردووە، ئەوەتا (بەنو سەلیم) داوایان كرد كە ئاڵاكەیان (سوور) بێت، پشتیوانانیش كە موسڵمانانی مەدینە بوون، ئاڵاكەیان (زەرد) بوو.
لەمانەی پێشەوە دەگەینەوە ئەو ئەنجامەی كە دەوڵەتی ئیسلامیی دەوڵەتێكی كراوەی لە چەشنی كۆنفیدراڵییە كە تێیدا (ناوەند) رێگە دەدات گەلان و نەتەوەی خاوەن تایبەتمەندێتی، حكومەت و سوپاو ئاڵای تایبەت بەخۆیانیان هەبێت.
بۆیە كە عەبباسیەكان ئاڵای رەسمی خەلافەتیان (ڕەش) بوو، بەڵام لە چوارچێوەی ئەو وڵاتە فراوانەدا، (صلاح الدین)سەرۆكی دەوڵەتی (ئەیووبی) بوو كە رووبەرەكەی لەنێوان كوردستان و (میسر)و (یەمەن) دا بوو، ئەم دەوڵەتە خاوەنی ئاڵای خۆی بوو.
بۆیە (محەمەد ئەمین زەكی بەگ) لە كتێبی (كوردو كوردستان)دا سەبارەت بە شوورەی (قاهیرە)و قەڵاكەی دەڵێت: (واقیعا ئەم شورەیە زۆرجار (تەعمیر)و (تەغییر) كرا، بەڵام عەلامەتی بە بەیداخی سوڵتان (واتە صلاح الدین) كە هەڵۆیەكی (سوور) لەسەر زەمینێكی (زەرد)بوو، ئێستاكەش بەسەر یەكێك لەدیوارەكانی قەڵاكەوە ماوە).
ئەمەش لە روانگەی ئەوەی كە پێغەمبەر (دروودی خوای لەسەر) پێی باش بووە كە هەموو گەل و نەتەوەیەك لەژێر ئاڵای خۆیان دا ئیسلامەتی پەیڕەو بكەن.
پێغەمبەر (دروودی خوای لەسەر) پێی خۆش بوو كە هەموو كەسێك لەژێر ئاڵای قەوم و هۆزی خۆیدا بجەنگێت. دیارە ئەمەش لەبەر ئەوەیە كە مرۆڤ – هەر مرۆڤێك – لەژێر ئاڵای نەتەوەی خۆی و، لە نێوان خزم و ناسیاوی خۆیدا حەز دەكات ئازایەتی و كارامەیی خۆی بنوێنێ، هەر لەوێشدا حەز دەكات كەموكوڕیی و كەمتەرخەمی لێ دەرنەكەوێت، ئەمەش راڤەكردنی دەقی قسەو لێكدانەوەی ئیمامی (الشوكانی)یە.
حەوتەم : لەبەر رۆشنایی هەموو ئەمانەی پێشەوە، كوردستان مافی شەرعیی خۆیەتی كە دەوڵەت بێت و ئاڵای دەوڵەتی سەربەخۆیشی هەبێت، بەڵام ئەگەر بەرژەوەندیی زلهێزانی سەردەم و سیاسەتی ئەمڕۆی جیهان و هەندێك لە ووڵاتانی ئیقلیمی، هێشتاو تا ئەمڕۆ ئەو مافە شەرعی و خوا پێداوەیان پێ رەوا نەبینیبێت، ئەوا هەتا ئەو رۆژە دادێت كە هەموومان پێی شاد دەبین، ئێستا جێگەی خۆیەتی كە هەرێمی كوردستان لە روانگەی ئەو تایبەتمەندێتییەی كە هەیەتی، خاوەنی ئاڵای خۆی بێت و، رۆژی ئاڵاش بەرزو زیندوو رابگرێت.