قەیرانێن سیاسی، ئابووری یان تەندروستی ھندە پێشھاتێن نە چاڤەرێکرینە کو جڤاکی تووشی کاودانەکێ ھەستیار و بەرتەنگ دکەن. ئەو کاودانێن کو ژ بۆ چارەکرنا وان مروڤ نەچار دبیت پێنگاڤێن جددی و بلەز بھاڤێژیت. دبیت قەیران تنێ بەروکێن تاکەکەسان بگریت، دبیت ژی جڤاکەکی یان جیھانێ ھەمیێ تووش بکەت. پرانیا جاران ئەنجامێن نەباش بدویڤ خوڤە دئینیت و قورتال بوون ژێ یا ب زەحمەتە و مروڤ نەشێن ب تمامی لبەر راوستن. لێ د ناخێ ھەر ئاریشەکێدا ھندە دەرفەت ژی ھەنە کو بتنێ مروڤێن ژیر و خودان شیان دشێن ب رێکا بەرھنگاربوونێ بکەنە دەلیڤێن مەزنێن سەرکەفتنێ. ئەرستو دبێژیت: "کاودان مروڤان درست ناکەن، بەلکو بتنێ مروڤان بۆ وان بخۆ و بۆ جڤاکی ددەنە نیاسین". ئەگەر ئیرادە ، شارەزایی و بزاڤێن خورت ھەبن ھەمی دیوار و ئاستەنگ دێ ھێنە ھەرفاندن و ژناڤ برن. قەیران دشێت وەک تاقی کرنەکا مەزن ھێزا بەرسڤدان و بەرھنگاربوونا دناڤ کەساتیا تاکەکەسان دا نیشان بدەت. بۆ ئیدارە دانا قەیرانێ و بتایبەت ئەگەر بەروکێن جڤاکی ھەمیێ گرتبن، پێتڤیە حکومەت ژیرانە و ھوشیارانە پێنگاڤا بھاڤێژیت. ئانکو ھویربینیەکا جددی لسەر ئاریشێ بکەت؛ ئەگەرێن درستبوونا قەیرانێ ڤەبینیت و بزانیت کیژ سیاسەت یا خەلەت بوو، یان چ سیاسەت پێتڤیە بھێتە بکارئینان. ھەوڵ بدەت ژیانێ بۆ جڤاکی بزڤرینیتەڤە و دەرونێ تێکچوویێ خەلکی دەرمان بکەت. قەیران و دژواریێن ژیانێ وانەیێن پڕ بھانە بۆ مروڤان. کونفوسیوس دبێژیت: "مەزنترین شانازیا مە ئەو نینە کو چ جارانەشکێین، بەلکو شانازی ئەوە کو ھەر جارا دشکێین رابینەڤە سەرپێ".
قەیران دبنە ئەگەرێ درستبوونا بێ ئومێدی و بێ ھیڤی بوونێ، بێ باوەریێ، و پەیدابوونا ترسێ ل جەم خەلکی ژ پاشەروژەکا نەدیار. لەوما درستکرنا ھیڤی و بلندکرنا مۆرالا خەلکی ل دەمێن بەرتەنگیێ ئارمانجا ھەری گرنگە کو ھەر حکومەتەک و دەستھەلاتەکا سەرکەفتی دگریتەبەر و پێنگاڤان بۆ دھاڤێژیت. چونگی ئەگەر مللەتەکی ھیڤی و ئومید نەمان، دێ تووشی خەموکی، بێ باوەری و ھەستا بێ بھابوونێ بیت و رۆژ بۆ رۆژێ دویراتیا دناڤبەرا وی و دەستھەلاتێدا دێ پتر لێ ھێت. ئەڤ چەندە ژی دێ کارتێکرنێن نەرێنی لسەر جڤاکی کەت و دبیت بەرەڤ دووبەرەکی و ڤێککەفتن و شەر و ئالوزیێ ببەت. ب ھیڤی بوون وی ھەستی لدەف خەلکی چێدکەت کو دێ گەھنە ئارمانجێن خۆ، ژ بەر ھندێ حەزا کارکرنێ، بزاڤکرنێ، ژیانێ و لڤینێ دناڤ خەلکی دا زێدە دبیت.

قەیرانا ئابووری یا کو ژ ئەگەرێ پەیدابوون و بەلاڤبوونا پەتایا کورونایێ بەروکێ جیھانێ خڕێ گرتیە، ژیان د گەلەک بواراندا راوستاندیە.سەدان ھزار کەس ھاتینە ھنگافتن؛ ب ملیونان خەلک بێکار بووینە، ترس دناڤ جیھانێ دا بەلاڤ بوویە. لەوما ھەمی دولەت نەچار بووینە ستراتژیێن بلەز ژ بۆ کێمتر کرنا زیانێن ئابووری، جڤاکی، سیاسی، تەندروستی... بدارێژن، دا کو کاریگەریێن نەرێنی نەکەتە سەر خەلکی و خەلک ژ دەستھەلاتێ بێ ھیڤی نەبیت. مخابن ھەرێما کوردستانێ یا بێ باھر نەبوویە ژ کاریگەریێن نەرێنیێن پەتایا کورونایێ. جھێ داخێ یە کو ھەرێما مە نێزیکی شەش سالانە تووشی قەیرانێن ئابووری بوویە. قەیرانا سیاسی و شەرێ تیروریستێن داعش، حەواندنا نێزیکی دوو ملیون پەنابەران، نەھاتنا پشکا بودجەیا ھەرێما کوردستانێ ژ بەغدا، داکەتنا بھایێ نەفتێ و پەیدا بوونا پەتایا کورونایێ گرانترین بارگرانی بۆ ھەرێما کوردستنانێ چێکریە و حکومەتا ھەرێمێ ئێخستیە د کاودانێن زور ھەستیار و نەخواستیدا و رێگریێن ھەری مەزنن کو نەھێلایە و ناھێلن حکومەت وەکو پێتڤی خزمەتا خەلکی بکەت. گەلەک بەرنامە و پروژە ھاتینە دانان، لێ مخابن ژ بەر ھەبوونا ڤان قەیرانێن زنجیرەیی ماینە ھەلاویستی. بەلاڤنەکرنا مووچەیان، لاوازبوونا ئاستێ خزمەتگوزاریان، نەبوونا دەلیڤێن کاری و زێدەبوونا رێژا بێکاریێ و زۆر دیاردێن دی بووینە ئەگەرێ درستبوونا بێ ئومێدیێ و بێ باوەریێ و نەرازیبوونا خەلکێ ھەرێمێ.
خوشبەختانە سەروکێ حکومەتا ھەرێما کوردستانێ باش دزانیت ماکینا ڤەژاندنا ھەر جڤاکەکی ھیڤیە. ئەو دزانیت رازیبوونا جڤاکی ئێک ژ کاریگەرترین فاکتەرێن ھەبوونا تەناھیێ د ناڤ مللەتیدایە. لەوما د ڤان کاودانێن بەرتەنگ و ھەستیار دا گەلەک ژیرانە و ھشیارانە دەستێ خۆ دانا سەر خالا ھەستیارا جڤاکی و بەرێ بنیاتێ سێ پروژێن ستراتژیێن گرنگ دانا کو چەند سال بوو بڕیار لسەر ھاتبوو دان لێ قەیران ل ھەمبەر جێبەجێکرنا وان رێگر بوون. دەستپێکرنا پرۆژێ جادا سەد میتری یا سلێمانیێ کو ب سالان ‌ ژ بەر رێگریێن سیاسی ئاسێ ببوو؛ ڤەکرنا وێستگەھا ٣٠٠ مێگاواتی یا کەھرەبێ ل ھەولێرێ کو دێ ھەژمارا دەمژمێرێن کەھرەبا میری زێدەتر لێکەت؛ دانانا بەرێ بنیاتێ باژێرێ پیشەسازیا خارنێ ل پارێزگەھا دھوک کو بلندترین ئاستێ ھەژاریێ و بێکاریێ ل عیراقێ و ھەرێمێ ھەیە و ھزاران کەس ژ خەلکێ وێ دێ پێ ب کار کەڤن.
سەروکێ حکومەتێ ب ڤێ پێنگاڤێ جارەکا دی چریسکا ھیڤیێ بۆ خەلکێ ھەرێمێ ھلکرەڤە و شیا ل کوپیتکا بێ ھیڤی بوونێ بنیاتێ ھیڤیا و پاشەروژێ دناڤ جڤاکی دا بدانیتەڤە. بێگومان ئەڤ پێنگاڤێن سەروکێ حکومەتێ و یێن کو ل پێشەروژەکا نێزیک دێ ھێنە ھاڤێتن دێ بنە ئەگەرێ سەر و ژ نوی پەیدابوونا ھیڤی و باوەریێ لدەف خەلکێ مە و دێ دەرفەتێ ژ بۆ زێدەبوونا بەشداریا وان د ڤەژاندنا کوردستانێدا خوش کەن و دێ رێ لبەر تێکچوونا جڤاکی و پەیدا بوونا ئالوزیان گرن. ئەز د وێ باوەرێدامە کو ب شارەزایی و دلسوزیا سەروکێ حکومەتێ چرایێ ڤێ ھیڤی و ئومێدا نوی کو د دلێ مەدا ھاتیە ھلکرن ھەر دێ ھل و گەش مینیت و کاروانێ خزمەتێ دێ گەھیتە ئارمانجا خۆ کو کوردستانەکا ئاڤەدان و بھێزە.