ھەرێما کوردستانێ پشتی سەرھلدانا ئادرا سالا ١٩٩١ ھەتا نھا چەندین جاران ریبریێ دورپێچێن جودا جودا بویە ژ ئالیێ حکومەتا ناڤەند و وەلاتێن دەردور ژی ڤە , ھەر ھەمیان ژی ئارمانجەک پێ ھەبویە ئەو ژی خوە رادەستکرنا ھەرێمێ بویە ب ئەجیندایێن دەرڤە و دەست بەردان ل دوزا رەوایا گەلێ کورد کو بو سەدان سالە بزاڤ و سەرھلدان و شورەش بو دئێنە کرن !دورپێچ وەک سیاسەت پرانیا جاران وەلاتێن سەردەستێن جیھانێ ب سەروەلاتێن جیھانا سیێ جێ بەجێ دکەن بو رێکگرتن ل بابەتێن جودا جودا , لێ یا ب سەرێ کوردان دئێت پرانیا جاران ئەو دورپێچە ژ ئالیێ دەسەلاتا ناڤەند ڤەیە کو کێم جاران ل دیروکێ دا دروست بویە وەلاتەک دورپێچێن ئابوری و سیاسی پێخیتە سەر پشکەک ل وەلاتێ خو ! ھەتا ئەگەر کێشە ژی ل ناڤبەرا ھەر دوو ئالیا ھەبن .
پشتی ریفراندوما سەربەخویێ دەمێ کوردستانیان ب رەنگەکێ ئازاد و سەربەخو و دیموکراتی رایا خو دەربری کو سەربەخویەو یان مانەڤەیە دگەل عیراقێ ؟ ئەڤ پروسا دیموکراسی و شارستانی ژ ئالیێ بەغدا ڤە ب توندترین شێواز ھاتە بەرسڤدان ئەو ژی ب سەپاندنا دورپێچێن سیاسی و دبلوماسی و ئابوری و قوتکرنا ھەمی ھاریکاریەکێ و ھەروەسا داخازکرن و رێک دانە وەلاتێن ھەفسی کو دورپێچێ ل سەر کوردستانێ توند بکەن دیف یاسا و دەستوری دبیتە خیانەت ل وەلاتی ! ب ئاوایەکێ دیتنا بەرامبەر بەغدا یا توند و ھوڤانە بو بەرھەڤ بون وەکی سەدامێ دکتاتورێ بەرێ یێ عیراقێ دەمێ ل سالا ١٩٧٥ رێککەفتناما جەزائیری دگەل ئیرانێ ئیمزا کری و دەست ل نیڤەکا (شەت العرب) بەردا بوئیرانێ بەرامبەر دەست بەردان ل پشتەڤانیا شورەشا کوردی! ب راستی ئەگەر ئیران و تورکیا داخازا ئاخا عیراقێ کر با وی دەمی حەیدەر عەبادی سەروک وەزیرێن عیراقێ یێ بەرێ یێ بەرھەڤبی داخازیا وان بجە بینیت بەرامبەر دورپێچ و سزادانا ھەرێمێ . ئەو بو بەغدا و وەلاتێن دەردور نەراوەستان ھەتا ریدانێن شازدێ ئوکتوبەرێ ب دیف دا ھاتن و شەرەکێ سەرتاسەری دژی کوردان ھاتە راگەھاندن .
دورپێچ و شەر و ھێرشی و گرتنا سنور و قوتکرنا ھەمی ھەفکاریەکێ و تێکچونا ناڤ مالا کوردی و دەست دانا نیڤەکا ئاخا کوردستانێ ب رەنگەکێ دەمکی و بێ ھیڤی بونەک مەزن دەف کوردستانیان دروست کر . بەلێ تنێ پشتی چەند ھەیڤەکێن کێم سەرکرداتیایا کوردستانی تایبەتی ژی کەسێ نێچیرڤان بارزانی سەروکێ حکومەتا ھەرێما کوردستانێ شیا ھەمی ھەفکێشێ ل بەرژەوەندیا کوردستانێ بگوھریت و ئەو کەسێن کو ئەڤ دورپێچە دانایە سەر کوردستانێ ھەمی بونە پشکەک ژ دەمێ رابوری ب دورپێچا خوە ڤە , ئەڤ چەندە ژی بو وێ سیاسەتا نەرم و سەردەمیانە و سەرەدەریکرن دگەل رەوشێ ب رەنگەکێ ئاقلانە و دبلوماسیەک سەرکەفتی ھاتە گورەپانێ . پشتی ھاتنا عادل عبدالمھدی ئاراستێ چارەسەریا کێشەیان نیزیکتر بو ژ بەرکو ھەبونا نیەتا چارەسەرکرنێ بخو پشکەکە ل چارەسەریا کێشەیان . ئەو چەندە ژی ل یاسایا بودجە و راکرنا خالێن گومرکی و ھنارتنا مافێن کوردستانیان دێ دەستپێکەت .
ئەو رەوشا مە بەحس ژێ کری دبیت حکومەت و خەلکێ کوردستانێ مفایی ل ڤانریدانان وەربگرن و بەردەوام کارتێن دەستێ دوژمنی بخینن و ھەولا چارەسەرکرنا وان خالێن بێھێز بکەن کو ل دەمێ دورپێچا ھەمی ئالی ب سەرێ حکومەت و گەلێ کوردستانێ ھاتی . فەرە حکومەتا ھەرێما کوردستانێ بەردەوام کار بکەت ل سەربھێزکرنا کەرتێن گەشتیاری و چاندن و پێشەسازیا نافخوی و کەرتێ تایبەت و زێدەکرنا داھاتێن نافخوی وەکی وەلاتێ قەتەر دەمێ کەفتیە بەر دورپێچا وەلاتێن ھەفسی ڤە ھەتا نھا بەرھەمێن خوە ٣٠٠% یێت زێدەکری . ھەروەسا خالا کو پتر کاریگەریەکا خراب ل سەر رەوشا کوردستانێ کری ل دەمێ دورپێچێ دا نەبونا ئێکرێزیا ناڤ مالا کوردی بو , ھەمی ئالیەک فەرە پێگیر بن ب پاراستنا ناڤ مالا کوردی و سەروکێ ھەرێمێ یێ پاشەروژێ نێچیرڤان بارزانی گرنگە ب ئێک چاڤ سەرەدەریێ ل گەل ھەمی ئالێن سیاسی بکەت بو ھندێ دەرفەت بو بەغدا دروست نەبن شازدێ ئوکتوبەرێ دوبارە بکەتەڤە. ھەروەسا گرنگی دان ب رێکخستن و راھێنان و نیشتیمانی کرنا ھێزێن پێشمەرگەی و ئێمناھیێ فەرە ل کارێن پێشیێ بن ل کابینا نوی دا ژبەرکو نەبویە ل جیھانێ دا نیڤەکا سەنگەرێن شەری بێنە چولکرن بێ فەرمانا فەرماندێ گشتی ھێزێن چەکدار. بھێزکرنا پەیوەندیێن سیاسی و ئابوری و زانستی و ئەمنی و سەربازی و دبلوماسی ل گەل وەلاتێن دەردور و جیھانێ ژی پتر ھاریکارە کو ل دەمێ کریزان دا دەرگەھەک ھەبیت بو چارەسەریێ . کورتیا بابەتی ئەوە فەرە پلانا حکومەتا ھەرێما کوردستانێ ئەو بیت ناڤ مالا کوردی رێکپێیخت و سوپایەک و ئابورەک بھێز ئاڤا بکەت و پشت ب نافخویێ خو گرێ بدەت ل ھەمی بیاڤەکێ دا .