ژ فاکتەرێن ھەری سەرەکی یێن نەبونا کیانەکێ سیاسی یێ کوردی ل سەر ئاخا کوردستانێ , ھەبونا جھەکێ ستراتیجی و ئیمپراتوریەتێن مەزنێن دەڤەرێ بویە و دەست وەردانا وەلاتێن مەزنێن جیھانێ بویە. ل شەرێ چالدێرانا سالا ١٥١٤ بگرە ھەتا رێککەفتنامێن دیارکرنا سنوران و سایکس بیکویا سالا ١٩١٦ , بەردەوام پارڤەکرنا کوردستانێ ل سەر دەولەتێن دەڤەرێ ل زێدەبونێ دابویە و ھەتا دەرئەنجامێن شەرێ جیھانی یێ ئێکێ (١٩١٤- ١٩١٨ز) کو ئیمپراتوریەتا ئوسمانی ھەرفت و دەولەتێن نەتەوەی و دیف بەرژەوەندیا زلھێزێن جیھانێ ھاتینە ئاڤاکرن و کورد ل ڤێ ناڤبەرێ دا بێ دەولەت ما . ئەوا نھا ل روژھەلاتا ناڤین دروست دبیت ھەر ھەمان دەرئەنجامێن شەرێن جیھانی و شەرێ سارێ ناڤبەرا بلوکێ روژھەلات و روژئاڤا لێ دئێتەکرن چاڤەرێکرن.گرنگ ئەوە کو کورد چ دکەت و دڤێت چ بکەت ؟ چ ژ ئالیێن سیاسی دئێتە خاستن کو بو پاراستن و بەرەڤ پێش برنا کیانێ سیاسی و دەستوری یێ کوردستانێ بگرنە بەر.
نھا کورد ژ ھەمی ئالیەکێ ڤە و تایبەتی ژ ئالیێ دەولەتێن دەردور ڤە ب چاڤێ یاخیبون و ژێدەرێ تێکدانێ و مەترسیا سەر ئاسایشا نەتەوەی دئێنە ھژمارتن , تایبەتی ژی ھەرێما کوردستانێ وەکی د داوی گوتارا خوەدا ئوردوگانی گوتی (ئەم ناھێلین ئەوا ل باکورێ ئیراقێ - ھەرێما کوردستانێ - دروست بوی ل باکورێ سوریێ ژی دروست بیت ). دڤێ گوتنێ دا دیار دبیت کو تورکیا و وەلاتین دەردور شاشی کریە دەمێ کورد ب کێمترین مافێن خوە گەھشتین و ئەو بێ کارڤەدان ماینە و ھەروەسا ب ھیچ ئاوایەکێ ناھێلن روژەکێ دەسەلاتێن نافخویێن کوردان ل ئیراق و سوریێ بشێن ب ئەنجامەکێ بگەھن !! ئیران و ئیراق و سوریا ژی ھەمان دیتن بو کێشا کوردی ھەیە و ھەبویە و ھەردەمێ بھێزکەفت بن ئەوان ل شەری زێدەتر دگەل کوردان نەکریە .
ئەوا نھا ل سەر سەرکرداتیا کوردی پێتڤی ل ھەرێما کوردستانێ پێنگاڤێن پێک ئینانا حکومەتێ بلەزتر بکەت و ھەروەسا یاسایا سەروکاتیا ھەرێمێ کارا بکەتەڤە و نێچیرڤان بارزانی ل ڤێ قوناغێ دا دێ ھێزەکا دیتر دەتە ڤی پوستی و بو پرسا کوردی سەروکێ ھەرێمێ زور گرنگە و فەرە ھەمی ئالیەک ڤێ گرنگیێ بزانیت و کارەک جدی بێتەکرن بو ڤێ مەرەمێ و دانانا دەستورەکێ و ھەروەسا یاساێن چاکسازیێ و رێکخستنا سازیێن گشتی ل چارچوڤێ دەسەلاتەکا بھێزا دیر ژ دەستێ حزب و تاگریا دەڤەری و شەخسی . ھەروەسا ل ئالیەکێ دیتر ڤە فەرە حکومەتا ھەرێما کوردستانێ کار بکەت ئابورێ خوە بھێز بکەت و نەھێلیت ببیتە گوستیل ب دەستێن ھەفسیان ڤە , گرنگی دان ب سێکتەرێن گەشتیاری و چاندن و پیشەسازی و بازرگانی و رێکخستنا یاسایێن میری و بەردەوامی دان ب چاکسازیێ دێ کوردستانێ بھێزتر ژێ کەتن و دونیا دونیایا ئابورێ بھێز و نھا پشتی زێدەتر ژ سالەکێ ژ دورپێچا سعودی و ئیماراتی ل سەر قەتەر داھاتێن نافخویێن قەتەرێ بەرەف زێدەتر چوینە و شیاینە ل نافخودا داھاتێن جورا و جور زێدەتر بکەن و کاریگەریا دورپێچێ دەرباز بکەن . بو روژێن رەش فەرە نھا گرنگی ب ئابورێ بھێز و داھاتێن جورا و جور بێتە دان ل ھەرێما کوردستانێ و پشتی ریفرادومێ ل بیرا مە نەچیت کو ب چ ئاوایەکێ ھەمی ئالیەک کەفتنە گیانێ کیانێ سیاسی یێ کوردستانێ. ھەروەسا ل کابینا نوی دا ژ کارێن ھەری سەرەکی چاڤەرێ دئێتە کرن ب نیشتیمانی کرنا ھێزێن چەکدارە و پێش ئێخستنا دبلوماسیەتا کوردیە ل دەرڤە و لوبیکرنەکا زێدەترە بو راکێشانا بەرژەوەندیێن وەلاتێن مەزن بو کوردستانێ . ژ ئالیەکێ دیتر ڤە فەرە کارەک جدی بێتەکرن دگەل وەلاتێن دەردور و بەغدا ژی بو ھندێ کوردستانێ ب پارچەک ئارام و دەولەمەند و ستراتیجی و خوەدی تایبەتمەندیێن دیروکی و نەتەوەی و جوگرافی و بناسن و سەرەدەریێ ل گەل بکەن ل جھێ ب گەف زانینێ .
د نافخو دا کوردستان پێتڤی ب خو بھێزکرنێ ھەیە ل ھەمی ئالیەکێ و ئێکەمین پێنگاڤ ژی ب دووبارە رێکخستنەڤا ناڤ مالا کوردی و دیڤدا دانان و کاراکرنا یاسایا و حکومرانیەکا بھێز و سەرکەفتی ھەیە. ھەروەسا ل سەرئاستێ وەلاتێن دەڤەرێ ژی فەرە گرنگی ب پەیوەندیێن ھەمی ئالیی بێتە دان و دبلوماسیەتا دگەل روژھەلات و روژئاڤایێ ژی گرنگە و فەرە گرنگی پتر پێ بێتەدان . بو ھندێ ل دەمێ ریدانا ھەر ئەگەرەکا کو چاڤەرێ دئێتە کرن کریزێن دەڤەرێ بو دەمەکێ درێژ ڤەکێشن و مەزنتر ژی ببن, ھەرێما کوردستانێ یا بھێز بیت و بریارێن وێ دیف ھەستیاریا دەمی و ریدانان بن .