شێخ ئەحمەد ل سالا (١٨٩٦) ێ ل دەڤەرا بارزان و ل مالباتەکا ئولی و ناڤدار یێ ھاتیە سەر دنیایێ ، ھێشتا ژیێ وی (٧) حەفت سال بوون کو بابێ وی "شێخ محەمەد "وەغەرا داویێ کری و برایێ وی یێ مەزن شەھید (شێخ عەبدلسەلام بارزانی ) بو جێھ گرێ بابێ خوە و درێژی ب خەبات و مروڤایەتی و ئولی و شورەشگێریێ دا ل سەردەمێ شێخ عەبدلسەلام دا دەڤەرا بارزان گەلەکا بھێز بوو چاکسازیێن جڤاکی و گەلەك دەستکەفتیێن دی ژی ب دەست ڤەھاتن .
سالا (١٩١٤) ێ شێخ عەبدلسەلام بارزانی ژلایێ عوسمانیان ڤە ھاتە دەستەسەر کرن و شەھید کر ، شێخ ئەحمەد کو دھێتە ناسین ب (خۆدانێ بارزان) برایێ بچیکێ وی بو جێھگرێ باب و باپیرێن خوە درێژاھی ب رێبازا پیرۆزا دەڤەرا بارزان دا ، د وی دەمی دا ژیێ وی (١٨) سال بوون .

زێدەبارێ ھندێ کو ژیێ ویێ کێم بوو و کێم ئەزموون ژی بوو لێ بەلێ گەشە ب رێبازا کورد بین و ئیسلامەتیێ دا د چارچوڤەی دا ، ئەڤ رێبازە ژ سالا (١٩١٩) ێ وەکی پشتەڤانی کرن ل (شێخ محمودێ حەفید) چوو دەڤەرا بازیان و ل وێرێ ل دژی زولم و زۆرداریا ئینگلێزی راپەری ، ژبەر ناڤداریا شێخ عەبدلسەلامێ بارزانی و ئەو رۆلێ بۆ سەرکرداتیا دەڤەرا بارزان و بزاڤا رزگاریخوازا کوردستانێ گێرای (شێخ عبدالقادری نەھری) نامەیەك ژ ریکا (شێخ عبدالرحمانی شرناخی) ھنارد بۆ (شێخ ئەحمەدێ بارزانی) دا سەرکرداتیا بزاڤا کورد بگریتە ملێ خوە .
لێ بەلێ شێخ ئەحمەد رازی نەبوو و پێداگیری کر لسەر ئەڤی ئەرکێ پیرۆز ب شێخ عبدالقادر ، ئیدامێ بدەتێ ھەر ل سەر داخازا شێخ ئەحمەدی ( مەلا مستەفا بارزانی ) دگەل شێخ عبدالرحمان شرناخی ھناردە باکورێ کوردستانێ و ل دەڤەرا دوشێ بۆ چاڤپێکەفتنێ دگەل شێخ عبدالقادر و شێخ سەعیدێ پیران ، ئەو ژی ژ سالانێن (١٩١٧/١٩١٩) ێ دا بوو .

ل سەردەمێ پێشەوایەتیێ شێخ ئەحمەدی بارزانی (خۆدانێ بارزان) سەردەمەکێ پرشنگدار بی د دیرۆکا پری سەروەریا گەلێ کوردستانێ ب گشتی ، د رەنگێ رێڤەبرنێ و دادپەروەریێ ، یەکسانی و تەڤایێ ، لێبوردەیی ، سەرشورنەکرن بۆ داگیرکەران و دوژمنێن گەلێ کورد ، تەسلیم نەبین ، ئیرادەکا پۆلایین ، راستی و درستی ، رەوشت بلندی و پێکڤە ژیانا ئولی و گەلەك تشتێن دی .
ئەڤە ھەمی کرنە یاسا و رێسا ل سەردەمێ شێخ ئەحمەدێ بارزانی .

سالا (١٩١٩)ێ دەمێ شێخ مەحموودێ حەفید ل دژی ئینگلیزان شەر کری شێخ ئەحمەدی نامەیەك بۆ سەرۆك ھوزێن بەھدینان ھنارد و کوموکا زەلامان خرڤە کرن ب ڕابەراتیا مەلا مستەفا بارزانی ب رێکەفتن بۆ پشتەڤانی کرنا شێخ مەحموودێ حەفید .

مسعوود بارزانی ل بارەیا وەفات بوونا شێخ ئەحمەدێ بارزانی (خۆدانێ بارزان) ، د کتێبا خوە دا یا ب ناڤێ ( بارزانی و بزاڤا رزگاریخوازا کورد ) بەرگێ سێیێ دا بەشێ ئێکێ (١٩٧٥/١٩٦١) ێ لاپەرا (٢٥٧) ێ دا یێ نڤیسی : خەبەرا نەخوەش کەفتنا مەزنێ مە گەھشتە مەلا مستەفای ، ل (٥)ێ کانوونا دووێ سالا (١٩٦٩)ێ بابێ من ئەمر کر کو ب ب زووی ترین دەم بچمە بارزان و بزانم کو نەخوەشیا خۆدانێ بارزان چەندا مەترسیدارە پشتی رێکرنەکا زۆر ب پێیا ، بۆ رۆژا دیڤدا گەھشتمە وێرێ ، دەمێ من دیتی ئەز گەلەك ترسیام ، من بروسکەك بو بابێ خوە ھنارد و من تێدا باسێ خرابیا تەندروستیا شێخ ئەحمەدی بۆ بابێ خوە کر کو بارێ تەندروستیا وی گەلەکا خراپە و یێ کەفتیە دەستێ خودا .
بابێ من بەرسڤا نامێ دا و نڤیسی بوو :
ب ھەر رەنگەکێ ھەبیت بینە گەلالەی دە بھنێرمە دەرڤە بو چارەسەرکرنێ ، لێ بەلێ شێخی شیان نەمابین ، بەری من ژی دکتور حکیمەت گووت : دڤێت ب زووی ترین دەم بگەھینینە نەخۆشخانێ ، چونکی ئامێرێن پزیشکی بتنێ یێ ل نەخوەشخانێ ھەین ، ھەردوو گۆلچیسکێن وی یێن راوەستای و ژیانا شێخی یا دمەترسیێ دا ، بارزانی بریاردا داخازا ھەلیکۆپتەرەکێ ل رژێمێ بکەن بۆ ڤەگۆھاستنێ بو بەغدا ، رێڤەبەریا ناحیا بارزان بروسکەیەك ئاراستەی بەغدا کر ، بۆ رۆژا دیڤدا ھەلیکۆپتەرەك ھات و ( د.رافید سوبحی ، د.مھدی مورتەزا ،د.شەوکەت دەھان ) دگەل ھەلیکۆپتەێ ھاتبین ، بریاردا ب زوویترین دەم بگەھینە بەغدا ، برە بەغدا و د نەخۆشخانا "ێیبن سینا" دا نڤاند .
دەمژمێر (٤)ێ بەری سپێدێ (١١)ێ مەھا (١)ێ سالا (١٩٦٩)ێ ، مەزنێ بارزان خودانێ بارزان شێخ ئەحمەد کو ( محەمەد خالد ) و سەلیم یوسف ل دەف بوون ، خاترا خوە ژ مە خاست و وەفات بوو .

_ ل (١١_١_٢٠١٩)ێ ئەڤە (٥٠) سال دارباز بوون لسەر وەفات کرنا تە خۆدانێ بارزان خۆدانێ مروڤایەتیێ و ھەبوونێ ، خۆدانێ پێکڤە ژیان و ئێکسانیێ ، خۆدانێ دادپەروەری و وەکھەڤیێ ، خۆدانێ رحمێ و دلۆڤانیێ .

ئەو ئەمرێن تە بو مللەتێ خوە دکرن نوکە خەلك و دەولەتێن جیھانێ یێ دگەھنە وان تشتا ، دمێ تە خۆدانێ من باسێ ژینگە پارێزیێ دکر کەسی چ ل ھندێ نەدزانی ، ئەو دەمێ تە باسێ مافێ ئافرەتێ دکر و تە مافدایێ ئافرەت ل ھەمی جیھانێ بێ ماف بوون وەکی کالایەکێ رەفتار دگەل دھاتنە کرن .
خۆدانێ بارزانا من یا عەدالەتێ تو چجارا ناھێیە ژبیر کرن و ھەردەمێ ددلێ مە دا ھندی دمینین د ژیانێ دا رێبازا تە چجارا بەرنادەین ، پیرۆزترین رێك و رێباز تە نیشا مللەتێ خوەدا تە بەرێ مە ھەمیان دا رێکا راستا خودێ .