پیرۆزکردنی جەنگفرۆشتن لە لایەن ھەندێ وڵاتەوە یەکێک لەو تاوانە مەزنانەیە، ھەرگیز ناھێڵێ مرۆڤ بگاتە کەنارە ئارامەکانی بەختەوەری. رەوشی ژیانی ناڵەباری مرۆڤی ھاوچەرخ وا دەخوازێ کۆتایی بەو بیرۆکەیە بھێنرێت. دەبێ رەگ و ریشەی تام وەرگرتن لە شەڕ و جەنگ و کۆشتار و کۆشتن و سەربڕین و خوێنڕشتن، و خۆشەویستی و خوولیا و ئارەزووی وێرانکردنی شار و ئاواییەکان، و چێژوەرگرتن لە دیتنی کاوڵکاری، و رفاندنی مرۆڤەکان و دەست بەستراوی تیرۆرکردنیان و ھەڵقەندنی قۆرتێک و گۆڕێکی بەکۆمەڵ و بەکۆژراوی فڕێدانیان بۆ نێو ئەو چاڵە و بێ ئەوەی ھیچ رێزێک بۆ خۆدی ئەو مرۆڤ و ئافرێنەر و خۆدایی مەزن بنرێت، وشک بکرێت. دەبێ ھەموو تاوانەکانی لەو شێوەیە، کە تەنھا بۆ تێرکردنی حەزێکی نامۆ و نەگۆنجاو لەگەڵ سروشت و یاساکانی، و بۆ دامرکاندنی رقَ و قینێکی لەبن نەھاتووی ھەندێ مرۆڤی دەرووننەخۆشی لادراوە لە پێوەرەکانی ئاسایی و سروشتیانە و پەروەردەکراو لە بێشکەیەکی ناڵەباری دەروونی و کۆمەڵایەتی و گوشکراو بە خۆپەرێستی و پەنجەشێری سایکۆلۆژیی خۆگەورەدیتنانەی شیزۆفرینییانە، سەرکۆنە بکرێت. دەبێ تەنھا و تەنھا مرۆڤ پیرۆز بێ، تا ھەموو پیرۆزییەکانی دیکەش رێزیان لێبگیرێت. بەبێ بە پیرۆز زانینی مرۆڤ پیرۆزییەکانی دیکە واتا و رامانی خۆی لە دەست دەدەن. یەزدانی مەزن بە ئافراندنی مرۆڤ خۆی لە خۆدی خۆی مەندەھۆش دەبێ و دەفەرمووتن " ... تبارک اللە ڕحسن الخالقین ...". چونکە ئەو بوونەوەرە ئافرێنراوەی خۆی پێ لە زۆر و تەنانەت ھەموو شتەکانیتری پێ جوانتر بوو. بۆ دەبێ بە جەنگ و کۆشتن بێرێزی لەو بوونەوەرە و ئافرێدەیە، و بە جۆرێک لە جۆرەکان یەزدانی مەزن و دلۆڤان بکرێت. کێ ئەو مافەی داوەتە ئەو وڵاتانە ئەو بێرێزییە بنوێنن مەگەر ھەموومان، و بەر لە ھەموویان ئەوانەی کە بۆ ناو و نیشان و پارە و ھەندێ شتی ناشایستەی گەندەڵکارانە و پلە و پایەیەکی کاتی، رێگە بۆ ئەم تاوانە خۆش دەکەن. بە پیرۆز زانینی جەنگ سەرەتایەکە بۆ کۆتاییەکی بێ وێنە بۆ شارستانیەتی مرۆڤایەتی. چونکە وێرای ھەموو ئەو جوانییەی، و بوون بە مایەی سەرسووڕھێنەری بۆ خۆدایەکی تاکانە، بەڵام ئەوەی راستی بێ، لە سووڕ و چەرخە و (cycle)ی سروشتدا مرۆڤ ھیچ جیاوازی لەگەڵ ھیچ گیانەوەرکی دیکە و تەنانەت مێش و مەگەس و پێشکە و دار و درەخت و گیایەکان نیە، و زۆر ئاساییە بە بێڕێزی بۆ یەزدان و سروشت و یاساکانی وەک ھەر شتێکی دیکە لە سروشت وەلا بنرێت. چونکە خۆی خۆی بێڕێز دەکات، بۆیە لە لایەن سروشتیشەوە رێزی لێناگیرێت. *پرۆفیسۆری ە. /پسپۆری سایکۆلۆژیای پەروەردەیی/فاکۆلتیی پەروەردە/ زانینگەی زاخۆ