گەلی كورد هیچ كات متمانەی بە عێراقی شۆڤێنی ،مەزهەبی و میلیشاییی نەبووە و نابێ‌..

گەلی كورد هیچ كات متمانەی بە عێراقی شۆڤێنی ،مەزهەبی و میلیشاییی نەبووە و نابێ‌..
كاتی عێراقی نوێ‌ دامەزرا لەسەر بنەمای تەوافق، تەوازن و شەڕاكەت بوو، بەڵام بەداخەوە دەسەڵاتدارانی بەغدا پەشیمان بوونەوە ئێستا ئەو هەر سێ بنەمایە لە عێراق بوونیان نیە، لایەنە عێراقییەكان پێگری بەو بنەمایانە ناكەن، هەر ئەوەش بوو وای كرد كە كورد ریفراندۆم ئەنجام بدات، بە بڕوای چاودێران ئەگەر حكوومەتی عێراق ماف و داخوازییەكانی گەلی كورد لەبەرچاو نەگرێت و كورد لە حوكمڕانی شەریكی ڕاستەقینە نەبێت، پێویست كار بە ئەنجامی ریفراندۆمی سەربەخۆیی بكرێت. یەكڕیزی كورد لە بەغدا زۆر پێویستە، چونكە بە یەكڕیزی دەتوانن بەرگری لە مافە دەستوورییەكانی خەڵكی كوردستان بكەن، كە تاكە ئامانجی گەلی كورد بۆ بەدیهێنانی هەموو مافە نەتەوایەتیەكانی خۆی یەكڕیزی لایەنە كوردستانییەكانە. پێوستە كورد ئەمجارە لە بەغدا هەوڵ بدات بڕگە بە بڕگە و ماددە بە ماددەی دەستووری عێراق ئەوەی لە بەرژەوەندی گەلی كوردستاندا بێت جێبەجێ بكات.بە دەستهێنانی ماف و داخوازییەكانی كورد لە پلە و پۆست گرنگترە، بۆیە دەبێت كورد خیتابێكی یەكگرتووی هەبێت، پارتی وەكو لایەنێكی سیاسی خەمی یەكڕیزی و بە دەستهێنانی ماف و داخوازییەكانی گەلی كوردە كە لە دەستووری عێراقدا هاتووە، بەڵام بەداخەوە هەندێك لایەن بۆ بەرژەوەندی خۆیان و بۆ بە دەستهێنانی پۆستێك لە بەغدا داخوازییەكانی خەڵكی كوردستانیان پشتگوێ خستووە، ئەمە لە كاتێكدایە جگە لە یەك هەڵوێستی كورد هیچ جێگرەوەیەكی دیكە نییە.نابێ لایەنە كوردستانییەكان كێشە ناوخۆییەكان ببەنە ئەو دیوی حەمرین، چونكە بەغدا شوێنی كێشەی لایەنە كوردستانییەكان نیە، بەڵكو شوێنی بە دەستهێنانی مافە دەستوورییەكانی خەڵكی كوردستانە. لە ماوەی رابردوو تا بە ئەمرٍۆ زیاتر لە 55 ماددەی دەستووری لەلایەن بەغداوە بەرانبەر بە هەرێمی كوردستان پێشێل كراون، بۆیە یەكێك لە ئەركەكانی ئەندامانی كورد دەبێت كاركردن بێت بۆ جێبەجێكردنی ئەو ماددە دەستووریانە و دابینكردنی بەشەبوودجەی خەڵك و هێزی پێشمەرگە، چونكە ئەمانە مافی خەڵكی كوردستانن و پێویستە كاری بۆ بكەن لە بەغدا، نەك دژی یەكدی بوەستنەوە و كێشە ناوخۆییەكان بۆ بەغدا بگوازنەوە، چونكە ئەگەر كورد لە بەغدا یەك نەبوو ئەوەی بە دەستی هێناوە ئەویش لە دەست دەدات.بۆ ئەوەی بتوانن كۆی ئەو ماددە دەستوورییانە كە لە بەرژەوەندی گەلی كوردە جێبەجێ بكەن و كورد بە مافە ڕەواكانی خۆی بگات.تا ئێستا زۆر بابەت لە نێوان هەولێر و بەغدا ماون و چارە نەكراون، بۆ نموونە بابەتی ماددەی 140 و پێشمەرگە و چەندین بابەتی دیكە، بۆیە ئەگەر لایەنە كوردستانییەكان بە یەك لیست روو لە بەغدا بكەن، ئەو كاتە دەتوانن كێشەكان چارە بكەن، بۆیە قۆناغی ئێستامان لەگەڵ بەغدا دەبێ‌ بۆ چارەسەری و یەكڵاكردنەوەی كێشە چارەسەرنەكراوەكان كە هەمان مافەدەستوورییەكانی گەلی كوردستانە بێ‌ و دەبێ‌ بەرژوەندی حزبی وشەخسی بەلاوە بنێین و كوردایەتی و بەدەسهێنانی مافەرەواكان بكەینە پێوەر..
دەیان ساڵە ڕۆژهه‌ڵاتی ناوەرٍاست وه‌ك ناوچه‌یه‌كی ده‌وڵه‌مه‌ندی بە نەوت و وزه‌ له‌ لایه‌ك و، بازاڕێكی فراوانی ساغبوونه‌وه‌ی كاڵاكانی وڵاتانی خاوه‌ن به‌رژه‌وه‌ندیی له‌ لایه‌كی تره‌وه‌، بووه‌ به‌ ناوچه‌یه‌كی گه‌رمی ململانێی جیهانی و بلۆكبه‌ندی میحوه‌ری، له‌كاتیكدا هه‌ندێك جار ده‌نگێك له‌ سه‌روه‌رانی جیهانه‌وه‌ به‌ر گوێمان ده‌كه‌وێت و ده‌ڵێت، جیهانی پێویستی به‌ جۆریك له‌ هاوسه‌نگی هه‌یه‌، ئه‌وا به‌ دڵنیایییه‌وه‌ به‌ ته‌نها چاودێریكردنی كوره‌ ئه‌تۆمییه‌كانی ئێران، نابێته‌ زامنی ئه‌و هاوسه‌نگییه‌ جیهانییه‌، به‌ڵكو ده‌بـێت كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی بۆ هاوسه‌نگكردنی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین، هەژموونگەرایی ئێران ڕابگرن و، ئه‌كته‌ره‌كانی شانۆی سیاسیی ئیرانی له‌ ناوچه‌كه‌دا له‌ چه‌ك و جبه‌خانه‌ دابماڵن وهه‌رچی زووه‌ تێك و پێك بشكێنن و، ئه‌وسا زلهێزه‌كان له‌سه‌ر دیزاینێكی نوێ بۆ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، به‌ ره‌چاوكردنی ئیراده‌ی گه‌لانی ناوچه‌كه‌ بسازێن، چونكه‌ شكی تێدا نییه‌، بەدڵنییاییەوە جاریكی تر عێراق و سووریا له‌ یه‌ك چوارچێوه‌ی جیۆگرافیدا نوێنه‌رایه‌تی و سه‌ركردایه‌تی بكرێن. ێكه‌وه‌ژیانی ئایینی و ئیتنی و مه‌زهه‌بی، له‌عێراقدا، به‌به‌رده‌وامی تووشی ئاریشه‌ و پێكدادان بووه‌، زۆربه‌ی كات هه‌وڵی سڕینه‌وه‌ی كورد و تورك و ئایین و نه‌ته‌وه‌ جیاوازه‌كانی دیكه‌ دراوه‌، به‌تایبه‌ت جوله‌كه‌ و كاكه‌یی و ئێزدیی و مه‌سیحی، هه‌روه‌ها ململانێیه‌كانی نێوان سوننه‌ و شیعه‌ هه‌میشه‌ به‌ توندوتیژ و سڕینه‌وه‌ی یه‌كتر بووه‌.عێراق له‌ ئێستادا ناتوانێت جارێكی دیكه‌ ته‌پڵی پێكه‌وه‌ژیانی مه‌زهه‌بی و ئایینی و نه‌ته‌وه‌یی لێبداته‌وه‌، چونكه‌ له‌ مێژوودا هه‌وڵدانی بۆ سڕینه‌وه‌ی یه‌كتر له‌نێوان پێكهاته‌ ئایینی و نه‌ته‌وه‌كاندا به‌ به‌رده‌وامی بوونی هه‌بووه‌، به‌ ڕێگای جیا جیای سیاسی و كولتووری، به‌ڵام دواجار پێكهاته‌كان به‌ قه‌باره‌ی جیاواز ماونه‌ته‌وه‌، هوشیاری سیاسی و كولتووریی ئه‌وانه‌ی كه‌ ئیداره‌ی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی له‌ عێراق ده‌ده‌ن له‌ ئاستێكی زۆر لاوازدایه‌‌ و، ده‌ستتێوه‌ردانه‌ ده‌ره‌‌كی و هه‌رێمیایه‌تییه‌كانیش ده‌رفه‌تی پێكه‌وه‌بوونی به‌رته‌سك كردووه‌ته‌وه‌.یه‌كێك له‌ خاڵه‌ جه‌وهه‌رییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان بریتییه‌ له‌ بوون و قبووڵكردنی فره‌ كولتووریی و ئایینی، لێره‌ پێچه‌وانه‌ی به‌غدا كێبڕكێیه‌ ناوخۆییه‌كانی لایه‌نه‌ سیاسییه‌كان زۆر گه‌رمه‌، به‌ڵام ئه‌مه‌ نه‌گوازراوه‌ته‌وه‌ بۆ ناو كێبركێ و یه‌كترسڕینه‌وه‌ی پێكهاته‌ نه‌ته‌وه‌یی و ئایینیه‌ جیاوازه‌كان، لێره‌ هه‌موویان به‌ جیاوازیی ئایینی و نه‌ته‌وه‌یی ده‌تواننن پێكه‌وه‌ بژین و سه‌ره‌ڕایی جیاوازیی و تێبینییه‌كانیش پرۆسه‌ی پێكه‌وه‌بوون له‌ گه‌شه‌كردندایه‌، به‌ڵام ئه‌مه‌ له ‌عێراقدا پێچه‌وانه‌یه‌ و ڕه‌نگدانه‌وه‌یه‌یكی واقعیشی پێوه‌ دیاره‌.سه‌ركرده‌ میللیه‌كان ئه‌و كه‌سایه‌تییه‌ گه‌لسالار و مرۆڤدۆستانه‌ن كه‌ زاده‌ی واقیعی مێژووی گه‌ل و ئیراده‌ی گه‌ل و، له‌ناو ویژدانی گه‌لیشدا به‌ به‌رده‌وامی ته‌فاعول ده‌كه‌ن، بۆیه‌ به‌ره‌نجامی ڕای گشتین و ده‌شتوانن ڕای گشتی بۆ پرسه‌ چاره‌نووسسازه‌كان فۆرمه‌له‌ بكه‌ن، ئاخر مێژوو ته‌نها ئه‌و سه‌ركردانه‌ درووست ده‌كات، كه‌ خه‌بات و مقاوه‌مه‌تی جوامێرانه‌ ده‌بێته‌ پانۆرامای ژیانیان، بۆیه‌ ئه‌مانیش توانای دروستكردن و خوڵقاندنی مێژوویان هه‌یه‌، لێره‌وه‌ ئه‌گه‌ر به‌ تـێڕامانیكی ویژدانی سه‌رنجی په‌نجا ساڵی ڕابردووی بزاڤی ڕزگاریخوازی نه‌ته‌وه‌ییمان بده‌ین، ئه‌و ڕاستییه‌ به‌رجه‌سته‌ ده‌بێت كه‌ سه‌رۆك مه‌سعوود بارزانی یه‌كێكه‌ له‌و سه‌ركرده‌ مه‌یدانیانه‌ی كه‌ گه‌واهی مێژوو، ناسنامه‌ی سه‌رۆكی میــللی پێ ده‌به‌خشێت. بە دڵنییاییەوە كاروانی سه‌ربه‌خۆیی له‌ ڕێگایه‌ و، سه‌ختیی زۆری بڕیوه‌ و كه‌می ماوه‌، قۆناغه‌كه‌ش سه‌ربڵندی بۆ رێبوارانی به‌ره‌ی گه‌ل تۆمار ده‌كات و، نه‌فره‌تیش له‌ نه‌یاران ده‌كات و، به‌ دوژمنانیش ده‌ڵێت ئه‌و خوێنه‌ی ئیوه‌ لێمان ده‌ڕێژن بۆ ئه‌وه‌ی له‌ناومان به‌رن، هه‌مان ئه‌و خوێنه‌یه‌ كه‌ ئێمه‌ ده‌یبه‌خشین بۆ ئه‌وه‌ی هه‌بین، چونكە بوون بە خاوەن كیانی سەربەخۆیی ئاواتی لە مێژینەی گەلی كورد و گشت شەهیدانی كورد و كوردستان و سەرۆك بارزانیی ئاڵاهەڵگرە و پێشەنگی ئەو كاروانەیە
Top